Kosów (obwód iwanofrankiwski)

Kosów

Косів

Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	iwanofrankiwski
Rejon	kosowski
Prawa miejskie	1654
Powierzchnia	11,38 km²
Populacja (2001) • liczba ludności • gęstość	8 278 727,42 os./km²
Nr kierunkowy	+380-3478
Kod pocztowy	78600-78604
Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego Kosów
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kosów
48°19′15″N 25°05′33″E/48,320833 25,092500
Strona internetowa
Portal Ukraina

Kosów (ukr. Косiв, Kosiw), hist. Kosów Huculski – miasto na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankiwskim, siedziba rejonu kosowskiego.

Kosów leży nad Rybnicą.

Historia

Wzmiankowany w 1424 jako własność księcia Świdrygiełły. Prawa miejskie otrzymał w 1654.

Do Kosowa w 1740 r. przybyli franciszkanie konwentualni. Jednak już w 1787 r. ich klasztor został skasowany w ramach kasaty józefińskiej^[1].

W 1771 Tadeusz Dzieduszycki ufundował kościół rzymskokatolicki w Kosowie pw. Matki Bożej Różańcowej^[2]. W 1881 r. kościół spłonął . Sześć lat później na jego miejscu wzniesiono nowy. Drugi kościół kosowski mieścił się na polskim cmentarzu. Była to duża kaplica, zbudowana w 1866 r., pełniąca od 1911 r. funkcję kościoła. W miejscowości wzniesiono także dwie cerkwie drewniane: jedną pw. św. Bazylego Wielkiego (1895 r.), drugą pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela. (1912 r.), zaprojektowaną w stylu huculskim^[3].

W latach 1891–1939 z przerwami w Kosowie działał zakład przyrodoleczniczy prowadzony przez doktora Apolinarego Tarnawskiego, pioniera i propagatora medycyny naturalnej, który zasłynął ze stosowania niekonwencjonalnych metod leczenia i wyjątkowej intelektualnej i artystycznej atmosfery^[4]. Sprawiła ona, że w pierwszej połowie XX wieku Kosów stał się drugą po Zakopanem stolicą polskiej bohemy. W 1911 w zakładzie Tarnawskiego powstał jeden z pierwszych zastępów późniejszego ZHP, utworzony przez Kazimierza Lutosławskiego oraz Olgę Drahonowską^[5].

W 1907 r. Wydział Krajowy zbudował szpital w Kosowie. Pracę w nim podjęły siostry służebniczki starowiejskie^[6].

W Kosowie wypoczywały i leczyły się popularne osoby życia artystycznego, politycznego i literackiego przedwojennej Polski m.in.: Roman Dmowski, Ignacy Daszyński, Wojciech Korfanty, Gabriela Zapolska, Juliusz Osterwa, Maria Dąbrowska, Melchior Wańkowicz, Xawery Dunikowski, Karol Adwentowicz, Leon Schiller, Stanisław Dygat, Józef Pankiewicz, Lucjan Rydel.

W II Rzeczypospolitej Kosów był siedzibą powiatu kosowskiego w województwie stanisławowskim. W 1937 roku zmieniono nazwę miasta na Kosów Huculski^[7]. W tym samym roku do Kosowa powrócili ojcowie franciszkanie, obejmując tutejszą parafię^[8]. W 1938 roku parafia ta liczyła 1282 parafian. W okresie międzywojennym Polacy w Kosowie byli właścicielami m. in. spółdzielni tkackich, wytwórnia kilimów, wytwórni wody sodowej, młynów, zakładów fotograficznych oraz restauracji, sklepów, piekarni i taksówek^[9].

Po agresji ZSRR na Polskę w nocy z 17/18 września 1939, w sytuacji zbliżających się czołgów Armii Czerwonej, rząd polski przekroczył w Kutach, opodal Kosowa, granicę z Rumunią na rzece Czeremosz^[10].

Podczas niemieckiej okupacji Kosowa (1941–1944) naziści wymordowali tutejszych Żydów. Od 1941 do 1942 istniało tutaj getto, dochodziło też do masowych egzekucji^[11]. Z kolei w latach 1944–1945 ukraińscy nacjonaliści zamordowali 140 polskich mieszkańców miasteczka. Część z nich spoczywa w zbiorowej mogile na cmentarzu katolickim^[12][13].

W 1945 pozostali polscy mieszkańcy Kosowa Huculskiego opuścili swoją rodzinną miejscowość. Wielu z nich zostało przymusowo wysiedlonych, trafiając w czerwcu 1945 do Namysłowa na Ziemiach Odzyskanych^[13].

W listopadzie 1945 r. Ukraińcy zniszczyli kościół franciszkanów, którzy w kwietniu 1946 r ostatecznie opuścili miejscowość. Wyjechała także ostatnia siostra służebniczka^[14]. W latach 1970–1971 władze radzieckie zburzyły resztki kościoła. W 1991 r. zaczęto ponownie odprawiać nabożeństwa rzymskokatolickie w kaplicy cmentarnej. W 2009 r. wzniesiono w Kosowie nowy kościół pod tym samym wezwaniem^[15].

Dwór

• Dwór wybudowany pod koniec XVIII w. przez Rubczyńskich^[16].

Ludzie związani z miastem

• Apolinary Tarnawski – lekarz, założyciel sanatorium
• Józef Lewicki – burmistrz od 1934

Osoby urodzone w Kosowie

• Tadeusz Borzemski – żołnierz kampanii wrześniowej, dowódca plutonu 5 Pułku Piechoty Legionów
• Wiktor Borzemski – żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, major 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej
• Stanisław Jakubowski – polski grafik, malarz, pedagog
• Julian Jaworski – mgr inż. elektryk, poseł na Sejm PRL, wiceprezydent miasta Krakowa
• Kazimierz Mokłowski – polski architekt tworzący głównie we Lwowie
• Tadeusz Mokłowski – polski chemik
• Mychajło Pawłyk – ukraiński działacz społ. i pol., pisarz, publicysta; jeden z liderów ukraińskiego ruchu socjalistycznego w Galicji^[17]
• Wit Tarnawski – polski pisarz
• Ryszard Zając (1929–2016) – polski artysta malarz^[18]

Sport

Do 1939 roku w mieście funkcjonowały kluby piłkarskie Rybnica Kosów i Strzelec Kosów.

Pobliskie miejscowości

• Kuty
• Kołomyja
• Zabłotów

Przypisy

Bibliografia

• Kosów na stronie Rady Najwyższej Ukrainy, Верховна Рада України [dostęp 2015-04-23]  (ukr.).

Linki zewnętrzne

• Kossów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 473 .
• Manastersko (al. ''Monastersko''), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 89 .
• Sławomir StanisławS.S. Nicieja Sławomir StanisławS.S., Moje Kresy. Kosów – huculskie Davos, nto.pl, 16 października 2010 [zarchiwizowane z adresu 2020-05-08] .
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona