Kos (herb szlachecki)

Herb szlachecki Kos
Herb szlachecki Kos odmienny rodu Kalkstein

Kos (Koś, Koss) – pruski herb szlachecki, prawdopodobnie pochodzenia zachodnioeuropejskiego. Używany przez około 20 rodzin głównie w Prusach Królewskich, a także na Mazowszu i Litwie.

Opis herbu

W polu srebrnym trzy skosy czerwone. Klejnot: trzy pióra strusie. Labry czerwone, podbite srebrem.

Ród Kalkstein używał herbu Kos odmienny, mają w herbie trzy pasy wszerz tarczy jeden pod drugim ułożone prosto nad hełmem zaś i koroną między dwiema trąbami myśliwemi skrzydło[1][2][3].

Najwcześniejsze wzmianki

Herb wymieniany przez Niesieckiego, Dachnowskiego (Herby szlachty Prus Królewskich), Ostrowskiego (Księga herbowa rodów polskich) i Chrząńskiego (Tablice odmian).

Rodzina Kos

Najbardziej znaną rodziną tego herbu był ród Kosów von der Amsel z Prus Królewskich i ziemi chełmińskiej. Według Dachnowskiego, rodzina ta wywodzi się z Włoch, skąd przywędrowała do Prus przez Czechy w 1230. W innym rękopisie ten sam autor twierdzi jednak, że rodzina pochodzi ze starej niemieckiej szlachty von der Amsel (niem. Kos) i osiadła w Prusach w 1250. Kosowie popierali zakon krzyżacki w wojnie trzynastoletniej. Po przejęciu Prus Królewskich przez Koronę pozostali jednak na miejscu, służąc Rzeczypospolitej i dochodząc do senatorskich godności. W wiekach XVI-XVII rodzina była na Pomorzu już licznie rozrodzona, posiadała kilkanaście wsi i dzierżyła starostwa. W 1565 i 1570 rodzina posiadała wsi Belno, Jarzębiniec, Korytowo, Łaszewo, Osłowo oraz części wsi Biechowo, Buczek, Krąplewice, Lipno w powiecie świeckim. Jan Kos (zm. 1662) był w latach 1636–1643 chorążym chełmińskim, w latach 1643–1648 kasztelanem elbląskim, 1648–1662 wojewodą chełmińskim, 1649–1655 podskarbim pruskim, a także starostą borzechowskim, brodnickim, kowalewskim. Inny Jan Kos (zm. 1702) był w latach 1677–1685 miecznikiem pruskim, 1685–1688 kasztelanem inflanckim, 1688–1702 wojewodą chełmińskim. Jego syn, Jan (zm. 1712) został w 1710 wojewodą smoleńskim, a Józef (zm. 1717) został w 1709 wojewodą inflanckim. Adam Kos (zm. 1661) był biskupem chełmińskim. Liczni inni Kosowie piastowali pomniejsze urzędy i funkcje, nie tylko na Pomorzu i w jego sąsiedztwie.

Herbowni

Kos (Koss) z przydomkiem von der Amsel. Inne rodziny tego herbu, wymieniane przez Tadeusza Gajla to: Bakszczewicz, Balaszewicz, Bałaszewicz, Bokszczanin, Borski, Brunów, Burski, Kasak, Kobyliński, Kos, Kosak, Kossacki, Kossak, Maas, Mas, Osławski, Plastwig, Pluszwic, Poleski, Rabcewicz, Rossen, Rzęczkowski, Siemirowski, Stoliński, Wapels, Waplewski, Wąpliwski, Zakrzewski, Zubkowski-Rapcewicz.

Siemirowscy, Borscy (Burscy), Zakrzewscy są prawdopodobnie przypisani błędnie do tego herbu – Przemysław Pragert wymienia ich z herbem Kos II.

Przypisy

  1. Herbarz Polski Kaspra Niesieckiego, tom V, str. 18.
  2. Herbarz Polski Adama Bonieckiego, tom IX, s. 168.
  3. Herbarz Szlachty Polskiej Zbigniewa Leszczyca, tom I, s. 186.

Bibliografia

  • Przemysław Pragert: Herbarz rodzin kaszubskich. T. 2. BiT, 2007, s. 98–99, 254. ​ISBN 83-919852-6-1​, ​ISBN 978-83-919852-6-7​.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kalckstein-Wappen.png
Stammwappen derer von Kalckstein