Kosmetologia

Kosmetologia, kosmetyka lekarska (łac. cosmetologia) – dział dermatologii zajmujący się badaniem, opisywaniem, leczeniem i pielęgnowaniem skóry dotkniętej chorobą lub defektem (alergie, suchość, łojotok, łuszczenie, zmarszczki) oraz włosów, paznokci. Kosmetologia związana jest z higieną życia i odżywiania, metodami farmakologicznymi, fizykoterapeutycznymi i chirurgią plastyczną. Celem tych działań jest zwiększanie za pomocą środków kosmetycznych atrakcyjności fizycznej ciała ludzkiego. Nazwa dyscypliny wywodzi się od greckich słów kosmetes – sługa toaletowy i kosmetikos – upiększający, a według innych badaczy od greckiego słowa kosmos, które oznacza porządek, ład, ozdobę[1]. W zakresie poznawczo-opisowym kosmetologia opiera się na metodologii nauk przyrodniczych (chemii, biologii, biofizyki, medycyny), antropologii i antropometrii, socjologii, psychologii oraz estetyki i filozofii[2]. W zakresie interwencyjnym kosmetologia związana jest z higieną życia i odżywiania, a poprawę atrakcyjności fizycznej ciała człowieka osiąga metodami nieinwazyjnymi – kosmetykami, zabiegami pielęgnacyjnymi, interwencjami dietetycznymi, rehabilitacją. Jednak w pierwszym rzędzie służy ona utrzymywaniu, przywracaniu bądź poprawie wyglądu zewnętrznego, a nie utrzymywaniu, przywracaniu czy poprawie funkcji organizmu, jak dzieje się w przypadku rehabilitacji lub dietetyki[2]. Kosmetologia jest również powiązana z metodami farmakologicznymi, fizykoterapeutycznymi, medycyną estetyczną i chirurgią plastyczną.

Historia

Kosmetologia sięga swoimi korzeniami do starożytności. Pierwsze kosmetyki wytwarzano w starożytnym Egipcie ok. 3000 r. p.n.e.[3] Pierwotnie kosmetologia zajmowała się nie tylko dbaniem o urodę, ale i tzw. „kosmetyką negatywną” - wypalanie, tatuowanie czy barwienie skóry. W cywilizacjach pierwotnych ciało zdobiono w ten sposób w związku z ważnymi wydarzeniami w życiu społecznym, jak śmierć, nowonarodzenie bądź osiągnięcie wieku dojrzałości. Rozwój kosmetologii na przestrzeni dziejów związany był z rozwojem nauk medycznych. Aż do końca XVII wieku obowiązywała nauka Hipokratesa. Zgodnie z nią wszystkie choroby, w tym choroby skóry uznawano za wynik chorób ogólnoustrojowych. Pierwszą książkę o kosmetologii – Gospoda pod barwną skórą – napisał i wydał Samuel Hafenreffer w XVII wieku, przedstawiając w niej najstarsze mikstury służące upiększaniu. Wiek XVIII był przełomowy w rozwoju kosmetologii. Skórę uznano wtedy za odrębny i ważny organ ludzkiego organizmu, co zaowocowało licznymi publikacjami na ten temat. W XIX wieku zaczęła się masowa produkcja preparatów kosmetycznych w laboratoriach przyaptecznych, czemu towarzyszyło tworzenie się wielu firm kosmetycznych. Proces ten nabrał na sile w I połowie XX wieku, a w II połowie XX wieku kosmetyki i zabiegi kosmetyczne zyskały jeszcze wyższą rangę. Wówczas kosmetologia stała się też dziedziną akademicką – w Polsce od 1997 roku[1].

Zakres dziedziny

Współczesna kosmetologia jest obszerną, interdyscyplinarną dziedziną wiedzy z zakresu ogólnych przedmiotów medycznych, chemicznych i biologicznych. Dotyka zagadnień z obszaru dermatologii i medycyny estetycznej, będąc dyscypliną mocno z nimi związaną. Obejmuje wiedzę z kręgu zarówno podstawowych, jak i klinicznych nauk medycznych (anatomię, histologię i fizjologię komórki, fizjologię, biochemię, chemię ogólną i kosmetyczną, dermatologię, alergologię, chirurgię plastyczną, geriatrię, onkologię, promocję zdrowia, endokrynologię). Oprócz tego w zakres wiedzy kosmetologa wchodzi psychologia, sensoryka i higiena[1]. W kosmetologii stosuje się również te same zabiegi fizykoterapeutyczne i fitoterapeutyczne, co w dermatologii i fizjoterapii. Kosmetolog jest więc zawodem mocno zbliżonym do stricte medycznego.

W obszarze zainteresowań kosmetologii znajdują się:

  • profilaktyka mająca na celu opóźnienie zewnętrznych oznak procesu starzenia się (bruzdy, zmarszczki);
  • zapobieganie powstawaniu defektów skórnych oraz zachowanie jak najdłużej sprawności życiowej;
  • zagadnienia związane z upiększaniem;
  • skład preparatów kosmetycznych i ich wpływ na poszczególne rodzaje skóry;
  • korygowanie wad wyglądu zewnętrznego (także ze względu na ich wpływ na psychikę i samopoczucie pacjentów);
  • zagadnienia lecznicze dotyczące zmian skórnych, które niekorzystnie wpływają na wygląd zewnętrzny;
  • problemy otyłości (zarówno ze względów estetycznych, jak również ich wpływu na stan ogólny ustroju);
  • wpływ promieniowania nadfioletowego na skórę;
  • odczyny toksyczno-alergiczne, związane z kosmetykami (wyprysk kontaktowy alergiczny, alergia typu humoralnego, uczulenie na związki z tzw. grupą "para")[4].

Najważniejsze zabiegi

W ramach kosmetologii upiększającej wykonywane są np. manicure i pedicure kosmetyczny, makijaż okolicznościowy i trwały, przedłużanie i zagęszczanie rzęs czy henna na brwi i rzęsy. Do tej grupy zalicza się też różnego rodzaju depilacje owłosienia[1]. Kosmetologia pielęgnacyjna to zabiegi kosmetyczne, między innymi o działaniu rewitalizującym, regenerującym czy liftingującym, które mają na celu utrzymanie elastyczności skóry i mięśni czy zapobieganie powstawaniu bruzd i zmarszczek. Reprezentatywnymi zabiegami z tej podgrupy są mikrodermabrazja, złuszczanie naskórka czy maski[1]. W zakres kosmetologii leczniczej wchodzi terapia schorzeń (zwykle jako wsparcie leczenia dermatologicznego):

  • zmian barwnikowych skóry (bielactwo nabyte, ostuda, piegi, plamy na grzbiecie dłoni, tatuaż);
  • uszkodzeń skóry pochodzenia mechanicznego (modzel, nagniotek);
  • zaburzeń wydzielania potu, chorób łojotokowych skóry (łojotok, łupież owłosionej skóry głowy, łojotokowe zapalenie skóry, trądzik młodzieńczy, przyustne zapalenie skóry);
  • zmiany w strukturze włosów (siwienie, uszkodzenia włosów i owłosionej skóry głowy);
  • zmian w obrębie paznokci (bruzdowanie podłużne, bruzdowanie poprzeczne, wrastający paznokieć) itp.[5]

W łagodzeniu objawów tych schorzeń kosmetolodzy wykorzystują m.in. mezoterapię, radiofrekwencję czy peelingi medyczne.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e Kosmetologia i medycyna estetyczna – synergia. Informacje zawarte na stronie Polskiej Kosmetologii i Kosmetyki pkik24.pl [dostęp 2015-03-06].
  2. a b R. Śpiewak, Kosmetologia. Dermatopedia 2013; 2(pl):002.
  3. I. Łaszkiewicz, Historia Kosmetologii. Informacje zawarte na stronie enas.com.pl. [dostęp 2015-03-06].
  4. Kosmetologia – krótka historia. Informacje zawarte na stronie kolagenpolska.pl [dostęp 2015-03-06].
  5. R. Śpiewak, Ocena skuteczności zabiegów w estetologii medycznej i kosmetologii: Jak zmierzyć obiektywnie wrażenia subiektywne? Acad Aesthet Anti-Aging Med 2013, nr 4, s. 3-12.

Bibliografia

  • M. Kaniewska, Kosmetologia – podstawy, Warszawa 2011.
  • J. Szczygieł – Rogowska, J. Tomalska, Historia kosmetyki w zarysie, Białystok 2004.
  • R. Śpiewak, Estetologia medyczna, medycyna estetyczna, dermatologia estetyczna, chirurgia estetyczna, ginekologia estetyczna, stomatologia estetyczna - definicje i wzajemne relacje poszczególnych dziedzin. Estetologia Medyczna i Kosmetologia 2012; nr 2(3), s. 69-71.

Linki zewnętrzne

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.