Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba
James Webb Space Telescope
Ilustracja
Inne nazwy

JWST

Indeks COSPAR

2021-130A

Zaangażowani

NASA, ESA, CSA, STScl[1]

Rakieta nośna

Ariane 5 ECA

Miejsce startu

Gujańskie Centrum Kosmiczne, Gujana Francuska

Orbita (docelowa, początkowa)
Perygeum

ok. 1 200 000 km

Apogeum

ok. 1 800 000 km[2]

Czas trwania
Początek misji

25 grudnia 2021[3]

Wymiary
Wymiary

20,197 m × 14,162 m (osłona przeciwsłoneczna)

Masa całkowita

6500 kg

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba (ang. James Webb Space Telescope, JWST) – budowany w latach 2007–2021 teleskop kosmiczny do obserwacji w podczerwieni. Ma być dopełnieniem Kosmicznego Teleskopu Hubble’a. Projekt nadzorowany i w znacznej części finansowany przez agencje: amerykańską NASA, we współpracy z europejską ESA i kanadyjską CSA. Teleskop został nazwany na cześć Jamesa Webba, drugiego administratora NASA.

Najważniejszymi celami misji są: obserwacje pierwszych gwiazd powstałych po Wielkim Wybuchu, badanie formowania się i ewolucji galaktyk, badanie powstawania gwiazd i systemów planetarnych.

11 lipca 2022 roku NASA przedstawiła publiczne pierwsze zdjęcie wykonane po uruchomieniu Teleskopu Webba.

Budowa

W strukturze teleskopu występują następujące komponenty[4]:

  • Statek kosmiczny (Spacecraft Element, SE)
  1. Platforma satelitarna (Spacecraft Bus, SB)
  2. Osłona słoneczna
  3. Panele słoneczne
  4. Antena wysokiego zysku
  5. Urządzenia odpowiedzialne za kontrolę i orientację teleskopu
  • System optyczny (Optical Telescope Element, OTE)
  1. Zwierciadło główne
  2. Zwierciadło pomocnicze
  3. Podsystem optyczny (AFT)
  4. Elementy strukturalne
  5. Podsystem zarządzania temperaturą
  6. Radiatory (ADIR)
  • Moduł urządzeń naukowych (Integrated Science Instrument Module, ISIM)
  1. MIRI (Mid-Infrared Instrument)
  2. NIRSpec (Near-Infrared Spectrograph)
  3. NIRCam (Near-Infrared Camera)
  4. FGS/NIRISS (Fine Guidance Sensor and Near Infrared Imager and Slitless Spectrograph)

Platforma satelitarna

Platforma satelitarna (Spacecraft Bus, SB) jest najważniejszym komponentem pomocniczym teleskopu. Utrzymuje razem różne części teleskopu i w niej znajduje się wiele urządzeń strukturalnych, obliczeniowych, komunikacyjnych i napędowych[5] . Tu znajduje się również część urządzeń naukowych (Command and Data Handling system i system chłodzenia MIRI)[6].

Platforma podtrzymuje 6,5-tonowy teleskop przy 350 kg masy własnej, jest wykonana głównie z kompozytu grafitowego[7].

Ważnym elementem umieszczonym w SB są: centralny komputer, pamięć i system komunikacyjny. Procesor i oprogramowanie zapewniają dwustronną komunikację pomiędzy instrumentami naukowymi, rdzeniem pamięci oraz anteną, umożliwiając zbieranie, magazynowanie i przesyłanie danych na Ziemię i do teleskopu. Komputer ponadto kontroluje ustawienie teleskopu w przestrzeni, zbierając dane z żyroskopów i szukaczy gwiazd, oraz przesyła komendy do kół reakcyjnych i pędników[5].

Rozłożona osłona słoneczna

Osłona słoneczna

Aby obserwacje odległych obiektów astronomicznych były niezakłócane przez promieniowanie samego teleskopu, będzie on pracował w bardzo niskiej temperaturze – poniżej 50 K (−223 °C). Urządzenie jest wyposażone w zaprojektowaną przez Northropa Grummana osłonę blokującą światło i ciepło dochodzące ze Słońca, która po rozłożeniu ma rozmiar 21,197 m × 14,162 m[8][9]. Składa się z pięciu warstw – każda kolejna jest chłodniejsza, a próżnia między nimi zapewni izolację[10]. Największa z warstw (oznaczona cyfrą 1) jest zwrócona ku Słońcu, a najmniejsza (5) w stronę zwierciadła. Warstwy są tak ułożone, że Słońce oświetla prawie wyłącznie pierwszą i niewielką część drugiej, natomiast zwierciadło „widzi” jedynie warstwę 5 i czasem niewielki fragment 4. Brzegi warstw są dalej od siebie niż ich centra, co ułatwia wypromieniowywanie ciepła[11].

Pierwsza warstwa zatrzymuje 90% energii[12].

Pięć warstw osłony

Pięciowarstwowa osłona jest wykonana z kaptonu powleczonego obustronnie glinem, by poprawić zdolność odbijania światła. Ponadto, dwie największe membrany są dodatkowo powleczone po stronie zwróconej ku Słońcu krzemem domieszkowanym glinem, co nadaje im purpurowy odcień[11][13]. Domieszkowanie zapewnia przewodnictwo elektryczne, co zapobiega gromadzeniu się ładunków statycznych na membranach[14]. Warstwy mają następującą grubość:

  • kapton - 0,05 mm (osłona 1) / 0,025 (osłony 2-5)
  • glin - 100 nm (wszystkie osłony obustronnie)
  • krzem - 50 nm (osłony 1-2).

System optyczny

Zwierciadło główne JWST złożone w CLK im. Roberta H. Goddarda (28 października 2016)
Odbicie głównego zwierciadła w drugim.
Porównanie wielkości głównych zwierciadeł teleskopu Hubble’a i teleskopu Webba

System optyczny teleskopu składa się z 4 zwierciadeł, elementów konstrukcyjnych i podsystemów wspomagających[15]. Z optycznego punktu widzenia jest trójzwierciadlanym anastygmatem Korscha[16]. Pierwsze zwierciadło jest wklęsłe, a drugie wypukłe. Trzecie eliminuje astygmatyzm i spłaszcza płaszczyznę ogniskową[17]. Czwarte, płaskie zwierciadło (fine-steering mirror) zapewnia precyzję celowania i stabilizację obrazu[16]. Taki układ zwierciadeł został wybrany ze względu na możliwość wyeliminowania aberracji sferycznej, komatycznej, astygmatyzmu i krzywizny pola[18].

Główne zwierciadło jest zbudowane z 18 sześciokątnych elementów ułożonych w formie plastra miodu. Pojedynczy element mierzy 1,32 m od krawędzi do krawędzi. Razem formują sześciokąt o rozpiętości 6,5 m i powierzchni zbierającej światło równej 25 m² (co odpowiada powierzchni kolistego zwierciadła o ok. sześciometrowej średnicy)[16]. Zanim teleskop przystąpi do pracy, główne zwierciadło zostanie rozłożone, a jego pojedyncze elementy dopasowane do siebie, by działały jak jedno wielkie zwierciadło. W trakcie podróży do punktu L2, zostanie wykorzystana NIRCam i technika odzyskiwania fazy (phase retrieval technique), aby błąd powierzchni falowej był mniejszy niż 150 nm[19]. W tym celu każdy element zwierciadła głównego ma 6 siłowników o 10 nm skoku[19]. Siódmy siłownik znajduje się w centrum każdego elementu i pozwala na zmianę jego krzywizny[16].

Zwierciadła są wykonane z berylu i pokryte złotem oraz krzemionką. Beryl zapewnia lekkość całej konstrukcji – zwierciadło główne waży 705 kg (dla porównania, zwierciadło Hubble’a o średnicy 2,4 m i 4,5 m² powierzchni zbierającej waży 828 kg)[19]. Pojedynczy element berylowy waży 20 kg, a z oprzyrządowaniem – ok. 40. Z tylnej części elementów usunięto znaczną część metalu, tworząc strukturę plastra miodu, by zagwarantować lekkość, wytrzymałość i stabilność konstrukcji.

Dodatkową zaletą berylu jest jego wyjątkowo niski współczynnik rozszerzalności w temperaturach rzędu 30-80 K.

Wypolerowane elementy zostały pokryte 100 nm warstwą czystego złota techniką osadzania z fazy gazowej. Warstwa ta umożliwia pracę teleskopu w zakresie podczerwieni. Na złotą warstwę odbijającą naniesiono warstwę ochronną z amorficznej krzemionki, zabezpieczającą zwierciadło przed urazami mechanicznymi[17].

Wypukłe zwierciadło pomocnicze jest okrągłe o średnicy 74 cm, podtrzymywane przez trzy podpory[15].

Zwierciadła podtrzymuje struktura wykonana z kompozytu grafitowego[16]. Ten specjalnie zaprojektowany materiał zmienia swoje rozmiary o nie więcej niż kilka nm w zakresie 40-50 K[19].

Ważną częścią systemu optycznego jest układ chłodzący (ADIR, Aft Deployable Infrared Radiator). Dwa radiatory są położone za zwierciadłem głównym. Wykonano je z wysokiej czystości aluminium i pokryto specjalnym materiałem ułatwiającym rozpraszanie ciepła (BIRB, Ball InfraRed Black)[20]

W grudniu 2011 lustra przeszły pomyślnie testy kriogeniczne, co według pracowników NASA było największym wyzwaniem technicznym[21].

W Goddard Space Flight Center w Greenbelt w stanie Maryland zespół inżynierów umieścił na stelażu sześciokątny segment zwierciadła o średnicy 1,3 m i masie około 40 kg. Proces instalacji poszczególnych elementów zakończył się na początku 2016 roku. Lustra powstały w Ball Aerospace & Technologies w Boulder, Kolorado. Instalacją zajmował się Harris Corporation z Rochester w stanie Nowy Jork[22].

Oprzyrządowanie naukowe

Moduł urządzeń naukowych (Integrated Science Instrument Module, ISIM) to struktura, która zapewnia zasilanie, zasoby obliczeniowe, chłodzenie, a także stabilność strukturalną teleskopu Webba. Wykonany jest z kompozytu grafitowo-epoksydowego i przymocowany do spodniej części struktury teleskopu. W skład oprzyrządowania wchodzą 4 instrumenty naukowe[6]:

  1. NIRCam (Near InfraRed Camera kamera bliskiej podczerwieni) - przyrząd ten ma podwójne zadanie: obserwację nieba w zakresie podczerwieni i kontrolę poprawności ustawienia elementów głównego zwierciadła[23]. Ma dwa kompletne systemy optyczne, które mogą działać jednocześnie i niezależnie. Układ optyczny typu refraktor jest złożony z trzech soczewek wykonanych z LiF, BaF2 i ZnSe. Skolimowane światło pada na dziesięcioelementowy układ detektorów rtęciowo-kadmowo-tellurowych (HgCdTe) o rozdzielczości 2048 x 2048 pikseli każdy. Pole widzenia każdego z systemów to 2,2 x 2,2 minuty kątowej przy rozdzielczości kątowej 0,07 sekundy kątowej/2 mikrony[24]. Pola te przylegają do siebie, tworząc obraz o rozmiarach 2,2 x 4,4 minuty kątowej. Obserwowany zakres długości fali jest rozdzielony na pasmo krótkie (0,6-2,3 μm) i pasmo długie (2,4-5 μm). NIRCam działa w temperaturze 37 K (-236 °C). Jest wyposażony w koronograf, co pozwala mu obserwować obiekty o magnitudo +29 (jak planety pozasłoneczne i dyski wokół gwiazd) przy ekspozycji trwającej 10 000 s (ok. 2,8 godziny) oraz przeprowadzać spektroskopię[25][26].
  2. NIRSpec (Near InfraRed Spectrograph spektrograf bliskiej podczerwieni) - wyposażony w dwa rtęciowo-kadmowo-tellurowe sensory o rozdzielczości 4 megapikseli każdy, NIRSpec jest wielozadaniowym spektrografem zdolnym dokonać jednoczesnego pomiaru spektrum nawet 100 obiektów. Pomiar może zostać dokonany w niskiej, średniej lub wysokiej rozdzielczości i obejmuje pole widzenia o rozmiarach 3*3 minuty kątowej. Działa w temperaturze -235 °C i jest pasywnie chłodzony[27][28].
  3. MIRI (Mid-InfraRed Instrument) - kamera i spektrograf działający w zakresie średniej do długiej podczerwieni (5-28 μm). Pole widzenia instrumentów różni się: kamera może obserwować wycinki nieba o rozmiarach 74 x 113 sekund kątowych przy rozdzielczości 0,11 sekundy kątowej/piksel, a spektrograf 3,5 x 3,5 sekundy kątowej. Detektory (jeden dla kamery i dwa dla spektrografu) mają rozdzielczość 1024 x 1024 piksele (każdy) i są wykonane z krzemu domieszkowanego arsenem. Instrument jest również wyposażony w koronograf (co umożliwi np. detekcję planet) oraz dwustopniowy aktywny system chłodzący, ponieważ wymaga do pracy temperatury 7 K[29][30].
  4. FGS/NIRISS (Fine Guidance Sensor and Near Infrared Imager and Slitless Spectrograph) - ten instrument jest złożony z dwóch elementów połączonych fizycznie, ale oddzielnych optycznie. FGS wspiera teleskop w utrzymywaniu pozycji w przestrzeni i działa na zasadzie odnajdywania wybranych gwiazd przewodnich. NIRISS wykonuje spektrografię w zakresie 0,7-5,0 μm w polu widzenia o rozmiarach 2,2 x 2,2 minuty kątowej. Rtęciowo-kadmowo-tellurowy detektor ma rozdzielczość 2048 x 2048 pikseli. Instrument działa w 4 różnych trybach obserwacji[31][32].

Orbita

Teleskop jest umieszczony na wokółsłonecznej orbicie, w pobliżu punktu libracyjnego L2 układu Słońce-Ziemia, odległego około 1,5 mln km od Ziemi, zapewniającego niemal stałe położenie urządzenia względem środka Ziemi, zawsze niemal naprzeciw Słońca[33]. By unikać cienia Ziemi i Księżyca zakłócającego działanie baterii słonecznych teleskop nie może być umieszczony dokładnie w punkcie L2, ale obiega go w ciągu około pół roku, w odległości zmieniającej się od 250 000 do 832 000 km od niego[2]. W trakcie misji orbita będzie korygowana silnikami rakietowymi.

trajektoria teleskopu - widok ze Słońca
widok ze Słońca
trajektorie teleskopu

Na stronie teleskopu można śledzić jego położenie w Układzie Słonecznym w czasie rzeczywistym[34].

Historia projektu

Pierwotnie zakładano, że koszt projektu wyniesie 1,6 mld USD, a wystrzelenie JWST w kosmos miało nastąpić w 2011. Ciągłe opóźnienia i rosnące z roku na rok koszty sprawiły, że w 2010 powołano niezależny zespół ekspertów, który oszacował, że projekt pochłonie 6,5 mld USD, a wyniesienie na orbitę nastąpi nie wcześniej niż w 2015. Opóźnienia wyjaśniono złym zarządzaniem projektem i jego budżetem, pochwalono natomiast dokonania strony technicznej[35]. W lipcu 2011 poinformowano, że komitet Izby Reprezentantów przyznający fundusze zamierza skasować projekt JWST, obcinając budżet NASA na rok 2012 o 1,9 mld USD[36]. Rewizja programu ogłoszona w sierpniu 2011 zakładała, że całkowity koszt JWST, wliczając w to 5 lat działania teleskopu na orbicie, wyniesie 8,7 mld USD przy wystrzeleniu w kosmos zaplanowanym na rok 2018[37] za pomocą rakiety Ariane 5 z kosmodromu w Gujanie Francuskiej[38]. W listopadzie 2011 Kongres odrzucił plan skasowania projektu i zapewnił dodatkowe środki na jego kontynuowanie.

Pierwszy segment zwierciadła został zamontowany w listopadzie 2015, a ostatni założono 3 lutego 2016 roku[38].

We wrześniu 2017 roku NASA ogłosiła dalsze przesunięcie planowanej daty startu na marzec – czerwiec 2019 roku[39]. W czerwcu 2018 podano kolejne przesunięcie startu na marzec 2021[40].

28 sierpnia 2019 w pomieszczeniach koncernu Northrop Grumman w Redondo Beach (Kalifornia) połączono mechanicznie część optyczną teleskopu z platformą satelitarną[41][42]. Przed końcem 2019 roku wykonano test rozkładania osłony termicznej, na początku marca 2020 – test rozłożenia lustra[43]. W maju 2020 po raz pierwszy złożono teleskop w konfiguracji startowej, jaką miał po załadowaniu na rakietę Ariane 5[44][45].

W lipcu 2020 podano przesunięcie daty startu na 31 października 2021[46]. We wrześniu 2021 podano datę startu 18 grudnia 2021[47].

12 października 2021 teleskop dotarł na miejsce startu, 11 grudnia został zainstalowany na rakiecie nośnej[48]. Start nastąpił 25 grudnia 2021[49].

15 listopada 2022 NASA ogłosiło, że JWST został znacząco uszkodzony w wyniku zderzenia z mikrometeorytem[50]. Co prawda zderzenia z mikrometeorytami zostały wkalkulowane w ryzyka misji, ale jedno ze zdarzeń było bardziej znaczące niż przewidywano. Z tego powodu w drugim roku funkcjonowania JWST zmieni swój sposób operowania. Ograniczone zostaną zdjęcia obszarów, w których tarcza luster musiałby być ustawiona wprost do strefy, z której nadlatują meteoryty (ang. micrometeoroid avoidance zones)[50].

Przebieg misji

Etapy rozkładania teleskopu
  • Start odbył się o 7:20 a.m. EST (12:20 UTC) 25 grudnia 2021. Wszystkie stopnie rakiety i osłona teleskopu zostały poprawnie odrzucone. O 7:44 a.m. ETC (12:44 UTC), w dwudziestej piątej minucie T+24'50" zakończył pracę najwyższy człon rakiety. 77 sekund później (T+25'07") kompletnie złożony teleskop oddzielił się od ostatniego członu rakiety, rozpoczynając podróż do punktu libracyjnego L2[51]. 33 minuty po starcie zostały rozłożone panele słoneczne.
  • T+12,5 h – dokonanie pierwszej i najważniejszej korekcji kursu teleskopu[52].
  • T+1 d (26 grudnia) – rozłożenie i przetestowanie anteny (GAA, Gimbaled Antenna Assembly), która będzie przekazywała zebrane dane dwa razy na dzień po 28,6 GB. W tym samym dniu zostały uruchomione czujniki temperatury[53].
  • T+2 d (27 grudnia) – druga korekta kursu. Trajektoria rakiety była na tyle poprawna, że wymagała tylko nieznacznej korekty, co pozwoliło zaoszczędzić paliwo[54].
  • T+3 d (28 grudnia) – rozłożenie obudowy, co rozpoczęło proces rozkładania osłony słonecznej.
  • T+4 d (29 grudnia) – wysunięcie o 1,22 m wieżyczki, na której zamontowano zwierciadło. Pozwoli to na lepszą izolację instrumentów naukowych i zwierciadła od osłony przeciwsłonecznej[55]
  • T+5 d (30 grudnia) – rozłożenie tylnej klapy pędu (AMF, Aft Momentum Flap). Jej zadaniem jest zrównoważenie nacisku ciśnienia promieniowania słonecznego wywieranego na osłonę, przeciwdziałanie wprawianiu w obrót przez ciśnienie promieniowania, a przez to zmniejszenie zużycia paliwa[56]. Zwolniono i zwinięto okrycie osłon przeciwsłonecznych[57]
  • T+6 d (31 grudnia) – rozłożenie wysięgników, na których będą rozpięte osłony[58]
  • T+9 d (3 stycznia 2022) – rozciągnięcie pierwszej, drugiej i trzeciej warstwy osłony (licząc od Słońca)[59][60]
  • T+10 d (4 stycznia) – rozciągnięcie czwartej i piątej warstwy osłony, czym zakończył się proces rozkładania osłony słonecznej[61][62].
  • T+11 d (5 stycznia) – rozłożenie trójnogu podtrzymującego zwierciadło pomocnicze[63]
  • T+12 d (6 stycznia) – rozłożenie radiatora chłodzącego MIRI[64]
  • T+13-14 d (7-8 stycznia) – otwarcie i zablokowanie skrzydeł zwierciadła głównego[65][66][67].
  • T+18-28 d (12-22 stycznia) – odblokowanie i wysunięcie luster zwierciadła głównego z pozycji startowej do roboczej[68]. To pierwszy etap zaplanowanej na 3 miesiące procedury ustawiania luster[69]. Do kalibracji zostanie wykorzystana gwiazda HD 84406 w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy[70][71]
  • T+30 d (24 stycznia) – ostatnia, trzecia korekcja kursu, o godzinie 20:00 CET teleskop znalazł się na docelowej orbicie[72][73]
  • T+3 m (11 marca) – zakończył się proces kalibracji teleskopu (faza 5) i zwierciadła działają jak jedno lustro. Na Ziemię został przesłany obraz gwiazdy 2MASS J17554042+6551277 o jakości wyższej niż zakładana przez modele matematyczne[74]
  • T+4 m (13 kwietnia) – MIRI osiągnął temperaturę roboczą 7 K[75][76]
  • T+4 m (28 kwietnia) – zakończył się etap ustawiania zwierciadeł teleskopu, do wszystkich instrumentów dociera poprawna wiązka światła[77]

Etapy kalibracji luster

Cały proces kalibracji, zaplanowany na ok. 3 miesiące, składa się z siedmiu etapów. Jego celem jest takie ustawienie 18 elementów głównego zwierciadła, by działały jak jeden wielki teleskop, a nie 18 małych[51][78][79].

  1. Identyfikacja pojedynczych obrazów - poruszono po kolei 18 segmentów lustra, aby ustalić, który segment tworzy obraz danego segmentu. Po dopasowaniu segmentów lustra do odpowiednich obrazów można przechylić lustra, aby zbliżyć wszystkie obrazy do wspólnego punktu w celu dalszej analizy[80].
  2. Ustawienie segmentów - w tym etapie skorygowano większość dużych błędów ustawienia segmentów. Lekko przesuwając zwierciadło wtórne, rozogniskowano obrazy i określono dokładnie błąd ustawienia przy pomocy metody analizy matematycznej, zwanej odzyskiwaniem fazy (phase retrieval)[81].
  3. Nakładanie obrazów - poszczególne obrazy segmentów są przesuwane tak, aby znalazły się dokładnie w centrum pola, co pozwala uzyskać jeden obraz. Układanie odbywa się sekwencyjnie w trzech grupach (segmenty A, B i C).
  4. Fazowanie zgrubne - przeprowadzane trzykrotnie mierzy i koryguje pionowe przesunięcie segmentów zwierciadła, wykorzystując technologię znaną jako Dispersed Fringe Sensing, W tym etapie NIRCam rejestruje widmo światła z 20 oddzielnych par segmentów zwierciadeł.
  5. Fazowanie dokładne - również przeprowadzane trzykrotnie, bezpośrednio po każdej rundzie fazowania zgrubnego, a następnie rutynowo przez cały okres eksploatacji teleskopu. Fazowanie dokładne koryguje błędy zestrojenia, stosując tę samą metodę rozogniskowania, ale przy użyciu specjalnych elementów optycznych wewnątrz instrumentu naukowego.
  6. Strojenie teleskopu w polu widzenia instrumentu - w tej fazie przeprowadza się pomiary w wielu miejscach dla każdego z instrumentów naukowych. Algorytm oblicza ostateczne poprawki potrzebne do uzyskania dobrego ustawienia teleskopu we wszystkich instrumentach naukowych.
  7. Iteracyjne wyrównywanie w celu uzyskania ostatecznej korekcji - kluczową kwestią pozostaje usunięcie wszelkich małych, szczątkowych błędów pozycjonowania segmentów zwierciadła głównego. Po zweryfikowaniu jakości obrazu we wszystkich instrumentach proces wykrywania i kontroli czoła fali zostanie zakończony.

Pierwsze zdjęcia

11 i 12 lipca 2022 NASA opublikowała pierwsze zdjęcia zrobione przez teleskop[82].

Przypisy

  1. FAQ-Public JWST/NASA, jwst.nasa.gov [dostęp 2017-10-21].
  2. a b James Webb Space Telescope User Documentation. [dostęp 2019-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-16)].
  3. Launch Countdown Webb Space Telescope. NASA’s Goddard Space Flight Center. [dostęp 2021-12-24]. (ang.).
  4. https://www.jwst.nasa.gov/content/webbLaunch/assets/documents/WebbFactSheet.pdf
  5. a b Spacecraft Bus Webb/NASA, jwst.nasa.gov [dostęp 2022-01-03] (ang.).
  6. a b Instruments and ISIM (Integrated Science Instrument Module) Webb/NASA, jwst.nasa.gov [dostęp 2022-01-03] (ang.).
  7. SatMagazine, www.satmagazine.com [dostęp 2022-01-03].
  8. The Sunshield Webb/NASA, jwst.nasa.gov [dostęp 2020-05-30] (ang.).
  9. NASA James Webb Space Telescope's Sunshield Successfully Unfolds and Tensions in Final Tests, SciTechDaily, 20 grudnia 2020 [dostęp 2022-01-03] (ang.).
  10. The Sunshield.
  11. a b Sunshield Coatings Webb/NASA, jwst.nasa.gov [dostęp 2022-01-03] (ang.).
  12. This Sunshield Will Keep the World's Most Powerful Space Telescope from Frying, www.vice.com [dostęp 2022-01-03] (ang.).
  13. NASA - Testing the Fold: The James Webb Space Telescope's Sunshield, www.nasa.gov [dostęp 2022-01-03] (ang.).
  14. The Sunshield Webb/NASA, jwst.nasa.gov [dostęp 2022-01-03] (ang.).
  15. a b Optical Telescope Element: James Webb Space Telescope, jwst.nasa.gov [dostęp 2022-01-05] (ang.).
  16. a b c d e Mirrors, archive.ph, 5 sierpnia 2012 [dostęp 2022-01-05].
  17. a b Mirrors Webb/NASA, jwst.nasa.gov [dostęp 2022-01-05] (ang.).
  18. Dietrich Korsch, Closed Form Solution for Three-Mirror Telescopes, Corrected for Spherical Aberration, Coma, Astigmatism, and Field Curvature, „Applied Optics”, 11, 1972, s. 2986, DOI10.1364/AO.11.002986, Bibcode1972ApOpt..11.2986K.
  19. a b c d https://www.optica-opn.org/home/articles/volume_22/issue_11/features/optical_innovations_in_the_james_webb_space_telesc/.
  20. https://ttu-ir.tdl.org/bitstream/handle/2346/67554/ICES_2016_141.v2.pdf?sequence=1.
  21. Cryogenic Testing Completed for NASA’s Webb Telescope Mirrors.
  22. Rozpoczął się montaż lustra głównego teleskopu Jamesa Webba. Urania – Postępy Astronomii, 2015-11-28. [dostęp 2015-12-01]. (pol.).
  23. Near Infrared Camera (NIRCam) Instrument Webb/NASA, jwst.nasa.gov [dostęp 2022-01-13] (ang.).
  24. NIRCAM, www.as.arizona.edu [dostęp 2022-01-13].
  25. http://ircamera.as.arizona.edu/nircam/pdfs/5904-3_Burriesci.pdf
  26. Lawrence G. Burriesci, NIRCam instrument overview, t. 5904, 1 sierpnia 2005, s. 21–29, DOI10.1117/12.613596 [dostęp 2022-01-13].
  27. Near Infrared Spectrograph (NIRSpec) Instrument Webb/NASA, jwst.nasa.gov [dostęp 2022-01-13] (ang.).
  28. W. Posselt i inni, NIRSpec: near-infrared spectrograph for the JWST, SPIE Astronomical Telescopes + Instrumentation, 2004, DOI10.1117/12.555659 [dostęp 2022-01-13].
  29. Mid-Infrared Instrument (MIRI) Instrument Webb/NASA, jwst.nasa.gov [dostęp 2022-01-13] (ang.).
  30. Patrice Bouchet i inni, The Mid-Infrared Instrument for the James Webb Space Telescope, III: MIRIM, The MIRI Imager, „Publications of the Astronomical Society of the Pacific”, 127 (953), 2015, s. 612, DOI10.1086/682254, ISSN 1538-3873 [dostęp 2022-01-13] (ang.).
  31. Fine Guidance Sensor/Near InfraRed Imager and Slitless Spectrograph (FGS/NIRISS) Webb/NASA, jwst.nasa.gov [dostęp 2022-01-13] (ang.).
  32. R. Doyon i inni, The JWST Fine Guidance Sensor (FGS) and Near-Infrared Imager and Slitless Spectrograph (NIRISS), Other Conferences, 2012, DOI10.1117/12.926578 [dostęp 2022-01-13].
  33. Dlaczego warto czekać na Teleskop Kosmiczny Jamesa Webba, geekweek.pl [dostęp 2019-01-29].
  34. Solar System Interactive, Solar System Interactive [dostęp 2022-03-09].
  35. Amy Klamper: Webb Telescope Costs To Rise Another $1.5 Billion. spacenews.com, 2010-11-10. [dostęp 2015-02-09]. (ang.).
  36. Robin McKie: Nasa fights to save the James Webb space telescope from the axe. guardian.co.uk, 2011-07-09. (ang.).
  37. JWST price tag now put at over $8bn, „BBC News”, 22 sierpnia 2011 [dostęp 2021-10-17] (ang.).
  38. a b Krzysztof Czart: Zamontowano ostatni segment zwierciadła głównego teleskopu JWST. Urania – Postępy Astronomii, 2016-02-13. [dostęp 2016-02-18]. (pol.).
  39. NASA’s James Webb Space Telescope to be Launched Spring 2019. NASA, 2017-09-28. [dostęp 2017-03-30]. (ang.).
  40. Review, Commits to Launch in Early 2021. NASA. [dostęp 2018-06-29]. (ang.).
  41. Kosmiczny teleskop Jamesa Webba złożony. Urania – Postępy Astronomii, 2019-08-29. [dostęp 2019-09-01].
  42. Thaddeus Cesari: NASA’s James Webb Space Telescope Has Been Assembled for the First Time. NASA.gov, 2019-08-28. [dostęp 2019-09-01]. (ang.).
  43. Krzysztof Kanawka: Udany test rozłożenia lustra JWST. Kosmonauta.net, 2020-04-20. [dostęp 2020-04-20].
  44. Thaddeus Cesari: First Look: NASA’s James Webb Space Telescope Fully Stowed. NASA, 2020-05-14. [dostęp 2020-05-21].
  45. Krzysztof Kanawka: Pierwsze pełne złożenie JWST. Kosmonauta.net, 2020-05-18. [dostęp 2020-05-21].
  46. Sean Potter, NASA Announces New James Webb Space Telescope Target Launch Date, NASA, 16 lipca 2020 [dostęp 2020-07-25].
  47. ESA – Targeted launch date for Webb: 18 December 2021, esa.int [dostęp 2021-10-03] (ang.).
  48. Krzysztof Kanawka: JWST zainstalowany na Ariane 5. Kosmonauta.net, 2021-12-15. [dostęp 2021-12-15].
  49. Meghan Bartels, NASA's James Webb Space Telescope launch delayed to Christmas due to bad weather, Space.com, 21 grudnia 2021 [dostęp 2021-12-22] (ang.).
  50. a b Thaddeus Cesari, NASA Webb Micrometeoroid Mitigation Update – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov, 15 listopada 2022 [dostęp 2022-11-16] (ang.).
  51. a b Deployment Explorer Webb/NASA, www.jwst.nasa.gov [dostęp 2021-12-25] (ang.).
  52. More Than You Wanted to Know About Webb’s Mid-Course Corrections! – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  53. Webb Antenna Released and Tested – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  54. NASA Says Webb’s Excess Fuel Likely to Extend its Lifetime Expectations – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  55. Webb Ready for Sunshield Deployment and Cooldown – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  56. Webb’s Aft Momentum Flap Deployed – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  57. Webb Team Releases Sunshield Covers – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  58. First of Two Sunshield Mid-Booms Deploys – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  59. First Layer of Webb’s Sunshield Tightened – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  60. Second and Third Layers of Sunshield Fully Tightened – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  61. Teleskop Jamesa Webba zakończył rozkładanie 70-metrowej osłony przeciwsłonecznej. TVN24, 2022-01-04. [dostęp 2022-01-06]. (pol.).
  62. Sean Potter, Sunshield Successfully Deploys on NASA’s Next Flagship Telescope, NASA, 4 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-26].
  63. Secondary Mirror Deployment Confirmed – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  64. Webb’s Specialized Heat Radiator Deployed Successfully – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  65. First of Two Primary Mirror Wings Unfolds – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  66. Primary Mirror Wings Deployed, All Major Deployments Complete – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  67. Rafał Grabiański: Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba został rozłożony. Urania – Postępy Astronomii, 2022-01-08. [dostęp 2022-01-09].
  68. Mirror, Mirror…On Its Way! – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  69. Webb Begins Its Months-Long Mirror Alignment – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-27] (ang.).
  70. Doris Elin Urrutia, The James Webb Space Telescope's 1st target star is in the Big Dipper. Here's where to see it., Space.com, 29 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-31] (ang.).
  71. James Webb wkrótce otworzy oczy. Pierwszą gwiazdę zobaczy jak na kacu, Spider's Web, 30 stycznia 2022 [dostęp 2022-01-31] (pol.).
  72. Krzysztof Kanawka: JWST dotarł do celu. Kosmonauta.net, 2022-01-25. [dostęp 2022-01-27]. (pol.).
  73. Orbital Insertion Burn a Success, Webb Arrives at L2 – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-01-26] (ang.).
  74. Sean Potter, NASA’s Webb Reaches Alignment Milestone, Optics Working Successfully, NASA, 16 marca 2022 [dostęp 2022-03-19].
  75. Tony Greicius, Webb Telescope’s Coldest Instrument Reaches Operating Temperature, NASA, 12 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-15].
  76. Najważniejszy instrument Teleskopu Webba osiągnął temperaturę roboczą i działa, jak należy, KopalniaWiedzy.pl [dostęp 2022-04-15] (pol.).
  77. NASA’s Webb In Full Focus, Ready for Instrument Commissioning – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-04-29] (ang.).
  78. Photons Incoming: Webb Team Begins Aligning the Telescope – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-03-05] (ang.).
  79. NASA’s Webb Reaches Alignment Milestone, Optics Working Successfully. [dostęp 2022-03-19].
  80. Photons Received: Webb Sees Its First Star – 18 Times – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-03-05] (ang.).
  81. Webb Mirror Alignment Continues Successfully – James Webb Space Telescope, blogs.nasa.gov [dostęp 2022-03-05] (ang.).
  82. NASA pokazała kolejne zdjęcia wykonane przez Teleskop Webba. kopalniawiedzy.pl, 2022-07-12. [dostęp 2022-07-16].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

JWST - Images of HD 84406 after phase 1 alignment (segments marked).png
Initial imaging of the star HD 84406 by James Webb Space Telescope, at completion of first phase of initial alignment, released by NASA on 2022-02-18.

The 18 primary mirror segments are only roughly aligned, so far, and not yet focused. So the image shows 18 blurred copies of the same star, in a hexagonal pattern. During the following 3 months, the mirrors will be aligned fully, to focus and synchronize their separate images into one complete image.

The inset image shows the primary mirror segments and their official reference ID's, and the image is annotated to show which segment was responsible for which of the copies of the star.
Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Polar view.gif
Autor: Phoenix7777, Licencja: CC BY-SA 4.0
Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Polar view
JWST - First images of HD 84406.png
Initial imaging of the star HD 84406 by James Webb Space Telescope, during first phase of initial alignment, released by NASA on 2022-02-11. At this point, the 18 primary mirror segments are only roughly aligned, so far, and not yet focused. So the image shows 18 blurred copies of the same star. During the following 3 months, the mirrors will be aligned fully, to focus and synchronize their separate images into one complete image.
Stephan's Quintet taken by James Webb Space Telescope.jpg
An enormous mosaic of Stephan’s Quintet is the largest image to date from NASA’s James Webb Space Telescope, covering about one-fifth of the Moon’s diameter. It contains over 150 million pixels and is constructed from almost 1,000 separate image files. The visual grouping of five galaxies was captured by Webb’s Near-Infrared Camera (NIRCam) and Mid-Infrared Instrument (MIRI).

With its powerful, infrared vision and extremely high spatial resolution, Webb shows never-before-seen details in this galaxy group. Sparkling clusters of millions of young stars and starburst regions of fresh star birth grace the image. Sweeping tails of gas, dust and stars are being pulled from several of the galaxies due to gravitational interactions. Most dramatically, Webb’s MIRI instrument captures huge shock waves as one of the galaxies, NGC 7318B, smashes through the cluster. These regions surrounding the central pair of galaxies are shown in the colors red and gold.

This composite NIRCam-MIRI image uses two of the three MIRI filters to best show and differentiate the hot dust and structure within the galaxy. MIRI sees a distinct difference in color between the dust in the galaxies versus the shock waves between the interacting galaxies. The image processing specialists at the Space Telescope Science Institute in Baltimore opted to highlight that difference by giving MIRI data the distinct yellow and orange colors, in contrast to the blue and white colors assigned to stars at NIRCam’s wavelengths.

Together, the five galaxies of Stephan’s Quintet are also known as the Hickson Compact Group 92 (HCG 92). Although called a “quintet,” only four of the galaxies are truly close together and caught up in a cosmic dance. The fifth and leftmost galaxy, called NGC 7320, is well in the foreground compared with the other four. NGC 7320 resides 40 million light-years from Earth, while the other four galaxies (NGC 7317, NGC 7318A, NGC 7318B, and NGC 7319) are about 290 million light-years away. This is still fairly close in cosmic terms, compared with more distant galaxies billions of light-years away. Studying these relatively nearby galaxies helps scientists better understand structures seen in a much more distant universe.

This proximity provides astronomers a ringside seat for witnessing the merging of and interactions between galaxies that are so crucial to all of galaxy evolution. Rarely do scientists see in so much exquisite detail how interacting galaxies trigger star formation in each other, and how the gas in these galaxies is being disturbed. Stephan’s Quintet is a fantastic “laboratory” for studying these processes fundamental to all galaxies.

Tight groups like this may have been more common in the early universe when their superheated, infalling material may have fueled very energetic black holes called quasars. Even today, the topmost galaxy in the group – NGC 7319 – harbors an active galactic nucleus, a supermassive black hole that is actively accreting material.

In NGC 7320, the leftmost and closest galaxy in the visual grouping, NIRCam was remarkably able to resolve individual stars and even the galaxy’s bright core. Old, dying stars that are producing dust clearly stand out as red points with NIRCam.

The new information from Webb provides invaluable insights into how galactic interactions may have driven galaxy evolution in the early universe.

As a bonus, NIRCam and MIRI revealed a vast sea of many thousands of distant background galaxies reminiscent of Hubble’s Deep Fields.
JWST commissioning - HD 84406 after image stacking.jpg
Imaging of the star HD 84406 during commissioning of the James Webb Space Telescope, at completion of 3rd phase "Image Stacking", released by NASA on 2022-02-25. After phase 2, the 18 primary mirror segments showed 18 images of the same star. This image shows the results of phase 3, where the images from the 18 primary mirror segments were stacked, so they overlap each other exactly. During the following 3 months, the mirrors will be aligned fully, to focus and synchronize their separate images into one complete image.
Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Equatorial view.gif
Autor: Phoenix7777, Licencja: CC BY-SA 4.0
Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Equatorial view
JWST Telescope alignment evaluation image labeled.jpg
While the purpose of this image was to focus on the bright star at the center for alignment evaluation, Webb's optics and NIRCam are so sensitive that the galaxies and stars seen in the background show up. At this stage of Webb’s mirror alignment, known as “fine phasing,” each of the primary mirror segments have been adjusted to produce one unified image of the same star using only the NIRCam instrument. This image of the star, which is called 2MASS J17554042+6551277, uses a red filter to optimize visual contrast.
NASA’s Webb Captures Dying Star’s Final ‘Performance’ in Fine Detail.png
This side-by-side comparison shows observations of the Southern Ring Nebula in near-infrared light (L) and mid-infrared light (R), from NASA’s Webb Telescope. The central star has a white dwarf orbiting it to the lower left.

In the Near-Infrared Camera (NIRCam) image, the white dwarf is partially hidden by a diffraction spike. The same star appears – but brighter, larger, and redder – in the Mid-Infrared Instrument (MIRI) image. The images look very different because NIRCam and MIRI collect different wavelengths of light. NIRCam delivers higher-resolution images, while MIRI goes farther into the infrared and can see gleaming dust around the stars.

The white dwarf is cloaked in thick layers of dust, which make it appear larger. The brighter star in both images hasn’t yet shed its layers. It closely orbits the dimmer white dwarf, helping to distribute what it’s ejected. Over thousands of years and before it became a white dwarf, the star periodically ejected mass – the visible shells of material. Stellar material was sent in all directions – like a rotating sprinkler – and provided the ingredients for this asymmetrical landscape.

Today, the white dwarf is heating up the gas in the inner regions – which appear blue at left and red at right. Both stars are lighting up the outer regions, shown in orange and blue, respectively. In the circular region at the center of both images is a wobbly, asymmetrical belt of material. This is where two “bowls” that make up the nebula meet. (In this view, the nebula is at a 40-degree angle.) This belt is easier to spot in the MIRI image, as a yellowish circle, but is also visible in the NIRCam image. The light that travels through the orange dust in the NIRCam image – which look like spotlights – disappear at longer infrared wavelengths in the MIRI image.

In near-infrared light, stars have more prominent diffraction spikes because they are so bright at these wavelengths. In mid-infrared light, diffraction spikes also appear around stars, but they are fainter and smaller (zoom in to spot them).
JWSTDeployment.jpg
JWST Sequenza di sviluppo
NASA’s Webb Sunshield Successfully Unfolds and Tensions in Final Tests - 50733596636.jpg
With the conclusion of the year just days away, we are excited to announce #NASAWebb has cleared one of its most important testing milestones to date. Webb’s 5-layer sunshield has been successfully deployed and tensioned into the same configuration it will have once in space!

Read more here: go.nasa.gov/2KAESkU

Webb is now in its final series of deployment and checkout tests before the observatory is packed for shipment to French Guiana for launch aboard an @ArianeGroup Ariane V rocket. These tests will verify that Webb will deploy perfectly in space after its launch.
Alignment mosaic annotated compressed-1024x694.png
Na zdjęciu oznaczono obrazy gwiazdy HD 84406 odbite od wszystkich 18 segmentów głównego zwierciadła kosmicznego teleskopu Jamesa Webba.
JWST - Images of HD 84406 after phase 1 alignment.png
Initial imaging of the star HD 84406 by James Webb Space Telescope, at completion of first phase of initial alignment, released by NASA on 2022-02-18. At this point, the 18 primary mirror segments are only roughly aligned, so far, and not yet focused. So the image shows 18 blurred copies of the same star, in a hexagonal pattern. During the following 3 months, the mirrors will be aligned fully, to focus and synchronize their separate images into one complete image.
JWST commissioning - HD 84406 animated segment alignment.gif
Imaging of the star HD 84406 during commissioning of the James Webb Space Telescope, showing the effect of 2rd phase "Segment Alignment", released by NASA on 2022-02-25. After stage 1, the 18 primary mirror segments were only roughly aligned, so far, and not yet focused. So the image showed 18 blurred copies of the same star, in a hexagonal pattern. In phase 2, these were aligned and focused more, as shown by this animation. During the following 3 months, the mirrors will be aligned fully, to focus and synchronize their separate images into one complete image.
James Webb Space Telescope 2009 top.jpg
Illustration of the James Webb Space Telescope, current as of September 2009. Top side.
Webb's First Deep Field.jpg
SMACS 0723-73 (1RXS J072319.7-732735, SMACS J0723.3-7327)

NASA’s James Webb Space Telescope has produced the deepest and sharpest infrared image of the distant universe to date. Known as Webb’s First Deep Field, this image of galaxy cluster SMACS 0723 is overflowing with detail.

Thousands of galaxies – including the faintest objects ever observed in the infrared – have appeared in Webb’s view for the first time. This slice of the vast universe is approximately the size of a grain of sand held at arm’s length by someone on the ground.

This deep field, taken by Webb’s Near-Infrared Camera (NIRCam), is a composite made from images at different wavelengths, totaling 12.5 hours – achieving depths at infrared wavelengths beyond the Hubble Space Telescope’s deepest fields, which took weeks.

The image shows the galaxy cluster SMACS 0723 as it appeared 4.6 billion years ago. The combined mass of this galaxy cluster acts as a gravitational lens, magnifying much more distant galaxies behind it. Webb’s NIRCam has brought those distant galaxies into sharp focus – they have tiny, faint structures that have never been seen before, including star clusters and diffuse features. Researchers will soon begin to learn more about the galaxies’ masses, ages, histories, and compositions, as Webb seeks the earliest galaxies in the universe.

This image is the telescope’s first-full color image released. It was released July 11, 2022 6:21PM (EDT).
NASA’s Webb Reveals Cosmic Cliffs, Glittering Landscape of Star Birth.jpg
Zdjęcie mgławicy Carina wykonane z teleskopu Jamesa Webba
Self-Portrait of NASA’s James Webb Space Telescope Marks Critical Test (37123811703).png
Autor: NASA's James Webb Space Telescope from Greenbelt, MD, USA, Licencja: CC BY 2.0
What appears to be a unique selfie opportunity was actually a critical photo for the cryogenic testing of NASA’s James Webb Space Telescope in Chamber A at NASA’s Johnson Space Center in Houston. The photo was used to verify the line of sight (or path light will travel) for the testing configuration.

During Webb’s extensive cryogenic testing, engineers checked the alignment of all the telescope optics and demonstrated the individual primary mirror segments can be properly aligned to each other and to the rest of the system. This all occurred in test conditions that simulated the space environment where Webb will operate, and where it will collect data of never-before-observed portions of the universe. Verifying the optics as a system is a very important step that will ensure the telescope will work correctly in space.

Read the full story: http://go.nasa.gov/2xRmVY7

Image: Ball Aerospace optical engineer Larkin Carey is reflected in the James Webb Space Telescope’s secondary mirror, as he photographs the line of sight for hardware used during an important test of the telescope’s optics. Credit: Ball Aerospace
NASA’s Webb Sunshield Successfully Unfolds and Tensions in Final Tests - 50732869408.jpg
With the conclusion of the year just days away, we are excited to announce #NASAWebb has cleared one of its most important testing milestones to date. Webb’s 5-layer sunshield has been successfully deployed and tensioned into the same configuration it will have once in space!

Read more here: go.nasa.gov/2KAESkU

Webb is now in its final series of deployment and checkout tests before the observatory is packed for shipment to French Guiana for launch aboard an @ArianeGroup Ariane V rocket. These tests will verify that Webb will deploy perfectly in space after its launch.
Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Viewed from the Sun.gif
Autor: Phoenix7777, Licencja: CC BY-SA 4.0
Animation of James Webb Space Telescope trajectory - Viewed from the Sun
JWST-HST-primary-mirrors-pl.svg
Autor: Ten plik jest pochodną pracą: Comparison optical telescope primary mirrors.svg
(author Bobarino), Licencja: CC BY 3.0
Porównanie wielkości głównych zwierciadeł Kosmicznego Teleskopu Hubble’a (HST) i Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba (JWST)
Webb img sharpness-1200x635.png
Zdjęcie pokazuje zbiór obrazów otrzymanych przez różne instrumenty JWST po zakończonym procesie ustawiania zwierciadeł.