Kosmologia indyjska

Kosmologia indyjska – nazwa zbiorcza dla odmian koncepcji kosmologii wywodzących się z obszaru Indii.

Podział

W sensie historycznym, poza nowożytnymi koncepcjami akademickimi, w okresie starożytnym wyróżnić można trzy klasyczne kosmologie indyjskie:

1. kosmologię hinduistyczną
2. kosmologię buddyjską ( Buddhaghosza, Wasubandhu, ...)
3. kosmologię dźinijską^[1].

Podział na trzy kosmologie ogólnie pokrywa się z największymi kierunkami religijnymi starożytnych Indii. W ogólności wszystkie one wskazują na ulokowaną w środku wszechświata górę klasy axis mundi, nazywaną w sanskrycie Meru a w pali Sineru lub Sumeru^[2].

Kosmologia hinduistyczna

Kosmologia hinduistyczna może być rozpatrywana w odniesieniu do klas najważniejszych dzieł dharmicznych jako:

1. kosmologia wedyjska
2. kosmologia brahmanów^[3]
3. kosmologia upaniszd
4. kosmologię puran^[4].

Poza podziałem ze względu na klasę dzieł hinduistycznych, w odniesieniu do kosmologii hinduistycznej możliwy jest podział ze względu na tradycje religijne wewnątrz hinduizmu. Przykładami dla takich kosmologii mogą być kosmologie tradycji śiawaickich jak np.:

• kosmologia śajwasiddhanty
• kosmologia śiwaizmu kaszmirskiego.

Przypisy

Bibliografia

• Kosmologia starożytnych Indii, Richard F. Gombrich, Marzenna Jakubczak i Krzysztof Jakubczak (tł.), Kwartalnik Filozoficzny, 3-4 (33) 1995, ISSN 1230-4050, Rozdz. Przekłady