Kossakówka

Dworek Kossakówka
Symbol zabytku nr rej. A-951 z 25 maja 1960[1]
Ilustracja
Dworek w 2022 podczas remontu
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków

Adres

pl. Juliusza Kossaka 4

Typ budynku

dworek

Styl architektoniczny

neogotyk

Architekt

Karol Kremer

Rozpoczęcie budowy

1851

Ważniejsze przebudowy

1884, 1910 – Tadeusz Stryjeński

Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Dworek Kossakówka”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Dworek Kossakówka”
Ziemia50°03′24,0″N 19°55′38,6″E/50,056667 19,927389

Dworek Kossakówka – neogotycki dworek, od 1869 roku dom rodziny Kossaków w Krakowie w Dzielnicy I Stare Miasto na Smoleńsku, przy placu Juliusza Kossaka 4.

Dom ten zakupił w 1869 roku nestor rodu Juliusz Kossak i zamieszkał tam wraz z żoną i pięciorgiem dzieci. Początkowo willę przy placu Latarnia (nazwę placu zmieniono po śmierci malarza w 1899 roku) nazywano „Wygodą”. Zamieszkała w niej najpierw żona Juliusza z dziećmi, bo sam artysta przebywał w Monachium, gdzie studiował malarstwo. Dom składał się z dwóch części: jedna z nich przeznaczona była dla kobiet (później, gdy mieszkała w nim sama pani Juliuszowa, nazywano tę część „Domem babci”, w końcu „Jerzówką”). Całość otoczona była ogrodem, a położenie na obrzeżach miasta i sąsiedztwo pobliskiego parku, czyniło z niej prawdziwie sielską przystań dla artysty Kossaka. Tu stworzył pracownię, tu malował swoje obrazy.

Kossakówka zawsze tętniła życiem. Aż do II wojny światowej była domem otwartym dla inteligencji i sfer artystycznych Krakowa. Można tam było spotkać: Adama Asnyka, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Witkiewicza, Józefa Chełmońskiego, Juliana Fałata, Juliana Tuwima, Boya, Józefa Conrada, Ignacego Paderewskiego i wielu innych, znanych artystów malarzy, muzyków, pisarzy i aktorów.

W roku 1884 willę przejął od ojca syn Wojciech. Od tej pory w Kossakówce były już dwie pracownie dwóch wybitnych polskich malarzy. Troskę o gniazdo rodzinne przejęła po babci Juliuszowej nowa pani Kossakowa – Maria Wojciechowa. Tym samym Kossakówka stała się domem rodzinnym dla następnego pokolenia tej artystycznej rodziny, dzieci Wojciecha: Jerzego Kossaka, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Magdaleny Samozwaniec.

W roku 1942 po śmierci Wojciecha dom przejął jego syn Jerzy. Po wyjeździe sióstr mieszkał tam razem z Marią, swoją córką z pierwszego małżeństwa, z drugą żoną Elżbietą Dzięciołowską-Śmiałowską i córkami z drugiego małżeństwa – Glorią i Simoną.

Po wojnie groziło Kossakówce wyburzenie, ale uchroniła ją postawa Elżbiety[a], żony Jerzego, która wywalczyła u Włodzimierza Sokorskiego (ówczesnego ministra kultury) uznanie Kossakówki za pamiątkę narodową. W 1960 roku dworek został wpisany do rejestru zabytków, został wyremontowany, jednak na tym zakończył się protektorat państwa. W latach 80. XX wieku zaczął podupadać.

Zrujnowaną willę odkupiło od właścicieli miasto Kraków i ma w tym miejscu powstać Muzeum Historii Sztuki z osobną ekspozycją prezentującą historię rodziny Kossaków[3][4].

„Kossakówka” w innych miastach

„Kossakówką” nazywany jest również dworek Zofii Kossak-Szczuckiej w Górkach Wielkich, gdzie w otwartym w 2010 Centrum Kultury i Sztuki w Górkach Wielkich[5] fundacja im. Zofii Kossak stworzyła muzeum, w którym zgromadzono rodowe pamiątki Kossaków, obrazy, fotografie, listy, rękopisy[6].

Trzecią „Kossakówką” jest letni domek z pracownią Wojciecha Kossaka w Juracie, w którym jest sezonowa kawiarenka i galeria obrazów, m.in. kopii Wojciecha i Jerzego[7][8].

Czwarta „Kossakówka” znajduje się w Zakopanem przy ulicy Kościuszki w pobliżu dworców.

  • Kossakówka (2007)

    Kossakówka (2007)

  • Kossakówka (2008)

    Kossakówka (2008)

  • Kossakówka (2012)

    Kossakówka (2012)


Uwagi

  1. ↑ Bogusław Darowski twierdzi, że to jego ciotka Magdalena Samozwaniec przyczyniła się do uratowania Kossakówki, przez wpisanie jej na listę zabytków[2].

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021 [dostęp 2022-05-04].
  2. ↑ Rafał Podraza, Magdalena córka Kossaka. Wspomnienia o Magdalenie Samozwaniec, PIW, ISBN 978-83-06-03080-8.
  3. ↑ Małgorzata Skowrońska, Jakiej Kossakówki potrzebuje Kraków? Spór o nowe muzeum. Ma być skansen czy miejsce żywe i inspirujące?, Wyborcza.pl. Kraków, 9 maja 2021 [dostęp 2021-05-12].
  4. ↑ Malgorzata Kowalska, Kossak, czyli dzieje Kossakówki, kawapopularna.pl, 5 czerwca 2020 [dostęp 2021-05-12].
  5. ↑ Kossakówka znów tętni życiem dzięki RPO WSL. slaskie.pl, 25 października 2010. [dostęp 2015-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
  6. ↑ Miniona chwała Kossakówki. [dostęp 2012-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-30)].
  7. ↑ Kossakówka w Juracie
  8. ↑ Wikimapia: „Kossakówka”

Media użyte na tej stronie

Kraków location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.15 N
  • S: 49.95 N
  • W: 19.76 E
  • E: 20.26 E
Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Kossakówka.jpg
Autor: Agnieszka Mazur, Licencja: CC BY 3.0
Kossakówka - dom rodziny Kossaków w Krakowie
Kossakówka manor house, 1851 design. Karol Kremer, 4 Kossaka square, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dworek Kossakówka, 1851 proj. Karol Kremer, pl. Kossaka 4, Kraków
Kossakówka manor house, 4 J. Kossak square, Krakow, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put Zetpe0202, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dworek Kossakówka, pl. J. Kossaka 4, Kraków