Kostów

Artykuł

51.165284°N 18.147814°E

- błąd

0 m

WD

51°9'N, 18°12'E, 51°9'57.20"N, 18°8'51.72"E

- błąd

19874 m

Odległość

232 m

Kostów
wieś
Ilustracja
Kościół w Kostowie 2016 r.
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

kluczborski

Gmina

Byczyna

Liczba ludności (2006)

415

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

46-220

Tablice rejestracyjne

OKL

SIMC

0492339

Położenie na mapie gminy Byczyna
Mapa konturowa gminy Byczyna, blisko górnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „Kostów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko górnej krawiędzi nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kostów”
Położenie na mapie powiatu kluczborskiego
Mapa konturowa powiatu kluczborskiego, blisko górnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Kostów”
Ziemia51°09′55,022″N 18°08′52,130″E/51,165284 18,147814

Kostów (niem. Kostau) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie kluczborskim, w gminie Byczyna. Usytuowana jest ok. 7 km od miasta na trasie Byczyna – Kępno. Leży na wysokości 170 m n.p.m. Na terenie Kostowa znajdują się stawy hodowlane i stacja PKP. Wieś znajduje się na szlaku kolejowym i szlaku drogowym łączącym Śląsk z Wielkopolską (Poznań).

Pochodzenie nazwy

Według niemieckiego geografa oraz językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości wywodzi się od polskiej nazwy wytwórcy koszy – "koszykarza"[1] i prawdopodobnie związana jest z wiodącym zawodem wykonywanym we wsi. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia nazwę w polskiej formie – "Kosztow" podając jej znaczenie "Korbmacherdorf" czyli po polsku "Wieś koszykarzy"[1]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Kostau[1] w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie. Po wojnie polska administracja spolonizowała zgermanizowaną nazwę na Kostów w wyniku czego nie wiąże się już ona z pierwszym znaczeniem.

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana w źródłach w 1310 (Costaw). Jako Cosstowf wymieniona jest w 1461. W 1743 użyto formy zapisu Costau, a w 1783 funkcjonowały zapisy: Costau i Kostau. W 1845 posługiwano się zapisami Kosta i Kosztów, a w 1939 – Kostów i Kostau. Zdaniem językoznawców nazwa miejscowości pochodzi od nazwy osobowej Kost-Kosta, Kostek-Konstatnty. W Słowniku Geograficznym opisany jako Kosztów[2].

Historia

W 1405 r. pierwszym znanym właścicielem wsi był Konrad Czotendorf. Następnie Kostów należał do rodziny Frankenberg-Proschlitz. W 1767 zmarł Gustaw Ferdynand, syn Jana von Frankenberg-Proschlitz, sędziego ziemskiego i dworskiego Kluczborka oraz Byczyny, odtąd majątek przejął ród von Strachwitz. Po śmierci synów Friedricha von Strachwitz w 1833, dobra zostały zakupione przez Hyacintha von Aulock. Około połowy XIX wieku źródła wspominają jego syna, Heinricha von Aulock, żonatego z Elisabeth von Schmackowsky i trójkę ich córek: Marię Jadwigę (ur. 1857), małżonkę Eugeniusza Jana Józefa Mitschke von Collande, Teresę Marię Annę (ur. 1861), żonę hrabiego Antoniego Karola Konrada Lanckorońskiego z Brzezia i Elżbietę Marię (ur. 1865) małżonkę Emanuela Wiktora Matuschka von Topolczan[3].

W 1910 miejscowość zamieszkiwało 618 mieszkańców, z czego 424 mówiących po polsku, 3 mówiących językiem polskim i niemieckim oraz 185 po niemiecku[4]. W wyborach komunalnych w listopadzie 1919 listy polskiej nie wystawiono. Podczas plebiscytu w marcu 1921, na obszarze gminy wiejskiej z 399 uprawnionych (w tym 258 niemieckich emigrantów), za Polską głosowało 44, zaś za Niemcami 354 głosujących[5], zaś na obszarze dworskim z 95 uprawnionych, za Polską głosowało 8, zaś za Niemcami 91 głosujących (1 głos był nieważny)[6].

Od listopada 1918 do grudnia 1919 w Kostowie działał Wydział Gospodarczy i komórka Polskiej Organizacji Wojskowa Górnego Śląska[4].

W trakcie III powstania śląskiego niewielkie siły powstańcze zgrupowały się w Kostowie, Łowkowicach i rejonie Byczyny. Zostały one wsparte ochotnikami z Polski przybyłymi 3/4 maja 1921 z powiatu wieluńskiego i powiatu kępińskiego. Oddział liczący łącznie 600 powstańców nie napotykając oporu przeszedł wzdłuż linii kolejowej Kępno – Kluczbork, docierając w nocy z 7 na 8 maja do przedmieść Kluczborka. Wskutek kontrakcji niemieckich oddziałów Samoobrony Górnego Śląska (Selbstschutz Oberschlesien, SSOS)[4].

23 maja 1921 ochotnicy z Polski dokonali ataków na Kostów, opanowując przejściowo stację kolejową. Była to akcja bez większego znaczenia strategicznego, choć zmusiła Niemców do wydzielenia dwóch batalionów do ochrony terenu zagrożonego[4].

W 1937 właścicielem dworu Kostów (Costau) był Graf Walenty von Ballestrem. Zginął on w wyniku wypadku 24 września 1939. Rodzina właściciela oraz pracownicy ewakuowali się w styczniu 1945. 1 lipca 1945 dwór został przejęty przez komunistyczną administrację polską z rąk Armii Czerwonej.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:

  • mogiła – pomnik zbiorowa powstańców śląskich na cmentarzu katolickim, poświęcony 7 powstańcom Śląskim, poległym 23 maja 1921 r.[8]
  • zespół pałacowy, z XVIII-XIX w.:

inne zabytki:

  • kościół ewangelicki, drewniany, zbudowany w latach 1801-1804 przez Antoniego von Strachwitza. W 1965 świątynia została opuszczona przez gminę ewangelicką i powoli niszczała. Dwanaście lat później została rozebrana, przeniesiona i zrekonstruowana w miejscowości Malnia w gminie Gogolin[3].
  • kościół pw. św. Augustyna, neobarokowy, zbudowany przez hr. Franciszka Ballestrema w 1911 r.

Przypisy

  1. ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 11, OCLC 456751858 (niem.).
  2. ↑ Kosztów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 488.
  3. ↑ a b Damian Dąbrowski: Kostów [w Palaceslaska.pl]. [dostęp 2011-12-24]. (pol.).
  4. ↑ a b c d Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Instytut Śląski, 1982, s. 244.
  5. ↑ Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Instytut Śląski, 1982, s. 685.
  6. ↑ Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Instytut Śląski, 1982, s. 686.
  7. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 38-39. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].
  8. ↑ Pomnik poświęcony 7 powstańcom Śląskim, 23 maja 1921 r.. [dostęp 2011-12-24]. (pol.).
Gmina Byczyna
Miasta
Wsie
Osada leśna
Integralne
części wsi

Herb gminy Byczyna

Media użyte na tej stronie

Opole Voivodeship location map.svg
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.2778 N
  • S: 49.942 N
  • W: 16.8461 E
  • E: 18.8073 E
Kluczbork County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kluczbork County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 51.1995 N
  • S: 50.7726 N
  • W: 17.8908 E
  • E: 18.4396 E
Kostow 2016.jpg
Autor: Qzior, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół w Kostowie 2016