Kostkowce

Kostkowce
Cubozoa[1]
Werner, 1973
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

parzydełkowce

Gromada

kostkowce

Synonimy

Cubomedusae[a]

Kostkowce, kubopławy (Cubozoa) – gromada zwierząt wodnych z typu parzydełkowców (Cnidaria), wcześniej zaliczanych do krążkopławów (Scyphozoa). W ich rozwoju występuje metageneza. Pokoleniem dominującym jest kubomeduza, stąd spotykana czasem nazwa zwyczajowa kubomeduzy[2] lub kostkomeduzy (Cubomedusae)[3]. Należą do nich gatunki silnie parzące, a także najbardziej jadowite[4], m.in. osa morska (Chironex fleckeri). Największym znanym przedstawicielem jest Carybdea alata. W zapisie kopalnym znany jest †Anthracomedusa turnbulli pochodzący ze środkowego kambru.

Występowanie

Głównie ciepłe wody strefy tropikalnej i subtropikalnej. Carybdea marsupialis i Carybdea rastoni spotykane są również w strefie umiarkowanej. Kubopławy nie występują w Polsce.

Charakterystyka

Kostkowce przypominają w dużym stopniu krążkopławy. Są jednak dość łatwe do odróżnienia od swoich bliskich kuzynów: widziane z góry są kwadratowe, a nie okrągłe, lepiej i szybciej pływają. Meduza ma ciało czterograniaste, dzwonkowate, z czterema ropaliami na krawędziach parasola. Jama chłonąco-trawiąca jest podzielona czterema przegrodami. Gamety są wyrzucane do jamy chłonąco-trawiącej. Polipy kubopławów mają zwykle niewielkie rozmiary. Są nazywane kubopolipami. Żyją pojedynczo, nie wytwarzają szkieletu. W odróżnieniu od krążkopławów kubopławy nie rozmnażają się przez strobilizację.

Klasyfikacja

Pierwszym znanym nauce kubopławem, opisanym przez Linneusza w 1758, był Carybdea marsupialis. W 1880 Ernst Haeckel wyodrębnił ten i podobne gatunki do taksonu, który nazwał Cubomedusae. W 1973 Werner, na podstawie odmiennego od krążkopławów cyklu życiowego i budowy polipa, podniósł je do rangi gromady, nadając im nazwę Cubozoa[5].

Jest to niewielka grupa 36 znanych nauce gatunków, grupowanych w dwóch rzędach[5]:

  • Carybdeida (Charybdeida) – charybdy, Cubomedusae bywa podawane jako ich synonim[6]
  • Chirodropida – osy morskie, wcześniej opisywane jako kostkomeduzy (Cubomedusae).

oraz

  • †Anthracomedusa turnbulli

Uwagi

  1. ↑ Jak podano w treści, nazwa bywa podawana jako synonim całej gromady lub jednego z rzędów.

Przypisy

  1. ↑ Cubozoa, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ Janet Moore: Wprowadzenie do zoologii bezkręgowców. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011. ISBN 978-83-235-0503-7.
  3. ↑ Kostkowce, WIEM [dostęp 2014-09-27].
  4. ↑ Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
  5. ↑ a b Daly et al. The phylum Cnidaria: A review of phylogenetic patterns and diversity three hundred years after Linneaeus. „Zootaxa”. 1668, s. 127-182, 2007 (ang.). 
  6. ↑ Cubomedusae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2014-09-27] (ang.).

Bibliografia

  • Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 100–101. ISBN 978-83-01-16108-8.

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Haeckel Cubomedusae.jpg
Haeckel Cubomedusae big spots.jpg
  1. Chirodropus palmatus (Haeckel) = Chirodropus palmatus Haeckel, 1880, from the side
  2. Chiropsalmus quadrigatus (Haeckel) = Chiropsoides quadrigatus (Haeckel, 1880), from the side
  3. Charybdea obeliscus (Haeckel) = Carybdea obeliscus Haeckel, 1880 / Alatina obeliscus (Haeckel, 1880)?, from the side
  4. Charybdea obeliscus (Haeckel) = Carybdea obeliscus Haeckel, 1880 / Alatina obeliscus (Haeckel, 1880)?, alimentary tract
  5. Charybdea murrayana (Haeckel) = Carybdea murrayana Haeckel, 1880, from below
  6. Charybdea murrayana (Haeckel) = Carybdea murrayana Haeckel, 1880, from above
  7. Procharybdis tetraptera (Haeckel) = Alatina tetraptera (Haeckel, 1880), from the side
  8. Tamoya prismatica (Haeckel) = Tamoya haplonema F.Müller, 1859, from the side