Kostuchna

Kostuchna

Jednostka pomocnicza Katowic
Kościół Trójcy Przenajświętszej, dawny gmach noclegowy przy ulicy T. Boya-Żeleńskiego 83, pomnik Powstańców Śląskich, widok na Kostuchnę z hałdy, pomnik bł. Stanisława Kubisty, kamienica na rogu ulic: T. Boya-Żeleńskiego i Szarych Szeregów, dawny szyb kopalni Boże Dary
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Katowice
Zespół dzielnic	południowe
Prawa miejskie	1967-1975
W granicach Katowic	27 maja 1975
Powierzchnia	8,59[1] km²
Populacja (2007) • liczba ludności	8 233[1]
• gęstość	959[1] os./km²
Tablice rejestracyjne	SK
Położenie na mapie Katowic
Portal Polska

Panorama Kostuchny

(c) Rj1972 z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0

Grób nieznanego powstańca

Pomnik Powstańców Śląskich w Kostuchnie

Kostuchna (niem. Kostuchna) – dzielnica Katowic w południowym zespole dzielnic. Graniczy ona z dzielnicami Piotrowice-Ochojec, Zarzeczem, Podlesiem, Murckami oraz z miastem Tychy. Ma ona charakter podmiejski, mieszkaniowo-przemysłowa (KWK Murcki). Jej powierzchnia wynosi 8,59 km² a liczba mieszkańców 8 233^[1].

Historia

Nazwa Kostuchna pochodzi od rejonu leśnego, przez który przebiegała droga z Mikołowa przez Podlesie do Krasów, Dziećkowic i dalej do Krakowa. W formie pisanej nazwa Kostuchna pojawia się w rachunkach z dóbr pszczyńskich z lat 1740–1741, gdzie jest mowa o dostawie węgla "z Kotliska w pobliżu Tych w rewirze leśnym Kostuchna".

Osada Kostuchna powstała w XVII w. pomiędzy wsiami Podlesie i Piotrowice, na terenie obfitującym w rudy żelaza. W 1629 r. istniała karczma prowadząca sprzedaż piwa z browarów książęcych. W XVIII w. zaczęli się osiedlać robotnicy leśni i chałupnicy.

W XIX w. Kostuchna była osadą typowo wiejską, część jej mieszkańców znalazła jednak zatrudnienie w pobliskich kopalniach Emanuelssegen (późniejszej Murcki) i Böer (późniejszej Boże Dary). Szybki rozwój tej ostatniej spowodował znaczny wzrost zatrudnienia (w 1913 r. pracowało w niej 1100 robotników) i dalszy napływ ludności do Kostuchny, także pochodzenia niemieckiego. W miejscowości działał szereg polskich organizacji społeczno-kulturalnych m.in. od 1919 roku 172 osobowe gniazdo śląskiej dzielnicy Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” kierowanego przez Jana Olesia, Jana Gałuszkę i Stefana Marczoka oraz 120 osobowe regionalne koło Związku Towarzystw Polek^[2].

W okresie międzywojennym powstały nowe zakłady przemysłowe (m.in. Fabryka Miazgi Drzewnej i Tektury, fabryka drzewek szczotkowych i wiele innych mniejszych). W 1933 roku w Kostuchnie sławny polski wynalazca Tadeusz Sendzimir zbudował cynkownię stosującą pierwszą w świecie linię technologiczną ciągłego wyżarzania i cynkowania blach stalowych na skalę przemysłową wykorzystującą tzw. proces Sendzimira. Zakład ten po raz pierwszy umożliwiał cynkowanie w sposób który nie generował trujących oparów i wyziewów kwasów. Prezydent Mościcki, który również był wynalazcą i z wykształcenia chemikiem zwiedzając Kostuchnę stwierdził zdziwiony, że "To nie cynkownia, to sanatorium"^[3]

W roku 1926 mieszkańcy Kostuchny wpisują się do pamiątkowej^[4]"Deklaracji niepodległości" Stanów Zjednoczonych na pamiątkę 150-lecia niepodległości.

2 maja 1921 r. mieszkańcy Kostuchny wyruszyli do III powstania śląskiego z miejsca upamiętnionego tablicą z napisem:

"Z tego miejsca 2 maja 1921 r.

2. kompania 2. batalionu

2. pułku pszczyńskiego

wyruszyła do boju o wolność

ludu śląskiego spod wiekowego

zaboru i przyłączenia go do macierzy.

Na wieczną pamięć

społeczeństwo m. Kostuchny"

Oryginalny pomnik został zburzony w 1939 r. po wybuchu II wojny światowej. 17 listopada 2002 r. w dniu 80. rocznicy przyłączenia Śląska do Polski przy kościele parafialnym w Kostuchnie odsłonięto odbudowany Pomnik Powstańców Śląskich – mieszkańców Kostuchny. Kształt pomnika i napis: "Na pamiątkę 16 lipca 1922 roku" są zgodne z pierwowzorem. Dodatkowo na pomniku umieszczono imiona i nazwiska 85 powstańców śląskich-mieszkańców Kostuchny^[5].

Po II wojnie światowej już w lutym 1945 r. wznowiła pracę kopalnia "Boże Dary", zbudowano także górnicze osiedle domków fińskich. W okresie 1924–1951 Kostuchna należała do gminy Piotrowice, w latach 1951–1954 przyłączona do Katowic.

W 1967 r. uzyskała samodzielność i prawa miejskie. W 1973 r. przyłączono do niej gminę Podlesie i Zarzecze. W latach 1973–1975 miasto było siedzibą gminy Kostuchna. Ponownie włączona do Katowic w 1975 r. (liczyła wtedy blisko 7 tys. mieszkańców).

Urodzeni w Kostuchnie

• Stanisław Kubista – męczennik, błogosławiony
• Kamil Durczok – polski dziennikarz
• Józef Nowara – szablista, reprezentant polski, medalista MŚ, olimpijczyk
• Izabela Karpińska - wokalistka i aktorka stołecznego teatru Studio Buffo w Warszawie
• Jan Furtok - piłkarz

• 

  Kościół parafialny parafii Trójcy Przenajświętszej w Kostuchnie; budowę Kościoła zakończono we wrześniu 1995 roku a poświęcenia dokonano 7 października 1995 roku.

• 

  Fragment mapy Friedricha Christiana von Wrede z II połowy XVIII wieku

• 

  Kostuchna na mapie z 1827 roku

• 

  Kopalnia "Murcki", Rejon Boże Dary i hałda w Kostuchnie

Zobacz też

• Osiedle Bażantowo
• Pomnik Stanisława Kubisty w Katowicach
• Ulica Armii Krajowej w Katowicach
• Ulica Tadeusza Boya-Żeleńskiego w Katowicach
• Ulica Szarych Szeregów w Katowicach

Przypisy

Bibliografia

• Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna "Artur", 1996, s. 133−137. ISBN 83-905115-0-9.
• Olgierd Budrewicz "Orzeł na gwiaździstym sztandarze" Interpress, Warszawa 1979.

Linki zewnętrzne

• Nowa odsłona strony internetowej o Kostuchnie. kostuchna.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-08)]..
• Kostuchna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 479 .