Kosznajderia
Kosznajderia lub Kosznajdry (niem. Koschneiderei) – tereny na pograniczu Kaszub, Borów Tucholskich i Krajny położone w trójkącie Chojnice – Tuchola – Kamień Krajeński zasiedlone w XIV–XV w. przez ludność niemiecką wyznania rzymskokatolickiego, sprowadzoną głównie z okolic Osnabrück. Stolica regionu jest Ostrowite[1]Czynnikami kształtującymi poczucie odrębności tej wspólnoty były: odrębny dialekt (zbliżony do języka holenderskiego), zwarte terytorium oraz odrębna kultura ludowa, w tym stroje szczególnie kobiece[2].
Etymologia
Nazwa Kosznajderia prawdopodobnie pochodzi od nazwiska Kossniewski. Był to urzędnik starostwa tucholskiego, opiekujący się tymi terenami od 1484 roku. Inne wyjaśnienia:
- od niemieckiego słowa kouzen, czyli paplać. Jako ludzie mówiący inaczej – językiem dolnoniemieckim Kosznajdrzy tak mieli zostać nazwani przez swoich najbliższych sąsiadów władających średnio – i wysokoniemieckim;
- ze zbitki polskich słów kosa i żniwiarz, gdyż właśnie w oczach polskich sąsiadów osiedleńcy z dolnych Niemiec poświęcali się całkowicie pracy na roli;
Nazwiska potomków społeczności kosznajderskiej
Panske, Senske, Rink, Renk, Pankau, Rosentreter, Kuchenbecker, Schwemin, Semrau, Latzke[a][3], Janowitz[b][3], Wollschleger (linia szlacheckiej rodziny Wollschleger vel Wolszlagier), Sawatzki[c][3], Patzke, Riesopp, Behrendt,Brügmann[4], Musolf, Nelke, Weiland, Papenfuss, Gersch, Schreiber, Thiede, Behnke, Brauer, Gatz, Hoppe, Scheffler, Schwanitz, Warnke, Prill, Ruhnke, Rhode, Theuss, Schmelter, Folleher, Ortmann, Hackert, Grabo, Grabowitz, Ott [5].
Znani ludzie wywodzący się ze społeczności kosznajderskiej
- Augustyn Rosentreter – biskup chełmiński.
- Joseph Rink – duchowny katolicki, historyk.
- Paul Panske – autor rozpraw naukowych dotyczących społeczności.
Uwagi
- ↑ Latzke – zniemczona forma nazwiska Łącki. Rodzina szlachecka kaszubska herbu Korzbok wywodząca się z miejscowości Łąkie. Jedna linia tej rodziny, straciwszy majątek, wżeniła się w Kosznajdrów i w pełni zasymilowała)
- ↑ Janowitz – zniemczona forma nazwiska Janowicz vel Janewicz, rodziny pomorskiej o szlacheckim rodowodzie, która się w pełni zasymilowała z Kosznajdrami
- ↑ Sawatzki – zniemczona forma nazwiska Zawadzki szlacheckiej rodziny kaszubskiej herbu Zawadzki wywodzącej się z miejscowości Zawada parafia Przechlewo. Jedna linia tej rodziny,uzyskawszy przywilej na 3 włoki ziemi lemańskiej w Lichnowach, w pełni zasymilowała się z Kosznajdrami, odbiorcą przywileju z roku 1765 był Maciej Zawadzki
Przypisy
- ↑ https://pomorska.pl/odkrywanie-kosznajderii/ar/7090053
- ↑ Kosznajderia i Kosznajdrzy w latach 1772-1920. [dostęp 2015-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-18)].
- ↑ a b c Paul Panske, Die Koschnaiderei Familien
- ↑ Jerzy Szwankowski, Kosznajderia, 2013.
- ↑ Paul Panske, Personennachweis für die Koschnaewjerdörfer von 1651-1702, 1938.
Bibliografia
- Joseph Rink, Die Geschichte der Koschneiderei. Ihre Bevölkerung im Jahre 1772 und Ende 1919 nebst einem Anhang "Neues zu den Orts- und Flurnamen der Koschneiderei". Danzig 1932, Danziger Verlags-Gesellschaft. 4°, s. 204. Quellen und Darstellungen zur Geschichte Westpreussens. Bd 16.
- Włodzimierz Jastrzębski, Kosznajderia – kraina i ludzie między Chojnicami a Tucholą (XV-XX w.), Bydgoszcz-Tuchola 2003.
Linki zewnętrzne
- Kosznajderia. nasze.kujawsko-pomorskie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-25)].
- „Atlantyda leży za Tucholą”
- Polskie tłumaczenie strony rodziny Nelke
- Die Koschneiderei koschneiderei.de
- Die Koschneiderei glischinski.de
- Familien der Koschnaewjerdörfer im 18. Jh.. matthia.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-24)].
Media użyte na tej stronie