Kotarz (Beskid Śląski)

Kotarz
Ilustracja
Kotarz (974 m n.p.m.) widziany z Przełęczy Salmopolskiej.
Państwo

 Polska

Pasmo

Beskid Śląski, Karpaty

Wysokość

974 m n.p.m.

Położenie na mapie Beskidu Śląskiego
Mapa konturowa Beskidu Śląskiego, po prawej nieco u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Kotarz”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, blisko górnej krawiędzi po lewej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Kotarz”
Ziemia49°41′20″N 18°57′48″E/49,688889 18,963333
Ołtarz Europejski

Kotarz – nazwą tą określa się zarówno wyraźne wypiętrzenie (974 m n.p.m.) w głównym grzbiecie Pasma Baraniej Góry w Beskidzie Śląskim, najwyższe na odcinku między Przełęczą Salmopolską a przełęczą Karkoszczonka, jak i cały boczny grzbiet, który odgałęzia się w kierunku północno-zachodnim od owego szczytu i obniża, przez koty 918 m n.p.m. i 828 m n.p.m., w widły Brennicy i Hołcyny.

Szczyt Kotarza 974 m n.p.m. wznosi się nad Szczyrkiem-Soliskiem, a jego stoki opadające ku dolinie Żylicy zajęte są przez polany z doskonałym widokiem na masyw Skrzycznego. W górnej części tych polan wznosi się maszt przekaźnika telekomunikacyjnego. Zbocza zachodnie wzniesienia, stanowiące obszar źródliskowy potoku Hołcyna – porośnięte bukowo-świerkowym lasem – są kamieniste, pokryte licznymi rumowiskami i rozpadlinami skalnymi.

Na wspomnianym bocznym grzbiecie Kotarza znajdują się dwie rozległe polany: pierwsza, zwana Halą Jaworową[1], ciągnie się od stoków szczytu Kotarz po kotę 918 m n.p.m., druga zajmuje szerokie siodło między kotami 918 m n.p.m. i 828 m n.p.m. Polany te stanowiły w przeszłości żywy przez kilka wieków ośrodek szałaśnictwa: „Szałas Kotarz” w Brennej wzmiankowany był już w 1689 r. W 1913 r. w szałasie na Kotarzu, jednym z największych wówczas w Beskidzie Śląskim, pasiono 211 owiec i 12 krów[2]. W latach 70. i 80. XX w. te tradycje szałaśnicze kontynuowała duża eksperymentalna owczarnia, usytuowana w dolnej części pierwszej z wymienionych polan, a należąca do ówczesnego Zakładu Doświadczalnego Instytutu Zootechniki PAN. Po zaprzestaniu wypasu opuszczony budynek popadał w ruinę i w I dekadzie XXI w. został rozebrany. W dolnej, zachodniej części drugiej z wymienionych polan znajdują się zabudowania należącego do Brennej przysiółka Kotarz; w ostatnich latach osiedle to rozrasta się na skutek budowy domków letniskowych, które wkroczyły już na sam grzbiet ramienia Kotarza.

Nazwa „Kotarz” jest często spotykaną w polskich Beskidach pamiątką po dawnych tradycjach pasterskich tego rejonu: oznacza ona miejsce, w którym owce, wypędzane wiosną na górskie pastwiska, wydawały na świat młode, czyli „kociły się”.

Walory przyrodniczo-krajobrazowe

Góra Kotarz jest rejonem o dużych walorach przyrodniczych i krajobrazowych:

Góra Kotarz jest częścią Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego, lasy porastające górę mają znaczenie wodo- i gleboochronne.

Zagrożenia przyrody

Gminy Brenna i Szczyrk planowały rozbudowanie infrastruktury narciarskiej, mającej na celu stworzenie dużego ośrodka narciarskiego łączącego obie gminy. W rejonie góry Kotarz zaplanowano wybudowanie wyciągów krzesełkowych, nartostrady o długości 1,5 km, drogi oraz schroniska. Wyciąg krzesełkowy prowadziłby na szczyt góry a kolejny łączyłyby go z istniejącymi trasami narciarskimi w rejonie Soliska w Szczyrku. Inwestycja wiąże się z potrzebą wylesienia znacznych terenów pod budowę wyciągów i nartostrady. Wyciągi krzesełkowe poprowadzone przez górę przetną krajowy i lokalne korytarze ekologiczne na tym terenie[3]. Organizacje ekologiczne wyraziły negatywną opinię wobec planów rozbudowy infrastruktury narciarskiej w rejonie góry, podkreśliły szczególnie negatywny wpływ tej inwestycji na ciągłość korytarza ekologicznego oraz wpływ na chronione gatunki roślin i zwierząt[4]. Inwestorzy wraz z samorządowcami wycofali się z tych planów[5].

W 2022 roku temat zabudowy Kotarza i Hali Jaworowej powrócił, z tą różnicą, że obecnie zrezygnowano już z rekreacyjnych planów, a teren ma być zagospodarowany przez dewelopera. W miejscu pamięci kulturowej, historycznej, w parku krajobrazowym, zaplanowano budowę luksusowych apartamentów i hotelu z drogą dojazdową i parkingami. W kwietniu radni na nadzwyczajnej sesji przyjęli w związku z tym uchwałę w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Brenna dla terenu Hali Jaworowej i zbocza góry Kotarz”. Wskutek oddolnego nacisku mieszkańców gminy i turystów oraz wielu ogólnopolskich apeli, 16 maja 2022 roku Rada Gminy uchyliła uchwałę zezwalającą na zagospodarowanie tych terenów[6].

Szlaki turystyczne

Kotarz dostępny jest znakowanymi szlakami turystycznymi:

Przypisy

  1. Beskid Śląski. Mapa turystyczna 1 : 50 000, wyd. COMPASS, wyd. XIII, Kraków 2017 ISBN 978-83-7605-714-9.
  2. Ludomir Sawicki: Szałaśnictwo na Śląsku Cieszyńskim (Wędrówki pasterskie w Karpatach III), w: „Materiały antropologiczno-archeologiczne i etnograficzne” t. XIV, Dz. III, Kraków 1919; s. 179.
  3. Aktualizowane informacje o zagrożeniu walorów przyrodniczych góry Kotarz: Brenna – wyciągi na górę Kotarz. [dostęp 2009-05-30]. (pol.).
  4. Stanowisko organizacji ekologicznych w sprawie inwestycji „Kotarz”. [dostęp 2009-05-30]. (pol.).
  5. P. S: Połączą Szczyrk z Brenną. 2014-05-06. [dostęp 2015-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-19)].
  6. Jacek Drost, Obrona Hali Jaworowej w Brennej. Odbyła się nadzwyczajna sesja Rady Gminy. Co postanowiono?, Cieszyn Nasze Miasto, 17 maja 2022 [dostęp 2022-05-18] (pol.).

Media użyte na tej stronie

Beskid Śląski POL.png
Autor: ToSter, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mapa Beskidu Śląskiego i Beskidu Śląsko-Morawskiego, z mapą lokalizacyjną Polski
Carpathians relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Carpathians.
  • Projection: Equirectangular projection, strechted by 148.0%.
  • Geographic limits of the map:
  • N: 50.0° N
  • S: 44.25° N
  • W: 16.0° E
  • E: 27.5° E
  • GMT projection: -JX19.473333333333333cd/14.410266666666665cd
  • GMT region: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • GMT region for grdcut: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • Relief: SRTM30plus.
  • Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
U+25B2.svg
Black up-pointing triangle , U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
POL Szlak czerwony.svg
Czerwony szlak turystyczny.
POL Szlak niebieski.svg
Niebieski szlak turystyczny.
Kamienny ołtarz na górze Kotarz 2009 r. 914.jpg
Autor: Bastet78, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kamienny ołtarz na górze Kotarz
Widok na Kotarz z Przełęczy Salmopolskiej.jpg
Autor: Viroitu, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zdjęcie z Przełęczy Salmopolskiej, z górnej stacji wyciągu narciarskiego Biały Krzyż"