Kotlina Cajdamska

Jardangi w Kotlinie Cajdamskiej

Kotlina Cajdamska, Cajdam (chiń. upr. 柴达木盆地; chiń. trad. 柴達木盆地; pinyin Cháidámù Péndì) – bezodpływowa kotlina tektoniczna w północno-wschodniej części Wyżyny Tybetańskiej, w zachodnich Chinach, otoczona górami Ałtyn-Tag i Qilian Shan oraz południowo-wschodnimi pasmami Kunlunu. Zajmuje powierzchnię ok. 250 tys. km², a jej dno znajduje się na wysokości 2600–3000 m n.p.m.[1]

Kotlina została utworzona w orogenezie alpejskiej. W jej podłożu występują sfałdowane podczas ruchów kimeryjskich morskie skały węglanowe i okruchowe mezozoiku. Przykrywają je trzecio– i czwartorzędowe skały okruchowe pochodzące z niszczenia otaczających gór[2]. Północna część kotliny jest pagórkowata, natomiast część południowa przechodzi w równinę. Z okalających gór ku centrum doliny spływają niewielkie rzeki do słonych jezior bezodpływowych. Na zachodzie rozwinęły się pod wpływem korazji pola jardangów, a u podnóży gór stożki napływowe i zrównania podstokowe[2]. W kotlinie występuje roślinność półpustynno–stepowa[3], chociaż istnieją także rozległe obszary o charakterze pustynnym z polami wydmowymi, płytkimi, wyścielonymi zasolonymi iłami takyrami, solniskami i słonymi jeziorami[4]. Panuje górska odmiana klimatu podzwrotnikowego, wybitnie suchego, z roczną sumą opadów do 150 mm[2].

W Kotlinie Cajdamskiej występują duże złoża soli kamiennej, potasu, boru, węgla, ropy naftowej oraz rudy żelaza[5].

Nazwa „Cajdam” pochodzi z języka mongolskiego i dosłownie oznacza solnisko[1].

Przypisy

  1. ↑ a b 柴达木盆地. 中国科学院地理科学与资源研究所, 2007-04-24. [dostęp 2013-01-14]. (chiń.).
  2. ↑ a b c Jerzy Makowski: Geografia fizyczna świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 127. ISBN 978-83-01-14218-6.
  3. ↑ Andrzej Maryański, Andrzej Halimarski: Chiny. red. Hanna Krzysztofik. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980, s. 66. ISBN 83-01-00952-7.
  4. ↑ Andrzej Maryański, Andrzej Halimarski: Chiny. red. Hanna Krzysztofik. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980, s. 297. ISBN 83-01-00952-7.
  5. ↑ Qaidam Basin, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2013-01-14] (ang.).

Media użyte na tej stronie

Yardangs in the Tsaidam Desert.jpg
Autor: John Hill, Licencja: CC BY-SA 3.0
I took this photo on a recent trip across the Tsaidam Desert in Qinghai Province, China.