Kotlina Jeleniogórska

Kotlina Jeleniogórska
Mapa regionu
MegaregionPozaalpejska Europa Środkowa
ProwincjaMasyw Czeski
PodprowincjaSudety z Przedgórzem Sudeckim
MakroregionSudety Zachodnie
MezoregionKotlina Jeleniogórska
Regiony Kondrackiego-hipsometria, Sudety, Kotlina Jeleniogórska

Kotlina Jeleniogórska (niem. Hirschberger Tal) (332.36) – mezoregion fizycznogeograficzny w południowo-zachodniej Polsce w województwie dolnośląskim w Sudetach Zachodnich. Łączna powierzchnia regionu 273 km 2. Rozległe obniżenie śródgórskie ograniczone od północy Górami Kaczawskimi, od wschodu Rudawami Janowickimi, od południa Karkonoszami, od zachodu Górami Izerskimi i Pogórzem Izerskim.

Panorama Kotliny Jeleniogórskiej z 1930 roku

Granica południowa jest w miarę wyraźna, przebiega w miejscu gwałtownego załamania stoku Karkonoszy a ściślej Pogórza Karkonoskiego. Granica północno-zachodnia jest bardzo wyraźna, biegnie wzdłuż załamania stoku Pogórza Izerskiego. Pokrywa się ona z granicą geologiczną, oddzielającą granitoidowy masyw karkonoski od bloku izerskiego zbudowanego ze skał metamorficznych. Naturalną granicę Kotliny Jeleniogórskiej tworzą na północnym wschodzie Wzgórza Dziwiszowskie, na wschodzie zaś Wzgórza Karpnickie.

Podział geograficzny

Na Kotlinę Jeleniogórską składa się kilka mniejszych jednostek fizjograficznych. Wyróżnia się tu następujące mikroregiony:

  • Obniżenie Jeleniej Góry
  • Obniżenie Sobieszowskie
  • Wzgórza Łomnickie
  • Obniżenie Mysłakowickie
  • Wzgórza Karpnickie
  • Wzgórza Dziwiszowskie

W północnej części regionu rozciąga się Obniżenie Jeleniej Góry. Na południowym zachodzie leży Obniżenie Sobieszowskie. Dalej w kierunku wschodnim rozpościerają się Wzgórza Łomnickie i Obniżenie Mysłakowickie.

Niektórzy do Kotliny Jeleniogórskiej włączają część Pogórza Izerskiego do linii rzeki Kamienicy, czyli Obniżenie Starej Kamienicy i Wysoczyznę Rybnicy. Większość badaczy Wzgórza Karpnickie zalicza do Rudaw Janowickich.

Budowa geologiczna

Kotlina Jeleniogórska stanowi fragment bloku karkonosko-izerskiego, a dokładniej masywu karkonoskiego. Podłoże Kotliny Jeleniogórskiej budują głównie granity karkonoskie, które przed 300 mln lat wtargnęły w tło skał starszych, tworzących ich geologiczną osłonę. W wielu miejscach wystają skałki zbudowane z granitów, będące wynikiem selektywnego wietrzenia skał. Natomiast powierzchnię kotliny pokrywają utwory wieku plejstoceńskiego: gliny, piaski, żwiry.

Geneza

Kotlina Jeleniogórska jest ograniczona od północy, od Gór Kaczawskich uskokiem śródsudeckim[1], również od południa, od Karkonoszy, a właściwie od Pogórza Karkonoskiego, oddziela ją strefa uskokowa[2][1]. Granica wschodnia, z Rudawami Janowickimi jest nie wyjaśnionej, być może tektonicznej genezy[1], natomiast granica zachodnia, z Pogórzem Izerskim ma charakter denudacyjny – na zachód od Kotliny Jeleniogórskiej (Obniżenie Starej Kamienicy i Wysoczyzna Rybnicy) podłoże budują gnejsy i granitognejsy oraz łupki łyszczykowe, które są mniej podatne na erozję niż granity występujące w Kotlinie[1].

Roślinność

Pierwotna szata roślinna uległa całkowitemu przekształceniu wskutek rolniczej działalności człowieka, jedynie miejscami na szczytach wzgórz oraz w dolinach rzek i potoków zachowały się niewielkie lasy. Silnie rozwinięte osadnictwo. Na miejscu torfowisk oraz podmokłych łąk i pastwisk powstał zespół stawów rybnych oraz Zbiornik Sosnówka.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d Piotr Migoń, Andrzej Paczos, Czesław August: Rzeźba granitowa Kotliny Jeleniogórskiej, VI Zjazd Geomorfologów Polskich Środowiska górskie – ewolucja rzeźby, Jelenia Góra, 11–14 września 2002, Przewodnik Wycieczkowy, Wrocław 2002, s. 43–65
  2. M. P. Mierzejewski: Nasunięcie i uskok przesuwczy na granicy między Kotliną Jeleniogórską a Pogórzem Karkonoskim, Przegląd Geologiczny, Warszawa 1986, t. 34, nr 10, s. 577-581

Literatura

  • J. Kondracki: Geografia regionalna Polski, Wyd. Nauk. PWN; Warszawa, 2002 r., ​ISBN 83-01-13897-1
  • Mapa topograficzna Polski: Dziwiszów M-33-44-B-a-3, Wyd. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa 1998 r., ​ISBN 83-7170-813-0
  • Marek Staffa: Wędrówka przez Sudety Zachodnie T. 2 (Przewodnik turystyczny), Wyd. PTTK „KRAJ”, Warszawa Kraków, ​ISBN 83-00-00475-0

Media użyte na tej stronie

332.36 Kotlina Jeleniogórska.png
Autor: Qqerim, Licencja: CC BY-SA 4.0

Physico-geographical regionalization of Poland
Mezoregion 332.36 Jelenia Góra Basin
Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski

Mezoregion 332.36 Kotlina Jeleniogórska
Divisions of the Sudetes.svg
Autor: Pavouk (colors and revised legend: W like wiki), Licencja: CC BY-SA 3.0
Sudety
Panorama Kotlina Karkonosze.jpg
Karkonosze Mountains (Riesengebirge) and Kotlina Jeleniogórska (Hirschberger Tal) around 1925