Kotulin (województwo śląskie)

Kotulin
wieś
Ilustracja
Kotulin – Kościół św. Michała Archanioła
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

gliwicki

Gmina

Toszek

Sołectwo

Kotulin

Wysokość

248 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

1243[1]

Strefa numeracyjna

032

Kod pocztowy

44-180[2]

Tablice rejestracyjne

SGL

SIMC

0222500

Położenie na mapie gminy Toszek
Mapa konturowa gminy Toszek, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kotulin”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kotulin”
Położenie na mapie powiatu gliwickiego
Mapa konturowa powiatu gliwickiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Kotulin”
Ziemia50°27′57″N 18°25′02″E/50,465833 18,417222
Strona internetowa

Kotulin (niem. Groß Kottulin) – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie gliwickim, w gminie Toszek[3][4].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kotulin. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Nazwa

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Chotulin magno[5][6]. Miejscowość nosiła również nazwy:

  • Kotulin Wielki
  • niem. Groß Kottulin do 1936 roku
  • niem. Rodenau od 1936 roku[7]

Historia

W roku 1257 hrabia Januzjusz zyskał zezwolenie od księcia Władysława na założenie według prawa niemieckiego osiedla w lesie Chotulin. Kiedy zakładano Kotulin Wielki, istniał już Kotulin Mały i miał już swój kościół.

1 kwietnia 1938 roku do Kotulina Wielkiego (Rodenau) włączono Kotulin Mały (Rodlingen)[8].

12 września 1978 roku otwarto w Kotulinie stację kolejową na linii Gliwice-Strzelce Opolskie-Opole[9].

15 sierpnia 2008 nad przysiółkami Nakło i Skały przeszła trąba powietrzna.

Właściciele wsi

Kotulin Wielki

Janizjusz – Janusz z Michałowa z rodu Pogorzela (1257 – 1277)[10]

Janusz II z Michałowa (1277 – 1293; syn Janizjusza)[10]

Janusz z Kottulina (ok.1320; syn Janusza II) – założyciel rodu Kotulińskich z Kotulina herbu Kopacz[10]

Hermann z Kottulina zwany Klaue (syn Janusza z Kottulina)[11]

Nicol Kacholin (Mikołaj I Kotuliński, syn Hermanna Klaue; 1358)[12][13]

Hanos de Chotulyn (1398 – do ok. 1430) – Janek I Kotuliński – ostatni z rodu Kotulińskich, który był właścicielem wsi[12][13]

Irzman de Kotulin (1438) – Stenczel Herzman von Kotulein (1472)[13]

Hyncze Kozub von Kotulein (1472)[13]

Mokrski z Kotulina Małego (przed 1507)[13]

Mokrscy z Kotulina do 1556 roku

Wacław Mokrski (1528)[14]

Jerzy Żyrowski z Żyrowej (od 1556 do 1562)[15]

Hans von Starzinski (od 1562)[16]

Kotulin Mały

Heinrich von Kothelin (1357)[12][13]

Wrochnem von Kothelin (1368)[12][13]

Steffe de Chotulyn (1397)[12]

Dietrich von Kottulin (1409 i 1410) – walczył w bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku po stronie krzyżackiej[12]

Niklas Mokrskey von Kotuleyn (1472) – Mikulass Mokrzsky z Kotulyna (1496)[13]

Ok. 1500 roku Mokrscy z Kotulina Małego zostali właścicielami Kotulina Wielkiego

Mokrscy (do 1556)

Wacław Mokrski (1528)[14]

Jerzy Żyrowski z Żyrowej (od 1556 do 1568)[15]

Ewa Żyrowska z Żyrowej na Nogowczycach, żona Kaspara Strzela z Obrowca (od 1568 do ?)[15]

Kotulin Mały i Kotulin Wielki – od ok. 1570 roku wspólni właściciele

Ród von Starzinski do ok. 1620

Krzysztof Larysz z Naczęsławic (1625)[17]

Caspar Colonna de Fels (przed 1644 do ok. 1660) – Kotulin Mały i Wielki zostają częścią dóbr zamkowych Toszka (do 1850)[18]

Gustav Colonna de Fels (od ok. 1660 do 1686)[18]

Christoph Leopold Colonna de Fels (od 1687 do 1707)[18]

Johann Diettrich Peterswaldsky von Peterswald (1707 – 1718)[18]

Franciszek Karol I Kotulińskki z Kotulina (od 1718)[18]

Franciszek Karol II Kotulińskki z Kotulina (do 1752)[18]

Franz Karl von Colonna de Fels (od 1752 do 1756)[18]

Maria Anna von Colonna de Fels (córka Franza Carla) i Philipp von Colonna de Fels (syn Marii Anny; od 1756 do 1759)[18]

Friedrich Wilhelm von Posadowsky – Wehner (od 1759 do 1787)[18][19]

August Wilhelm von Posadowsky – Wehner (od 1787 do 1791)

Adolf von Eichendorff (od 1791 do 1797)[18]

Franz Adam von Gaschin (od 1797 do 1799)[20][18]

Franz Anton von Gaschin (syn Amanda brata Franza Adama; od 1799 do 1816)[18]

Leopold von Gaschin (syn Amanda brat Franza Antona ; od 1816 do 1841)[18]

Abraham Guradze (od 1841 do 1850)[21]

Dobra kotulińskie od 1850 do I 1945

Abraham Guradze (od 1850 do 1856)[21]

Arnold Guradze (od 1856 do ? po 1889)[22]

Hugo zu Hohenlohe – Öhringen, Herzog von Ujest (od ? do 1897)[21]

Christian Kraft zu Hohenlohe – Öhringen, Herzog von Ujest (od 1897 do 1929)

Johann zu Hohenlohe – Öhringen, Herzog von Ujest (od 1929 do 1945)

Integralne części wsi

Integralne części wsi Kotulin[3][4]
SIMCNazwaRodzaj
0222516Kotulinekczęść wsi
0222522Nakłoczęść wsi
0222539Osiedleczęść wsi
0222545Skałyczęść wsi
0222551Szklarniaczęść wsi

Dodatkowo mieszkańcy wsi wyróżniają przysiółek Bliziec, który nie figuruje w TERYT.

Liczba ludności

RokLudność
1910624 (447+177)[23][20]
19331.069[23][8]
19391.458[8]
20051453
IX 20081200

Zabytki

  • Kościół św. Michała Archanioła – kościół parafialny z początku XIX wieku.
  • Pałac – neogotycki pałac z 1873 roku, obecnie budynek szkoły podstawowej. Został zaprojektowany przez architekta Karla Lüdecke[24].

Edukacja

Szkoły podstawowe:

Transport

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 523 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
  5. ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
  6. ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
  7. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  8. ↑ a b c https://web.archive.org/web/20160304113822/http://geschichte-on-demand.de/gleiwitz.html poz. 62
  9. ↑ Kotulin. www.kolej.one.pl. [dostęp 2017-11-24].
  10. ↑ a b c Tomasz Jurek, "Najdawniejsze dobra ślaskich Pogorzela", „Roczniki Historyczne”, 2002 [dostęp 2020-11-22].
  11. ↑ Pedigree: Hermann (gen. Klaue) von KOTTULIN, fabpedigree.com [dostęp 2020-11-22].
  12. ↑ a b c d e f Roman Sękowski, Herbarz szlachty ślaskiej t. 3 (H-K), 2003.
  13. ↑ a b c d e f g h Codex diplomaticus Silesiae – Band 6 Registrum St. Wenceslai. Urkunden vorzüglich zur Geschichte Oberschlesiens nach einem Copialbuch Hzg. Johanns von Oppeln und Ratibor in Auszügen mitgeteilt Wattenbach, Wilhelm • Grünhagen, Colmar [Hrsg.]. – Breslau (1865)
  14. ↑ a b Roman Sękowski, Herbarz szlachty śląskiej: informator genealogiczno-heraldyczny. M-N. T. 5; Katowice 2008.
  15. ↑ a b c Akt sprzedaży Nogowczyc przez Ewę Żyrowską z Żyrowej w 1587 roku -źródło: Zemska kniha, Arch,Zemsky Opava.
  16. ↑ Augustin Weltzel, Die Landesbeamten der Fürstenthümer Oppeln-Ratibor von 1532 bis 1741. Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens, Band 12, 1874, p.19—44.
  17. ↑ Roman Sękowski, KONIEC ŚREDNIOWIECZA I KSZTAŁTOWANIE SIĘ PODSTAW USTROJOWYCH KSIĘSTW OPOLSKIEGO I RACIBORSKIEGO (Szkice i wypisy źródłowe); Opole 2011.
  18. ↑ a b c d e f g h i j k l m Alfons Nowack, Die Reichsgrafen Colonna auf Groß-Strehlitz, Tost und Tworog. Groß Strehlitz 1902.
  19. ↑ Arthur von Posadowsky-Wehner, Geschichte des schlesischen uradligen Geschlechtes der Grafen Posadowsky-Wehner, Freiherrn von Postelwitz: nebst einem Anhange enthaltend Nachrichten über das Breslauer Patrizier-Geschlecht von Wehner; Breslau 1891.
  20. ↑ a b Alfons Nowack Die Reichsgrafen Colonna auf Groß-Strehlitz, Tost und Tworog. Groß Strehlitz 1902.
  21. ↑ a b c Hugo von Saurma-Jeltsch, Wappenbuch der Schlesischen Städte und Städtel; Berlin 2870.
  22. ↑ Genealogisches Handbuch des Adels – Bände 92-111 – Seite 460
  23. ↑ a b Tylko Kotulin Wielki – bez Kotulina Małego
  24. ↑ Karl Lüdecke – architekt śląskich rezydencji pałacowych – Niezależna Gazeta Obywatelska nie tylko w Opolu. www.ngopole.pl. [dostęp 2017-11-24].

Linki zewnętrzne

Gmina Toszek
Miasta
Wsie
Osada
Integralne
części wsi
Nieofic.
cz. wsi

POL Toszek COA.svg

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Toszek (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Poland Kotulin - church.JPG
Autor: Sebi216, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Kościół parafialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Kotulinie
Apt Civ.png
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to GifTagger (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Airport Classification Project:

Airport Category: Civil Open Airport
Gliwice County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Gliwice County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.56 N
  • S: 50.16 N
  • W: 18.33 E
  • E: 18.83 E