Kowala (powiat kielecki)

Kowala

wieś
(c) Zbigniew Czernik, CC BY 3.0 Remiza OSP w Kowali
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	kielecki
Gmina	Nowiny
Liczba ludności (2011)	984[1][2]
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	26-052[3]
Tablice rejestracyjne	TKI
SIMC	0267424[4]
Położenie na mapie gminy Nowiny Kowala
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kowala
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Kowala
Położenie na mapie powiatu kieleckiego Kowala
50°47′41″N 20°35′11″E/50,794722 20,586389

Kowala – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, w gminie Nowiny^[4][5]. Leży w odległości 12 km od Kielc.

Po zakończeniu I wojny światowej i ponownym powstaniu państwa polskiego – w latach 1918–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kieleckiego, (po 1998 r. – do woj. świętokrzyskiego).

Charakterystyka wsi

Miejscowość dzieli się na Kowalę (826 mieszkańców) i Kowalę Małą (103 mieszkańców)^[6][4].

Na południe od wsi (w odległości ok. 300 metrów) znajduje się duży kamieniołom wapieni i margli górnodewońskich, eksploatowanych przez cementownię w Nowinach (należącą do niemieckiego koncernu Dyckerhoff Polska).

W odległości 2 km od Kowali w Sitkówce zbudowano duży zakład przemysłowy produkujący wapno budowlane i kruszywa – Zakłady Wapiennicze „Trzuskawica” (rok uruchomienia: 1973). Od nazwy miejscowości pochodzi również nazwa jednego z kamieniołomów należących do zakładu Trzuskawica S.A. w Sitkówce – położonego na północ od miejscowości (oddalony ok. 700 metrów od zabudowań).

Kowala oraz gmina Nowiny jest położona na terenie Kielecczyzny – tzw. „Białego Zagłębia” (wydobycie skały wapieni – duże kamieniołomy, przemysł cementowo-wapienniczy, produkcja kruszyw budowlanych i drogowych).

W Kowali istnieje szkoła podstawowa (nowy budynek szkoły od 1998 r.), od 1 września 2016 roku szkołę przekształcono w Zespół Placówek Integracyjnych w Kowali, w skład którego wchodzi Szkoła Podstawowa im. gen. Antoniego Hedy ps. "SZARY" w Kowali i Przedszkole Samorządowe z Oddziałami Integracyjnymi w Kowali.

Na południe od wsi (w odległości ok. 300 metrów) znajduje się duży kamieniołom wapieni i margli górnodewońskich, eksploatowanych przez cementownię w Nowinach (należącą do niemieckiego koncernu Dyckerhoff Polska).

W odległości 2 km od Kowali w Sitkówce zbudowano duży zakład przemysłowy produkujący wapno budowlane i kruszywa – Zakłady Wapiennicze „Trzuskawica” (rok uruchomienia: 1973). Od nazwy miejscowości pochodzi również nazwa jednego z kamieniołomów należących do zakładu Trzuskawica S.A. w Sitkówce – położonego na północ od miejscowości (oddalony ok. 700 metrów od zabudowań).

Kowala oraz gmina Nowiny jest położona na terenie Kielecczyzny – tzw. „Białego Zagłębia” (wydobycie skały wapieni – duże kamieniołomy, przemysł cementowo-wapienniczy, produkcja kruszyw budowlanych i drogowych).

We wsi istnieje szkoła podstawowa (nowy budynek szkoły od 1998 r.), od 1 września 2016 roku szkołę przekształcono w Zespół Placówek Integracyjnych w Kowali, w skład którego wchodzi Szkoła Podstawowa im. gen. Antoniego Hedy ps. "SZARY" w Kowali i Przedszkole Samorządowe z Oddziałami Integracyjnymi w Kowali. Działa tu także zespół obrzędowy „Kowalanki” i remiza jednostki OSP (rok zał.: 1952). Dojazd do Kielc komunikacją miejską MPK Kielce – linie nr 27 i 29.

Historia

W XV w. wieś ta była własnością biskupów krakowskich Długosz w Liber beneficiorum (tI,s 469). W wieku XIX Kowale bo tak brzmiała wówczas nazwa wsi opisano jako: wieś, powiat kielecki, gmina Dyminy, parafia Brzeziny; posiada szkołę wiejską i kopalnię marmuru szarobrunatnego. W 1827 r. było tu 62 domów, 341 mieszkańców. Kowale stanowiły także obręb leśny w kieleckim leśnictwie rządowym^[7].

Związani z Kowalą

• Tadeusz Wojda, urodzony w Kowali polski duchowny katolicki, arcybiskup gdański.

Przypisy