Kowale (powiat gdański)
| wieś | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020[1]) | 4470 |
| Strefa numeracyjna | 58 |
| Kod pocztowy | 80-180 |
| Tablice rejestracyjne | GDA |
| SIMC | 0163989 |
Położenie na mapie gminy Kolbudy _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Kolbudy") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gdańskiego  | |
 54°18′34″N 18°33′42″E/54,309444 18,561667 | |
| Strona internetowa | |
Kowale (kaszb. Kòwôle lub też Kòwôlewò, niem. Kowall[2]) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Kolbudy przy drodze wojewódzkiej nr 221[3]. W pobliżu Kowali znajduje się węzeł drogowy w ciągu obwodnicy trójmiejskiej S6. Transport publiczny jest obsługiwany przez komunikację miejską Gdańska.
Północny fragment wsi stanowi jednostkę terytorialną Gdańska.
W miejscowości znajduje się parafia rzymskokatolicka, należąca do dekanatu Gdańsk-Łostowice, archidiecezji gdańskiej. Siedziba klubu sportowego GKS Kowale.
Historia
W okresie średniowiecza Kowale (początkowo także Cowall - 1351 rok)[4] były wsią służebną miasta Gdańska, zamieszkałą przez kowali (rzemieślników). Pierwsze wzmianki o Kowalach – w tym czasie wsi krzyżackiej – pochodzą z 1378[5], przy dzierżawie młyna w Bielkowie Mikołajowi Ulrichowi (dzierżawa obejmowała również prawo przemiału zboża z Kowali i innych okolicznych wsi). Wieś była często niszczona w wojnach i oblężeniach. W 1454 należała do terytorium miasta Gdańska[6]. Wieś należąca do Gdańskiej Wyżyny terytorium miasta Gdańska położona była w drugiej połowie XVI wieku w województwie pomorskim[7].
Po 1772 Kowale zostały odłączone od Gdańska. Pod koniec XIX wieku Kowale były wsią włościańską, leżącą na bitym trakcie kościersko-gdańskim. W tym okresie mieszkało w Kowalach 152 ewangelików, 135 katolików, 7 gburów i 1 zagrodnik. Wieś należała do parafii w Świętym Wojciechu, szkoły w Bąkowie, a poczty w Gdańsku[6].
_ulica_Aresa.JPG)
_ulica_Staropolska_%e2%80%93_Centrum_Kowale.JPG)
W roku 1942 dokonano zmiany niemieckiej nazwy Kowall na Schmiede[8]. W latach 1945–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa gdańskiego.
Na obszarze Kowali od końca lat 90. XX wieku powstały nowe osiedla mieszkaniowe, m.in. osiedle Olimp. W latach 1994–1995 w Kowalach wybudowano kaplicę pod wezwaniem świętej Faustyny. 24 lipca 2000 r. utworzono na terenie wsi parafię pod wezwaniem świętej Kingi. 18 września 2006 r. rozpoczęto budowę kościoła, w którym od 20 maja 2012 r. są regularnie odprawiane msze św.[9]
7 grudnia 2012 zostało oficjalnie otwarte Centrum Kowale[10] (około 6200 m² powierzchni handlowej, usługowej i biurowej[11]).
W 2017 rozstrzygnięto przetarg na budowę wspólnej szkoły z 24 oddziałami, salą gimnastyczną oraz (w II etapie) z basenem dla 1125 dzieci (w tym 125 przedszkolaków) z gmin Kolbudy, Pruszcz Gdański oraz Gdańska. Projekt budowlany jest adaptacją szkoły zbudowanej przez Gdańsk w dzielnicy Kokoszki. Szkołę wybudowała firma Strabag na działce należącej do gminy Kolbudy. Szkoła została oddana do użytku 1 września 2018, kiedy rozpoczęło w niej naukę niemal 800 dzieci[12][13], a szacowany koszt inwestycji to ok. 40 mln zł[14]. W maju 2019 otwarty zostanie segment B ze stołówką i salą gimnastyczną[15].
Przypisy
- ↑ dane Urzędu Gminy dot. ludności sołectwa, www.kolbudy.pl, 30 czerwca 2020.
- ↑ Dr F. Lorentz „Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem” (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3).
- ↑ Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części.
- ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski: historia, pochodzenie, zmiany - praca zbiorowa pod redakcją Kazimierza Rymuta [T. 1-6 i 9]. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN. ISBN 83-85579-29-X.
- ↑ Jerzy Samp, Opowieść o Kowalach.
- ↑ a b Historia wsi Kowale.
- ↑ Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w.: rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 128.
- ↑ Maciej Stąporek „Porównaj Trójmiasto dzisiejsze i przedwojenne”.
- ↑ Parafia Kowale.
- ↑ Kolejne centrum handlowe otwarte. Inne niż wszystkie. trojmiasto.gazeta.pl, 7 grudnia 2012.
- ↑ O centrum. centrumkowale.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-22)].
- ↑ E. Oleksy, A. Cymanowska „Bliżej szkoły trzech gmin”, Dziennik Bałtycki – Echo Pruszcza 11 lipca 2014.
- ↑ Pierwsza taka placówka w Polsce. Szkoła metropolitalna w Kowalach powstała bez dotacji od rządu
- ↑ Anna Dobiegała: Jest pozwolenie na budowę szkoły w Kowalach. 2016-11-05. [dostęp 2016-11-05].
- ↑ Inwestycje w gminach powiatu gdańskiego. Będą nowe drogi, ścieżki rowerowe, podziemne śmietniki, a nawet plaże
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.92 N
- S: 53.40 N
- W: 16.65 E
- E: 19.75 E
Autor:
Mapa gminy Kolbudy, Polska
Autor:
Mapa powiatu gdańskiego, Polska
Autor: Artur Andrzej, Licencja: CC0
Kowale (powiat gdański), ul. Aresa (osiedle Olimp).
Autor: Artur Andrzej, Licencja: CC0
Kowale (powiat gdański). "Centrum Kowale", ul. Staropolska.
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kowale - droga wojewódzka nr 221, ul. Staropolska