Kowaliczki

Kowaliczki
	Neosittidae
	Ridgway, 1904
	; Przedstawiciel rodziny – kowaliczek zmienny (Daphoenositta chrysoptera)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	kowaliczki
Synonimy
	Rodzaju: Sitella Swainson, 1837; Neositta Hellmayr, 1901; Neosittella Mathews, 1912;
	Rodzaju: Sitella Swainson, 1837; Neositta Hellmayr, 1901; Neosittella Mathews, 1912;
Rodzaje
	Daphoenositta De Vis, 1897;
	Daphoenositta De Vis, 1897;
	Zasięg występowania

Kowaliczki^[7] (Neosittidae) – monotypowa rodzina małych ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes).

Występowanie

Rodzina obejmuje gatunki występujące w Australii i na Nowej Gwinei^[8].

Charakterystyka

Wyglądem zewnętrznym przypominają przedstawicieli rodziny kowalików, w obrębie której klasyfikowane były przez wiele lat, ale obecnie wydzielane są do osobnej rodziny^[9]. Są zasadniczo osiadłe, migrując jedynie lokalnie.

Są to małe, leśne ptaki o długości 10–14 cm i masie 8–20 g (przy czym kowaliczek czarny jest nieco większy i cięższy od pozostałych)^[10] z ostro zakończonymi, zagiętymi w dół dziobami, których używają do poszukiwania i zdobywania owadów i ich larw z kory drzew. Skrzydła długie i szerokie. Nogi mają krótkie, z długimi palcami, jednak nie wykazują przystosowania do wspinania się po pniach. Mają krótki ogon. Dziób kształtu sztyletu u kowaliczka czarnego, a nieznacznie zagięty w górę u kowaliczka zmiennego. Upierzenie kowaliczka czarnego jest w większości czarne, z czerwonymi policzkami; u kowaliczka zmiennego ubarwienie bardziej złożone z wieloma podgatunkami posiadającymi różne jego odmiany. Wszystkie kowaliczki ukazują w pewnym stopniu dymorfizm płciowy w upierzeniu.

Są generalnie kiepskimi lotnikami, co może być wyjaśnieniem dla niezasiedlenia przez te ptaki właściwych dla nich siedlisk na wyspach, jak na przykład na Tasmanii. Budują otwarte gniazda kielichowe w rozgałęzieniach drzew.

Systematyka

Kowaliczki najbliżej spokrewnione są z maoryskami (Mohouidae)^[7].

Nazewnictwo

Nazwa rodzajowa jest połączeniem greckiego słowa δαφοινος daphoinos – „cuchnący krwią” (δα- da – „bardzo”; φοινος phoinos – „krwistoczerwony, krwawy”) oraz nazwy Sitta Linnaeus, 1758, rodzaju ptaków z rodziny kowalików^[11].

Gatunek typowy

Daphoenositta miranda De Vis

Podział systematyczny

Pierwotnie były klasyfikowane w dwóch osobnych rodzajach – kowaliczek czarny w rodzaju Daphoenositta, a kowaliczek zmienny i – wydzielony z tego gatunku – kowaliczek górski w rodzaju Neositta. Obecnie oba rodzaje są zwykle łączone w Daphoenositta. Do rodziny zalicza się tylko jeden rodzaj zawierający 3 żyjące i 1 wymarły gatunek^[7]^[12]^[13]:

Daphoenositta chrysoptera – kowaliczek zmienny
Daphoenositta papuensis – kowaliczek górski
Daphoenositta miranda – kowaliczek czarny
†Daphoenositta trevorworthyi – wymarły, mioceński gatunek znany z kości goleniowo-nastopkowej odkrytej w Australii (Riversleigh)

Uwagi

↑ Zdrobnienie nazwy rodzaju Sitta Linnaeus, 1758, kowalik.
↑ Greckie νεος neos – „nowy, nieoczekiwany”; rodzaj Sitta Linnaeus, 1758, kowalik.
↑ Greckie νεος neos – „nowy”; rodzaj Sittella Swainson, 1837, kowaliczek.

Przypisy

↑ Neosittidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. Londyn: John Taylor, 1836–1837, s. 317. (ang.)
↑ C. E. Hellmayr. Kritische Bemerkungen über die Paridae, Sittidae und Certhiidae. „Journal für Ornithologie”. Seria 5. 49, s. 187, 1901 (niem.).
↑ G. M. Mathews: Austral avian record; a scientific journal devoted primarily to the study of the Australian avifauna. Cz. 1. Londyn: Witherby, 1912–1913, s. 114. (ang.)
↑ Daphoenositta, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2015-04-18] (ang.).
↑ C. W. De Vis. Diagnoses of Thirty-six new or little-known Birds from British New Guinea. „Ibis”. Seria 7. 3, s. 380, 1897 (ang.).
↑ ^a ^b ^c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Neosittidae Ridgway, 1904 - kowaliczki - Sittellas (wersja: 2021-01-16). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-11].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Whiteheads, sittellas, Ploughbill, Australo-Papuan bellbirds, Shriketit, whistlers (ang.). IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-07-11].
↑ R. Noske: Family Neosittidae (Sittellas). W: J. del Hoyo et al.: Handbook of the Birds of the World. T. Vol. 12: Picathartes to Tits and Chickadees. Barcelona: Lynx Edicions, 2007, s. 628–639. ISBN 978-84-96553-42-2.
↑ Richard Noske: Family Neosittidae (Sittellas). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 12: Picathartes to Tits and Chickadees. Barcelona: Lynx Edicions, 2007, s. 640–641. ISBN 84-96553-42-6. (ang.)
↑ Daphoenositta, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].
↑ John H. Boyd III: Neosittidae: Sittellas (ang.). W: Aves—A Taxonomy in Flux 3.02 [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2019-11-29].
↑ Jacqueline M. T. Nguyen. Australo-Papuan treecreepers (Passeriformes: Climacteridae) and a new species of sittella (Neosittidae: Daphoenositta) from the Miocene of Australia. „Palaeontologia Electronica”. 19.1.1A, 2016 (ang.).

[a-2] Zdrobnienie nazwy rodzaju Sitta Linnaeus, 1758, kowalik.

[b-4] Greckie νεος neos – „nowy, nieoczekiwany”; rodzaj Sitta Linnaeus, 1758, kowalik.

[c-6] Greckie νεος neos – „nowy”; rodzaj Sittella Swainson, 1837, kowaliczek.

[itis-1] Neosittidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[swainson-3] W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. Londyn: John Taylor, 1836–1837, s. 317. (ang.)

[hellmayr-5] C. E. Hellmayr. Kritische Bemerkungen über die Paridae, Sittidae und Certhiidae. „Journal für Ornithologie”. Seria 5. 49, s. 187, 1901 (niem.).

[mathews-7] G. M. Mathews: Austral avian record; a scientific journal devoted primarily to the study of the Australian avifauna. Cz. 1. Londyn: Witherby, 1912–1913, s. 114. (ang.)

[itis2-8] Daphoenositta, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2015-04-18] (ang.).

[autor-9] C. W. De Vis. Diagnoses of Thirty-six new or little-known Birds from British New Guinea. „Ibis”. Seria 7. 3, s. 380, 1897 (ang.).

[mk-10] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Neosittidae Ridgway, 1904 - kowaliczki - Sittellas (wersja: 2021-01-16). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-11].

[ioc-11] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Whiteheads, sittellas, Ploughbill, Australo-Papuan bellbirds, Shriketit, whistlers (ang.). IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-07-11].

[12] R. Noske: Family Neosittidae (Sittellas). W: J. del Hoyo et al.: Handbook of the Birds of the World. T. Vol. 12: Picathartes to Tits and Chickadees. Barcelona: Lynx Edicions, 2007, s. 628–639. ISBN 978-84-96553-42-2.

[hbw12-13] Richard Noske: Family Neosittidae (Sittellas). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 12: Picathartes to Tits and Chickadees. Barcelona: Lynx Edicions, 2007, s. 640–641. ISBN 84-96553-42-6. (ang.)

[hbwalive-14] Daphoenositta, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].

[tif-15] John H. Boyd III: Neosittidae: Sittellas (ang.). W: Aves—A Taxonomy in Flux 3.02 [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2019-11-29].

[PE2016-16] Jacqueline M. T. Nguyen. Australo-Papuan treecreepers (Passeriformes: Climacteridae) and a new species of sittella (Neosittidae: Daphoenositta) from the Miocene of Australia. „Palaeontologia Electronica”. 19.1.1A, 2016 (ang.).

[1]

[a]

[2]

[b]

[3]

[c]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

barglikowce (Acanthisitti)	bargliki
tyrankowce (Tyranni)	brodawniki szerokodzioby nosoczuby oliwczyki kurtaczki gorzykowate bławatnikowate bekardowate ostrodzioby królówki krzykaczyki szerokodziobki tęczaki muchotyranikowate tyrankowate obrożniki mrówkożery chronkowate kusaczki krytonosowate mrówkowody liściarki tęgosterowate garncarzowate
śpiewające (Oscines)	lirogony gąszczaki altanniki korołazy chwostkowate kolcopiórki miodojady lamparciki buszówkowate ziemnodrozdy stadniaki pieszaki liszkojady maoryski kowaliczki trzaskacze koralniczki czubce górniki jagodniki wireonkowate fletówki wilgowate szuflodziobki ostroloty łuskowczyki krępaczki wangowate gołogłowy paskowniki dzierzbiki satynki wachlarzówki dziwogony monarki modrogłówki cudowronki skałowrony czarniaki dzierzby krukowate płatkonosy jagodziaki koralniki miodniki długobiegi sępowronki skałoskoczki skalinkowate aksamitniki owadówki sikory remizy skowronki wąsatki nikatory krótkosterki chwastówkowate trzciniaki świerszczaki mimiki madagaskarniczki skąpoogonki jaskółkowate świstunki pokrzewczyki raniuszki skotniczkowate bilbile pokrzewki ogoniatki szlarniki tymaliowate dżunglaki sikorniki pekińczyki mysikróliki palmowce jemiołuszki jedwabniczki jagodówki persówki reliktowce pomurniki kowaliki pełźce pełzacze siwuszki strzyżyki perłopiórki pluszcze bąkojady przedrzeźniacze szpakowate muchołówkowate drozdowate dudkowce górodrozdy kwiatówki nektarniki turkuśniki zieleniki złotogłówki tybetańczyki wikłaczowate astryldowate wdówki płochacze wróble pliszkowate łuszczakowate tanagrzce poświerki trznadle pasówki lasówki słowikówki kacykowate hispaniole zeledonki platynki trelniki antyle hispaniolczyki kardynały tanagrzyki tanagrowate

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne