Kozacy rejestrowi

Kozacy rejestrowikozacy zaporoscy, wpisani do tak zwanego imiennego wykazu żołnierzy i tym samym wzięci na żołd Rzeczypospolitej, później również Rosji. Pierwszy rejestr kozacki został sporządzony w 1572.

Historia

Początkowo rejestr liczył około 400 osób, jego liczebność zmieniała się wraz z niepokojami i buntami na Naddnieprzu, w 1590 było już około 1000 Kozaków rejestrowych. W 1637 Kozacy wywalczyli sobie rejestr w liczbie 8000 osób i znaczne przywileje. W 1638, po klęsce powstania Pawluka, zmniejszono go do 6000 i ograniczono autonomię Kozaków[1].

Zbyt mała liczba Kozaków rejestrowych była jedną z przyczyn wybuchu w 1648 powstania Chmielnickiego. Zgodnie z ugodą zborowską z sierpnia 1649, król Jan II Kazimierz Waza uznał tytuł hetmański Chmielnickiego i rozszerzył rejestr Kozaków do 40 000, natomiast po bitwie pod Beresteczkiem w 1651, w wyniku ugody w Białej Cerkwi zmniejszono liczbę Kozaków rejestrowych do 20 000. Unia hadziacka w 1658 ustalała 30 tysięcy albo jako Wielmożny Hetman Zaporoski na Regestrze poda.

Siedziby pułków i liczba Kozaków rejestrowych po zawarciu ugody zborowskiej w 1649[2].

#Siedziba pułku
Kozaków rejestrowych
Liczba
Kozaków rejestrowych
1Biała Cerkiew2990
2Bracław2662
3Czerkasy2990
4Czernihów998
5Czehryń3220
6Humań2977
7Kalnik2050
8Kaniów3167
9Kijów2002
10Korsuń3470
11Kropiwna1993
12Myrhorod3009
13Nieżyn991
14Perejasław2986
15Połtawa2970
16Pryłuki1996

Zobacz też

Przypisy

  1. Ordynacja wojska zaporoskiego regestrowego w służbie Rzeczypospolitej będącego (Polityczne przyczyny Powstania Chmielnickiego, s. 2–3.)
  2. Marek Gędek, Atlas historyczny wojen polskich, Zofia Gawryś (red.), Karol Linder (ilust.), Warszawa: Bellona, 2009, s. 90-91, ISBN 978-83-11-11642-9, OCLC 751294663.

Media użyte na tej stronie