Królewska Huta w Świętochłowicach (stacja kolejowa)

Królewska Huta w Świętochłowicach

Königshütte in Schwientochlowitz

Państwo	Cesarstwo Niemieckie
Miejscowość	Świętochłowice
Lokalizacja	Centrum
Zarządca	Oberschlesische Eisenbahn, Preußische Staatseisenbahnen (Eisenbahndirektionbezirk Kattowitz)
Data otwarcia	16 listopada 1845[1]
Data zamknięcia	1 października 1913[2]
Poprzednie nazwy	Königshütte (1845–1849)[3] Königshütte in Schwientochlowitz (1849–1873)[4] Schwientochlowitz (1873–1913)[2][4]
Rodzaj	osobowa, towarowa
Dane techniczne
Liczba peronów	3
Liczba krawędzi peronowych	4
Kasy	T
Linie kolejowe
137 Katowice – Legnica
Położenie na mapie Świętochłowic Królewska Huta w Świętochłowicach
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Królewska Huta w Świętochłowicach
Położenie na mapie województwa śląskiego Królewska Huta w Świętochłowicach
50°17′04,5″N 18°55′46,2″E/50,284583 18,929500
Portal Transport szynowy

Królewska Huta w Świętochłowicach (niem. Königshütte in Schwientochlowitz) – nieistniejąca stacja z dworcem kolejowym w Świętochłowicach, funkcjonująca w latach 1845–1913.

Historia

W dniu 16 listopada 1845 roku oddano do użytku odcinek linii Kolei Górnośląskiej (Oberschlesische Eisenbahn) z Gliwic, z końcową stacją (ósmą na linii) Königshütte ('Królewska Huta')^[1], przedłużony rok później do Mysłowic^[3]. Od 1849 roku stacja ta nosiła nazwę Königshütte in Schwientochlowitz ('Królewska Huta w Świętochłowicach')^[4]. Stacja miała status dworca I klasy (niem. Bahnhof I. Klasse) z pełnym zakresem obsługi ruchu pasażerskiego^[2] i była oddalona od Rynku w Królewskiej Hucie o 2,7 km (w linii prostej 2,3 km).

Pierwsze pociągi osobowe w 1846 roku pokonywały trasę Wrocław – Królewska Huta w czasie 6 godzin i 23 minuty (Wrocław Górnośląski, odjazd o godz. 12:15 – Królewska Huta, przyjazd o godz. 18:38)^[3]. Stacja Królewska Huta (w Świętochłowicach) była pierwszą w okolicy, obsługującą w latach 40–70. XIX wieku mieszkańców wielu miejscowości, m.in. Bytomia, Frydenshuty, Świętochłowic, Dolnych i Górnych Hajduk i Królewskiej Huty.

W latach 1848–1849 wytyczono i rozpoczęto budowę utwardzonej drogi o długości 2 km, prowadzącej w linii prostej w okolicę dworca z późniejszego Rynku w Królewskiej Hucie, którą nazwano Schwientochlowitzerstrasse^[5] (‘ul. Świętochłowicka’), czyli dzisiejszej ul. Wolności^[6].

Po oddaniu do użytku 27 października 1872 roku nowego dworca w centrum Królewskiej Huty (dzisiejszy dworzec Chorzów Miasto) na odgałęzieniu Kolei Górnośląskiej ze Świętochłowic (od Górnych Hajduk) do Bytomia^[7], starą stację w 1873 roku przemianowano na Schwientochlowitz ('Świętochłowice'). Dworzec w 1880 roku znalazł się w gminie Górne Hajduki, a w 1903 roku w nowej gminie Bismarkhuta^[4].

Od 30 grudnia 1894 roku koło dworca przebiegała linia tramwaju parowego, łącząca Gliwice z Niemieckimi Piekarami (przez Chebzie, Zgodę, Królewską Hutę i Bytom – dzisiejszymi ulicami Wojska Polskiego, Katowicką i Wolności)^[8]. Druga, łącznikowa linia tramwajowa (elektryczna) z Piaśnik do Dolnych Hajduk, dotarła w pobliże dworca 29 lipca 1900 roku^[9], przebiegając obecnymi ulicami Katowicką, Wiktora Polaka i dalej obok koryta Rawy aż do skrzyżowania z ob. ul. Wolności, gdzie krzyżowała się z linią tramwaju parowego.

Niedogodne skomunikowanie dworca z poprowadzonym w 1860 roku w okolicy huty „Bismarck” odgałęzieniem do Królewskiej Huty, było jedną z przyczyn podjęcia decyzji o zastąpieniu go nowym obiektem dworcowym przy głównym skrzyżowaniu dróg w Hajdukach (umożliwiającym pełne skomunikowanie również z liniami tramwajowymi) oraz przystankiem osobowym w zachodniej części Świętochłowic. Ostatnie pociągi odprawiono we wtorek, 30 września 1913 roku, a następnego dnia dworzec wyłączono z ruchu^[2]. Większość zabudowań stacji (m.in. parowozownię, wieżę wodną, nastawnię i posterunki) przejął nowy dworzec w Hajdukach.

Lokalizacja dworca

Budynek dworca znajdował się po północnej stronie torów, na przedłużeniu obecnej ul. Konstytucji 1997 roku (odcinek prostopadły do torów kolejowych), która prowadziła do niego z Królewskiej Huty poprzez dzisiejszą ul. Wolności w Chorzowie, a ze Świętochłowic przez Bahnhofstrasse (dzisiejsza ul. Katowicka).

Budynek dworca jest jeszcze widoczny na mapach topograficznych w skali 1:25.000 z 1939^[10] i 1942^[11] roku, jednak nie wiadomo czy zabudowania stacji faktycznie wtedy istniały, czy też kartografowie posłużyli się starymi podkładami, nie aktualizując akurat tego fragmentu mapy. Wieża wodna stała jeszcze w latach 60. XX wieku, a ośmiostanowiskową parowozownię wyburzono w 2016 roku^[12].

Współcześnie pamiątką po dworcu z lat 1845–1913 jest Kolonia Dworcowa w Świętochłowicach (wzdłuż ul. Hajduki)^[4], leżąca po południowej stronie torów, oraz wspomniany odcinek obecnej ul. Konstytucji 1997 roku, prostopadły do ul. Katowickiej.

Następcy dworca

Z dniem 1 października 1913 roku (środa) dworzec wyłączono z ruchu, a w jego miejsce uruchomiono dwa nowo wybudowane obiekty^[2]:

• dworzec kolejowy I klasy (niem. Bahnhof I. Klasse) Bismarckhütte w Hajdukach, położony koło huty „Bismarck” (na wschód od starego), czyli dzisiejszy dworzec Chorzów Batory, który przejął infrastrukturę oraz obsługę ruchu pociągów ze starego dworca w kierunku Mysłowic, Wrocławia i Bytomia (przez Królewską Hutę), z pełnym zakresem obsługi ruchu pasażerskiego;
• przystanek kolejowy (niem. Haltepunkt) Schwientochlowitz w Świętochłowicach, położony koło huty „Falva” (na zachód od starego), czyli dzisiejszy przystanek kolejowy Świętochłowice, przeznaczony dla zwykłej obsługi podróżnych z tej miejscowości.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Schwientochlowitz w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl