Królewskie Tajskie Siły Powietrzne

Kong Thab Akat Thai
Flaga i symbol Tajskich Sił Powietrznych
Państwo	Tajlandia
Siły zbrojne	Królewskie Tajskie Siły Zbrojne
Nazwa skrócona	RTAF
Data utworzenia	2 listopada 1913
Znak rozpoznawczy
Najwyższe dowództwa
Wojskowe	Baza Don Muang, Bangkok

Królewskie Tajskie Siły Powietrzne (taj. (trans.) Kong Thab Akat Thai, ang. Royal Thai Air Force; w skrócie RTAF) – wojska lotnicze Królestwa Tajlandii, jedna z trzech formacji tamtejszych Sił Zbrojnych. Istnieją od 1913 roku (poprzednio jako lotnictwo Królestwa Syjamu).

Historia

Lata 1920-1940

Na przełomie lat 20. i 30. główne wyposażenie stanowiły myśliwce Nieuport-Delage NiD 29 i lekkie bombowce Breguet 14^[1]. W 1933 lotnictwo składało się z 9 dywizjonów^[1]. W październiku tego roku część lotnictwa wzięła udział w próbie puczu monarchistycznego^[2]. W połowie lat 30. lotnictwo przestawiło się na nowy sprzęt produkcji USA, przede wszystkim dwupłatowe myśliwce Curtiss Hawk III z chowanym podwoziem i samoloty rozpoznawcze i szturmowe Vought V-93 Corsair^[2]. Te dwa typy były także produkowane na licencji w Syjamie^[3]. W 1937 zakupiono 6 średnich dwusilnikowych bombowców Martin 139WSM, a w 1939 pojawiły się jednopłatowe myśliwce Curtiss Hawk 75N (12 sztuk)^[4].

W marcu 1939 lotnictwo miało 130 samolotów bojowych: 48 myśliwców, 6 średnich bombowców i 86 samolotów rozpoznawczo-bombowych, w 13 dywizjonach, wchodzących w skład 5 skrzydeł (Kong Bin Noi)^[5]. Dywizjon etatowo posiadał 9 samolotów bojowych i 3 rezerwowe^[5]. W 1939 roku nazwę kraju zmieniono z Syjamu na Tajlandię. We wrześniu 1940 lotnictwo było zorganizowane w 14 dywizjonów, w tym 6 myśliwskich, 1 bombowy, 4 obserwacyjne i 3 szturmowe^[6]. W związku ze wstrzymaniem dostaw zamówionych nowych samolotów z USA w październiku 1940 roku, Tajlandia zakupiła w Japonii w listopadzie 24 lekkie bombowce Mitsubishi Ki-30, które utworzyły dwa dalsze dywizjony, i w grudniu 8 średnich Mitsubishi Ki-21^[6]. Lotnictwo tajskie wzięło aktywny udział w wojnie z Francją w grudniu 1940 i styczniu 1941 roku, bombardując terytorium Indochin, doszło też do kilku walk powietrznych. Lotnictwo Tajlandii zgłosiło 5 zwycięstw w powietrzu i zniszczenie 17 samolotów na ziemi, a lotnictwo francuskie – 4 zwycięstwa i zniszczenie 15 samolotów na ziemi (Tajlandia przyznała utratę 3 samolotów w walkach powietrznych, 5–10 zniszczonych na ziemi i jednego zdobytego po przymusowym lądowaniu)^[7].

Po II wojnie światowej

W 1966 roku dostarczono pierwsze F-5, jako szkolno-bojowe F-5B. Do końca 1967 roku dotarło 12 sztuk F-5A, a między 1971-73 kolejne 10. Zakupiono również 5 sztuk RF-5A. Odbywało się to w ramach rozliczeń za korzystanie z tajlandzkich baz lotniczych. Otrzymano również pojedynczy F-6C utracony w 1988 roku oraz dwa malezyjskie F-5B w 1982 roku. Starsze samoloty wycofano w 2000 roku, a pozostawiono późniejsze partie F-5E/F i dwa F-5B. Najstarszy F-5B który był pierwszym samolotem tej wersji (numer seryjny: 63-8438) został wycofany 18 grudnia 2007 roku^[8].

Pod koniec 2010 roku liczyły 45 000 osób personelu i posiadały 315 statków powietrznych, w tym 184 uzbrojone. W ramach prowadzonego obecnie programu modernizacyjnego RTAF kupiły dwanaście szwedzkich myśliwców wielozadaniowych Saab JAS 39 Gripen, wraz z dwoma samolotami wczesnego ostrzegania Saab 340 AEW&C (z radarami Erieye) i pociskami RBS-15F oraz modernizuje 18 General Dynamics F-16 Fighting Falcon. Wykorzystywana obecnie flota to mozaika maszyn z wielu krajów, głównie USA i Europy.

Wyposażenie

• 

  Jas 39C Gripen

• 

  F-16A/B Fighting Falcon

• 

  Northrop F-5E Tiger II

• 

  Aero L-39ZA Albatros

• 

  Bell 412

Obecne

Samolot	Producent	Typ	Wersja	Liczba sztuk	Uwagi
Samoloty bojowe
Saab JAS 39 Gripen	Szwecja	myśliwiec wielozadaniowy	JAS 39C JAS 39D	7 4	4 Gripen D i 2 Gripen C dostarczono w 2011, 6 Gripenów C w 2013[9]. Jeden JAS 39C rozbił się podczas pokazów lotniczych w Hat Yai[10].
Lockheed Martin F-16 Fighting Falcon	Stany Zjednoczone	myśliwiec wielozadaniowy	F-16A Block 15 OCU F-16B Block 15 OCU F-16A Block 15 ADF F-16B Block 15 ADF	27 14 13 1	Ogółem 55 z 59 dostarczonych (36 nowych w latach 1988-95, 16 ex-USA 2002-03, 7 ex-singapurskich w 2004), 18 F-16 modernizowanych do Block 20 MLU, utracono 2 F-16A Block 15 OCU i 2 F-16A Block 15 ADF.
Northrop F-5 Tiger II	Stany Zjednoczone	lekki myśliwiec	F-5T Tigris F-5E Tiger II F-5F Tiger II	14 ~10 ~5	Zmodernizowane przez Izrael, przenoszą ppk Python 3. F-5E zastępowane przez JAS 39C Wersja treningowa, F-5B zastąpiony przez JAS 39D
KAI T-50 Golden Eagle	Korea Południowa	szkolny	T-50TH	0/4[11][12]	Zastąpią maszyny Aero L-39 Albatros.
Aero L-39 Albatros	Czechosłowacja	szkolno-bojowy odrzutowiec	L-39ZA/ART	36	Zmodernizowane przez Izrael, przenoszą ppk AIM-9P.
Dassault/Dornier Alpha Jet	Niemcy	szkolno-bojowy odrzutowiec	Alpha Jet A	19	Ex-Luftwaffe, jeden utracono, pięć innych to skarbnica części.
Samoloty rozpoznawcze
GAF Nomad	Australia	rozpoznanie i obserwacja	Nomad N.22B	19	zmodernizowane przez Thai Aviation Industry
Learjet 35	Stany Zjednoczone	rozpoznawczy	Learjet 35A	1	jeden z dwóch dostarczonych utracono
IAI Arava	Izrael	patrolowy	IAI 201	6
Pilatus AU-23A Peacemaker	Szwajcaria	lekki samolot szturmowy	AU-23A	16	Uzbrojone Pilatus PC-6, ex-USAF
Saab 340 AEW&C Erieye	Szwecja	wczesne ostrzeganie i dozór	S-100B Argus	2
Aeronautics Aerostar	Izrael	BSL		1	od 2011
Samoloty transportowe
Saab 340	Szwecja	lekki samolot transportowy	Saab 340	1
Lockheed C-130 Hercules	Stany Zjednoczone	śœredni samolot transportowy	C-130H C-130H-30	6 6	modernizowane przez Thai Aviation Industry
Basler BT-67	Stany Zjednoczone	wielozadaniowy	BT-67	8	Zmodernizowane Douglas C-47 Dakota, specjalistyczne wersje gaśnicze i zasiewania chmur.
Aeritalia G.222	Włochy	lekki samolot transportowy		6
ATR 72	Francja	lekki samolot transportowy	ATR-72-500	4
Boeing 737	Stany Zjednoczone	transport pasażerski	B737-8Z6	1	transport rodziny królewskiej
Airbus A310	Francja	transport pasażerski	A310-300	1	transport wojskowych
Airbus A320	Francja	transport pasażerski	A319-115X CJ	1	transport rządu
Samoloty szkolno-treningowe
Pacific Aerospace CT/4	Nowa Zelandia	szkolenie wstępne	CT-4A/E	20	z 24
Cessna T-41 Mescalero	Stany Zjednoczone	szkolenie wstępne	T-41D	6	szkolenie cywilne
Pilatus PC-9	Szwajcaria	szkolenie podstawowe	PC-9M	22	zmodernizowane przez Thai Aviation Industry
Diamond DA42	Austria	szkolenie podstawowe	DA42	6	przeszkolenie na maszyny wielosilnikowe
Śmigłowce
Airbus EC725	Francja	śmigłowiec SAR		4	Zamówiono 6.[13][14][15]
Bell UH-1 Iroquois	Stany Zjednoczone	śmigłowiec użytkowy/CSAR	UH-1H	18	planowane szybkie wycofanie
Sikorsky S-92 Superhawk	Stany Zjednoczone	śmigłowiec pasażerski	S-92	3	od 2011, transport rodziny królewskiej
Bell 412	Kanada	śmigłowiec pasażerski	412EP/SP	8	transport VIP

Wycofane

• 

  Curtiss SB2C-5 Helldiver (1955)

• 

  North American F-86L Sabre (1966)

• 

  North American OV-10A Bronco (1987)

• 

  Sikorsky S-58T (1987)

Samolot	Producent	Typ	Wersja	Liczba sztuk	Uwagi
Nieuport	Francja	myśliwiec			Pierwszy samolot RTAF.
Curtiss BF2C Goshawk	Stany Zjednoczone	myśliwiec	68B Hawk III	24	Pierwszy myśliwiec RTAF, wykorzystany bojowo (przeciwko Potez XXV).
Vought O2U Corsair	Stany Zjednoczone	myśliwiec		70	walczyły z samolotami Francuskich Sił Powietrznych.
Nakajima Ki-27	Japonia	myśliwiec			2 eskadry walczyły z USAAF w czasie II wojny światowej.
Nakajima Ki-43	Japonia	myśliwiec			walczyły z USAAF w czasie II wojny światowej.
Beechcraft Model 18	Stany Zjednoczone	samolot transportowy			1947–1971.
Supermarine Spitfire	Wielka Brytania	myśliwiec			2 eskadry po II wojnie światowej.
Curtiss SB2C Helldiver	Stany Zjednoczone	samolot szturmowy	SB2C-5		Ex-USA.
Douglas C-54 Skymaster	Stany Zjednoczone	samolot transportowy	SB2C-5	8	Ex-USA, w służbie od 1950.
North American T-6 Texan	Stany Zjednoczone	samolot szkolny		138	Ex-USA, w służbie od 1950.
Grumman F8F Bearcat	Stany Zjednoczone	myśliwiec	F8F-1(D)B	204	Ex-USA, 1951–1963.
Sikorski H-5	Stany Zjednoczone	śmigłowiec			pierwszy śmigłowiec, 1951–1953.
Lockheed T-33 Shooting Star	Stany Zjednoczone	szkolno-bojowy odrzutowiec	T-33A	53	pierwszy odrzutowiec, 1955–1995 (w 1983 dokupiono zmodernizowane ex-francuskie).
Republic F-84 Thunderjet	Stany Zjednoczone	myśliwiec szturmowy	F-84G	30	Ex-USA, w służbie w latach 1956–1963.
North American F-86 Sabre	Stany Zjednoczone	myśliwiec	F-86F F-86L	40 17	Ex-USA, w służbie od 1961, zastąpione przez Northrop F-5E/F.
Northrop F-5 Freedom Fighter	Stany Zjednoczone	myśliwiec	F-5A RF-5A F-5B	24 4 4	Donacja USA, w latach 1966–2008.
Douglas AC-47 Spooky	Stany Zjednoczone	samolot wsparcia		14	Ex-USA, od 1973.
North American OV-10 Bronco	Stany Zjednoczone	lekki samolot szturmowy	OV-10C	32	Używane od 1974.
Cessna A-37 Dragonfly	Stany Zjednoczone	lekki samolot szturmowy	A-37B	20	Używane w latach 1971–2004 (8 przekazano Filipińskim Siłom Powietrznym).
LTV A-7 Corsair II	Stany Zjednoczone	samolot szturmowy	A-7E TA-7C	14 4	Używane od 1995, wycofane około 2007.
RFB Fantrainer	Niemcy  Tajlandia	samolot szkolny

Zapas amunicji

Pocisk	Producent	Typ	Wersja	Liczba sztuk	Uwagi
Kpr klasy powietrze-powietrze
AIM-120 AMRAAM	Stany Zjednoczone	średniego zasięgu	AIM-120C-5	140	na F-16 ADF/MLU i JAS 39
Rafael Python	Izrael	krótkiego zasięgu	Python-3/4	40+	na F-16/F-5T
IRIS-T	Niemcy	krótkiego zasięgu		220	dla JAS 39 Gripen i F-16
AIM-9 Sidewinder	Stany Zjednoczone	krótkiego zasięgu	AIM-9J/P	769
Kpr klasy powietrze-ziemia
AGM-65 Maverick	Stany Zjednoczone	Pocisk naprowadzany telewizyjnie	AGM-65B/D/G	800
Przeciwokrętowe pociski odrzutowe
RBS-15	Szwecja	Przeciwokrętowy	RBS-15F	48	dla JAS 39 Gripen
Bomby
Paveway II	Stany Zjednoczone	naprowadzane laserowo	GBU-10/GBU-12/GBU-22	50
JDAM	Stany Zjednoczone	naprowadzane przez INS/GPS	GBU-31(V)1/B	?	zestaw do Mk 84
JDAM	Stany Zjednoczone	naprowadzane przez INS/GPS	GBU-38/B	?	zestaw do Mk 82
JDAM	Stany Zjednoczone	naprowadzane przez INS/GPS	GBU-54/B	?	zestaw do Mk 82
Mk 81/Mk82/Mk84	Stany Zjednoczone	niekierowane szybujące	113/227/909 kg	10000

Organizacja

Przypisy

Bibliografia

• Jarosław B. Garlicki. Historia lotnictwa wojskowego Królestwa Tajlandii w latach 1912 - 1945. Część 2. „Militaria i Fakty”. 1-2/2001. II (6), s. 33-38, 2001. ISSN 1509-8524. 
• Jarosław B. Garlicki. Historia lotnictwa wojskowego Królestwa Tajlandii w latach 1912 - 1945. Część 3. Wojna tajsko-francuska. „Militaria i Fakty”. 4/2001. II (8), s. 37-41, 2001. ISSN 1509-8524.