Królowa (monarchini)

Królowa (Elżbieta I Tudor)

Królowa (królowa panująca) (analogicznie cesarzowa, wielka księżna) – kobieta będąca samodzielną monarchinią – głową państwa i której przysługuje związana z tym władza polityczna. Identyczny tytuł, jak w powyższej sytuacji, przysługuje również małżonce panującego monarchy. W polskiej terminologii nie ma bowiem wyraźnego rozróżnienia pomiędzy tymi dwiema odmiennymi funkcjami.

Polskie wersje tytułów panujących monarchiń

• cesarzowa, np. Cesarzowa Wszechrusi Katarzyna II
• królowa, np. królowa Wielkiej Brytanii Elżbieta II
• wielka księżna, np. wielka księżna Luksemburga Szarlotta
• arcyksiężna - np. arcyksiężna Austrii Maria Teresa Habsburg
• księżna - np. księżna Parmy Maria Ludwika Austriaczka

Historyczne monarchinie panujące samodzielnie

Europa

Państwa historyczne

Cesarstwo Bizantyńskie

• Irena (752-803)
• Zoe (1025-1050)
• Teodora (1042, 1055-1056)

Cesarstwo Trapezuntu

• Teodora (1284-1285)
• Irena (1339-1341)
• Anna Anachutlu (1341, 1341-1342)

Królestwo Epiru

• Dejdamia (ok. 234-232 p.n.e.)

Królestwo Bosporańskie

• Kamasare Filoteknos (koregentka ok. 180-175/60 p.n.e.)
• Dynamis Filoromajos (47-14 p.n.e.)
• Gepaepyris (37-39)

Królestwo Jerozolimskie

• Melisanda (1131-1153)
• Sybilla (1186-1190)
• Izabela (1192-1205)
• Maria (1205-1212)
• Jolanta (1212-1228)

Księstwo Akwitanii

• Eleonora (1137-1172)

Państwa współczesne

Austria – arcyksięstwo

• Maria Teresa Habsburg (1740-1780)

Bośnia – królestwo

• Helena Bośniacka (Jelena Gruba) (1395–1398)

Chorwacja

(Patrz niżej - Węgry)

Czechy -królestwo

• Maria Teresa Habsburg (1740-1780)

Dania

• Małgorzata I (1388–1412) - królowa Danii, Szwecji i Norwegii

Niderlandy - królestwo

• Wilhelmina (1890-1948)
• Juliana (1948-1980)
• Beatrycze (1980-2013)

Gruzja -królestwo

• Rusudan I (1223-1245)
• Tamara I Wielka (koregentka 1179-1184; królowa 1184-1213)
• Tamara II (1744; abdykowała)

Hiszpania

• Nawarra - królestwo
  • Joanna I (1274-1305)
  • Joanna II Mała (1328-1349)
  • Blanka I (1425-1441)
  • Eleonora I (1479)
  • Katarzyna I (1483-1518)
  • Joanna III (1555-1572)
• Aragonia - królestwo
  • Petronela I (1137-1162)
  • Joanna Szalona (1516-1555)
• Kastylia - królestwo
  • Urraka (1109-1126)
  • Berengaria Kastylijska (1217; abdykowała)
  • Izabela I Katolicka (1474-1504)
  • Joanna Szalona (1504-1555)
• Hiszpania - królestwo
  • Izabela II (1833-1868)

Litwa - wielkie księstwo

• Anna Jagiellonka (1576-1592) – wielka księżna

Luksemburg - wielkie księstwo

• Maria Adelajda (1912-1919; abdykowała)
• Szarlotta (1919-1964)

Monako - seniorat / księstwo

• Klaudyna Grimaldi (1457-1458) - seniorka Monako
• Ludwika Hipolita Grimaldi (1731) - księżna Monako

Norwegia

• Małgorzata I (1388–1412) – królowa Danii, Szwecji i Norwegii

Polska - królestwo

• Jadwiga Andegaweńska (1384-1399) – król Polski
• Anna Jagiellonka (1576-1592) – królowa/król Polski

Portugalia - królestwo

• Maria I (1777-1816)
• Maria II (1826–1828) (1834–1853)

Rosja cesarstwo

• Katarzyna I (1725-1727)
• Anna Iwanowna Romanowa (1730-1740)
• Elżbieta Romanowa (1741-1762)
• Katarzyna II (1762–1796)

Szwecja -królestwo

• Małgorzata I (1389-1412) - królowa Danii, Szwecji i Norwegii
• Krystyna Waza (1632–1654)
• Ulryka Eleonora Wittelsbach (1718-1720)

Węgry (i Chorwacja) – królestwo

• Maria I Andegaweńska (1382-1385)
• Maria II Teresa Habsburg (1740-1780)

Włochy

• księstwo Parmy i Piacenzy
  • Maria Teresa Habsburg (1740-1748)
  • Maria Ludwika Austriaczka (1814-1847)
• księstwo Lukki
  • Eliza Bonaparte (1805–1814) (także księżna Piombino)
  • Maria Ludwika (1817–1824)
• Sycylia - królestwo
  • Konstancja (1194-1198)
  • Maria I (1377–1401) (także księżna Aten)
  • Joanna Szalona (1516-1555)
• Neapol - królestwo
  • Joanna I (1343-1381)
  • Joanna II (1414-1435)
  • Joanna III Szalona (1516-1555)

Wyspy brytyjskie

• Mercja - królestwo
  • Ethelfleda (911-918) – Pani Mercji
  • Aelfwynn (918) – Pani Mercji
• Wessex - królestwo
  • Seaxburh (672–674)
• Anglia - królestwo
  • Matylda (Pani Anglii) (1141)
  • Jane Grey (1553)
  • Maria I Tudor (1553-1558)
  • Elżbieta I Tudor (1558-1603)
  • Maria II Stuart (1689-1694)
  • Anna (1702-1707), patrz niżej jako królowa Wielkiej Brytanii
• Szkocja - królestwo
  • Małgorzata Kenneth (1286-1290)
  • Maria I Stuart (1542–1567)
  • Maria II Stuart (1689-1694)
  • Anna (1702-1707), patrz niżej jako królowa Wielkiej Brytanii
• Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii - królestwo
  • Anna (1707-1714)
  • Wiktoria (1876-1901)
  • Elżbieta II (1952-2022)

Afryka

Egipt starożytny

• Nitokris (2218 – 2216 p.n.e.)
• Neferusobek (1798-1794 p.n.e.)
• Hatszepsut 1479–1458 p.n.e.)
• Neferneferuaton-Nefertiti lub Neferneferuaton-Taszerit (Jedna z nich została wyniesiona na tron jako współregent i przybrała imię Neferneferuaton) (ok. 1334–1332 p.n.e.)
• Tauseret (1192–1186 p.n.e.)
• Arsinoe II (277-270 p.n.e.)
• Berenika II (246–222 p.n.e.)
• Kleopatra I (194-180-176 p.n.e.)
• Kleopatra II (173 / 131-127 p.n.e.)
• Kleopatra III (142-101 p.n.e.)
• Berenika III (101-88, 88-80 p.n.e.)
• Kleopatra V (58-57 p.n.e.)
• Kleopatra VI Tryfajna III (57-56 p.n.e.)
• Berenika IV (56-55 p.n.e.)
• Kleopatra VII Wielka (51-31 p.n.e.)
• Arsinoe IV (48-47 p.n.e.)

Etiopia - cesarstwo

• Zauditu (1916–1930)

Madagaskar – królestwo

• Ranavalona I Okrutna (1828–1861)
• Rasoherina (1863–1868)
• Ranavalona II (1868–1883)
• Ranavalona III (1883–1896)

Azja

Armenia Mała (Cylicja) - królestwo

• Izabela I (1219–1252)

Armenia - królestwo

• Erato Artaksyda (6-12)

Chiny - cesarstwo

• Wu Zetian (690-705)

Cypr – królestwo

• Charlotta (1458-1464)
• Katarzyna Cornaro (1474-1489)

Japonia - cesarstwo

• Suiko (592-629)
• Kōgyoku (642-645, 654-661)
• Jitō (686-697)
• Gemmei (707-715)
• Genshō (715-724)
• Shōtoku (749-758, 764-770)
• Meishō (1629-1643)
• Go-Sakuramachi (1762-1771)

Izrael

• Judea – królestwo
  • Aleksandra Salome (76-67 p.n.e.)

Państwo Seleucydów

• Kleopatra Thea (126-121 p.n.e.)

Wyspy Pacyfiku

Hawaje – królestwo

• Lydia Liliʻuokalani (1891-1893)

Tonga

• Salote Tupou III (1918-1965)

Królowe aktualnie pełniące urząd głowy państwa

Królowa	Zdjęcie	Państwo	Data rozpoczęcia panowania
Małgorzata II		Wspólnotowe Królestwo Danii: Dania, Wyspy Owcze, Grenlandia.	14 stycznia 1972
Ntombi Królowa współpanująca (Indovukazi)		Królestwo Eswatini	1986

Zobacz też

• Monarchia
• iure uxoris
• Królowa (małżonka)
• Królowa matka
• Królowa wdowa

Linki zewnętrzne

• http://www.smolec.pl/kobiety/kobiety_u_wladzy.html

Bibliografia

• Dynastie Europy, wyd. Ossolineum, Wrocław Warszawa Kraków 2003.
• Morby John, Dynastie świata. Przewodnik chronologiczny i genealogiczny, Kraków 1995.