Krótkonos brązowy

Krótkonos brązowy
	Isoodon obesulus
	(Shaw, 1797)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	australotorbowe
Rząd	jamrajokształtne
Rodzina	jamrajowate
Podrodzina	jamraje
Rodzaj	krótkonos
Gatunek	krótkonos brązowy
Synonimy
	Didelphis obesulus Shaw, 1797; Perameles fusciventer J.E. Gray, 1841; Perameles affinis Waterhouse, 1846; Isoodon nauticus Thomas, 1922; Isoodon peninsulae Thomas, 1922;
	Didelphis obesulus Shaw, 1797; Perameles fusciventer J.E. Gray, 1841; Perameles affinis Waterhouse, 1846; Isoodon nauticus Thomas, 1922; Isoodon peninsulae Thomas, 1922;
Podgatunki
	I. o. obesulus (Shaw, 1797); I. o. affinis (Waterhouse, 1846); I. o. fusciventer (J.E. Gray, 1841); I. o. nauticus Thomas, 1922; I. o. peninsulae Thomas, 1922;
	I. o. obesulus (Shaw, 1797); I. o. affinis (Waterhouse, 1846); I. o. fusciventer (J.E. Gray, 1841); I. o. nauticus Thomas, 1922; I. o. peninsulae Thomas, 1922;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski

Krótkonos brązowy^[10], jamraj brunatny^[11] (Isoodon obesulus) – gatunek ssaka z podrodziny jamrajów (Peramelinae) w rodzinie jamrajowatych (Peramelidae). W Australii z powodu niszczenia przez człowieka jego środowiska występuje wyspowo, jednak w dogodnych warunkach pospolity.

Zasięg występowania

Krótkonos brązowy występuje w zależności od podgatunku^[8]:

I. obesulus obesulus – Nowa Południowa Walia, Wiktoria, kontynentalna Australia Południowa i Wyspa Kangura.
I. obesulus affinis – Tasmania.
I. obesulus fusciventer – Australia Zachodnia.
I. obesulus nauticus – Nuyts Archipelago i Australia Południowa.
I. obesulus peninsulae – północny Queensland, włącznie z półwyspem Jork.

Charakterystyka ogólna

Długość ciała 28–36 cm, ogona 9–14,5 cm; masa ciała 0,4–1,8 kg (samce są o 40% cięższe od samic)^[8]. Wierzch ciała jest ciemnoszary lub żółtobrązowy, spód natomiast żółtawobiały. Uszy są zaokrąglone. Drugi i trzeci palec tylnej kończyny są ze sobą zrośnięte (służą do czyszczenia futra). Przednie kończyny jamrajów są krótsze od tylnych, czym przypominają kangury. Krótkonos posiada torbę, która biegnie wzdłuż brzucha i otwiera się do tyłu między tylnymi nogami. ^[12]

Długość życia

Od 2,5 do 3 lat.

Środowisko życia

Głównie tereny z niskimi krzewami, okresowo wypalanymi, czasami również w okolicach bagien i rzek.

Tryb życia

Prowadzi samotniczy tryb życia. Jest aktywny głównie w nocy, dzień przesypia w stożkowatym gnieździe na ziemi. Areał osobniczy waha się od 1 do 6 ha (w zależności od środowiska i płci). Poszczególne rewiry mogą zachodzić na siebie. Głównym pożywieniem jamrajów są dżdżownice, owady i ich larwy oraz owoce. Do wykopywania pokarmu spod ziemi służą ostre pazury.

Rozród

Okres rozrodczy rozpoczyna się w czerwcu i trwa 6 – 8 miesięcy. Ciąża jest krótka i trwa 12 – 15 dni. Po tym okresie na świat przychodzi 1 – 6 młodych (2 – 3 mioty w ciągu roku). Okres laktacji trwa 60 – 70 dni. Po 90 dniach samice mogą ponownie przystąpić do rozrodu. Dojrzałość płciową jamraje uzyskują po około 210 dniach życia.

Wrogowie

Na krótkonosy brązowe polują koty, lisy, drapieżne torbacze i ptaki.

Zagrożenie i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii niskiego ryzyka LC^[9].

Przypisy

↑ Isoodon obesulus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c G. Shaw: The naturalist’s miscellany, or Coloured figures of natural objects. Cz. 8. London: Printed for Nodder & Co., 1797, s. ryc. 298 i tekst. (ang.).
↑ ^a ^b J.E. Gray: Appendix. W: G. Grey: Journals of Two Expeditions of Discovery in North-West and Western Australia. Cz. 2. London: T. and W. Boone, 1841, s. 401, 407. (ang.).
↑ ^a ^b G.R. Waterhouse: A natural history of the mammalia. Cz. 1: Marsupiata, or pouched animals. London: H. Bailliere, 1848, s. 373. (ang.).
↑ Thomas 1922 ↓, s. 678.
↑ Thomas 1922 ↓, s. 679.
↑ Organisms: Isoodon obesulus. Comparative Taxicogenomics Database. [dostęp 2007-12-22]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 389. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ ^a ^b A.A.A.A. Burbidge A.A.A.A., J.J. Woinarski J.J., Isoodon obesulus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-29] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 9. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ E. Keller, J.H. Reichholf & G. Steinbach (red. red.): Ssaki. Cz. 1. Warszawa: Horyzont, 2001, s. 28, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7227-610-2.
↑ Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Baltimore, USA: JHU Press, 1991. ISBN 978-0-8018-5789-8.

Bibliografia

O. Thomas. The Bandicoots of Nuyts Archipelago, S. Australia, and of Cape York, N. Queensland. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 9, s. 677–679, 1922. (ang.).

Linki zewnętrzne

(ang.) Opis gatunku na Animal Diversity Web
(ang.) Opis i zdjęcia gatunku

[itis-1] Isoodon obesulus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Shaw-2] G. Shaw: The naturalist’s miscellany, or Coloured figures of natural objects. Cz. 8. London: Printed for Nodder & Co., 1797, s. ryc. 298 i tekst. (ang.).

[Gray-3] J.E. Gray: Appendix. W: G. Grey: Journals of Two Expeditions of Discovery in North-West and Western Australia. Cz. 2. London: T. and W. Boone, 1841, s. 401, 407. (ang.).

[Waterhouse-4] G.R. Waterhouse: A natural history of the mammalia. Cz. 1: Marsupiata, or pouched animals. London: H. Bailliere, 1848, s. 373. (ang.).

[CITEREFThomas1922[https://www.biodiversitylibrary.org/page/24301483_678]-5] Thomas 1922 ↓, s. 678.

[CITEREFThomas1922[https://www.biodiversitylibrary.org/page/24301484_679]-6] Thomas 1922 ↓, s. 679.

[7] Organisms: Isoodon obesulus. Comparative Taxicogenomics Database. [dostęp 2007-12-22]. (ang.).

[Dickman-8] Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 389. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[iucn-9] A.A.A.A. Burbidge A.A.A.A., J.J. Woinarski J.J., Isoodon obesulus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-29] (ang.).

[Cichocki&inni-10] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 9. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Keller&inni-11] E. Keller, J.H. Reichholf & G. Steinbach (red. red.): Ssaki. Cz. 1. Warszawa: Horyzont, 2001, s. 28, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7227-610-2.

[12] Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Baltimore, USA: JHU Press, 1991. ISBN 978-0-8018-5789-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne