Krążowniki rakietowe projektu 1134A

Krążowniki rakietowe projektu 1134A

Kraj budowy	ZSRR
Użytkownicy	MW Rosji  MW ZSRR
Wejście do służby	1969
Zbudowane okręty	10
Okręty w służbie	0
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 5600 t pełna: 7535 t
Długość	159 m
Szerokość	16,8 m
Zanurzenie	6,3 m
Napęd	dwie turbiny parowe o mocy 90 000 KM napędzające dwie śruby
Prędkość	33 węzły
Zasięg	5000 Mm przy 18 w
Załoga	343 (33 oficerów)
Uzbrojenie	2×IV wyrzutnie rakietotorped RPK-3 Mietiel (8 pocisków) 2×II wyrzutnie rakiet plot M-11 Sztorm (48 pocisków) 4 działa uniwersalne 57 mm AK-725 (2×II) 4 działka plot 30 mm AK-630 2 wyrzutnie rbg RBU-6000 (2×XII) 2 wyrzutnie rbg RBU-1000 (2×VI) 2×V wyrzutnie torped 533 mm
Wyposażenie lotnicze	1 śmigłowiec Ka-25 (hangar)

Krążowniki rakietowe projektu 1134A – radzieckie krążowniki rakietowe, które weszły do służby w latach 1969–1977, klasyfikowane oficjalnie jako duże okręty przeciwpodwodne. Głównym ich przeznaczeniem było zwalczanie okrętów podwodnych. Projekt miał oznaczenie kodowe Bierkut-A (Беркут-A), natomiast są one znane także jako typ Kronsztadt, a w kodzie NATO jako Kresta II. Zbudowano 10 jednostek, z których ostatnią wycofano ze służby w 1993 roku. Ich następcami były okręty projektu 1134B.

Historia

Wraz z pojawieniem się nowych amerykańskich okrętów podwodnych wyposażonych w pociski balistyczne Polaris, pojawiła się pilna potrzeba przeciwdziałania zagrożeniu z ich strony. W tym celu były zaprojektowane krążowniki rakietowe projektu 1134 (ozn. NATO: Kresta I), lecz w czasie ich budowy nie były jeszcze gotowe nowe wzory uzbrojenia i w efekcie okręty te nadawały się głównie do zwalczania okrętów nawodnych przy użyciu pocisków kierowanych^[1]. Docelowym typem dużego okrętu do zwalczania okrętów podwodnych stały się okręty dopracowanego projektu 1134A. Były one klasyfikowane oficjalnie jako duże okręty przeciwpodwodne (ros. bolszoj protiwołodocznyj korabl, BPK)^[1], niemniej na zachodzie powszechnie uznawane są za krążowniki^[2]. Zmiany polegały przede wszystkim na zastąpieniu rakiet przeciwokrętowych przez rakietotorpedy do zwalczania okrętów podwodnych na dużych odległościach, wyposażeniu okrętów w rakiety przeciwlotnicze systemu M-11 Sztorm o większym zasięgu i możliwości zwalczania celów nawodnych, oraz nowe radary i sonar Titan-2 o większych możliwościach^[1]. Zmiany w architekturze okrętów były niewielkie; między innymi dla polepszenia warunków użycia śmigłowca pokładowego, lądowisko podniesiono o jeden pokład wyżej^[1].

Wszystkie okręty budowano na krytej pochylni w stoczni im. Żdanowa w Leningradzie, nosiły numery budowy od 721 do 730^[3].

Opis

Sylwetka

„Admirał Makarow”, 1985. Widoczny uniesiony dach hangaru.

„Marszał Timoszenko”, 1986

„Admirał Isaczenkow”, 1985 od rufy.

„Admirał Jumaszew”, 1989

Główne uzbrojenie stanowiło osiem wyrzutni KT-100 dla rakietotorped Mietiel (SS-N-14 Silex), z ośmioma pociskami 85R, w dwóch czterowyrzutniowych blokach po obu stronach nadbudówki. Podczas modernizacji w latach 80. wymieniano je następnie na uniwersalne rakietotorpedy 85RU systemu Rastrub-B, które dysponowały też ograniczoną możliwością zwalczania okrętów nawodnych^[4]. Dodatkowo posiadały dziesięć wyrzutni torped kalibru 533 mm, w dwóch pięciorurowych aparatach PTA-53-1134, z których można było wystrzeliwać torpedy przeciw okrętom podwodnym 53-65k i SET-65^[1]. Uzbrojenie przeciwpodwodne uzupełniały dwa dwunastoprowadnicowe miotacze rakietowych bomb głębinowych RBU-6000 (144 bomby kalibru 213 mm, na dziobie) i dwa sześcioprowadnicowe RBU-1000 (48 bomb kalibru 305 mm, na rufie)^[5]. Możliwości w zakresie zwalczania okrętów rozszerzał jeden pokładowy śmigłowiec Ka-25PŁ, przechowywany w półzagłębionym hangarze^[1].

Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły dwa podwójnie sprzężone działa uniwersalne kalibru 57 mm AK-725, umieszczone nietypowo w dwóch wieżach na burtach, w części rufowej okrętów, podobnie jak na wcześniejszym typie. Zapas amunicji wynosił 4400 nabojów^[1]. Uzupełniały je dwa zestawy artyleryjskie obrony bezpośredniej w postaci dwóch par sześciolufowych naprowadzanych radarowo działek 30 mm AK-630M umieszczonych na burtach na śródokręciu (łącznie cztery działka)^[1]. Pierwsze okręty wchodziły do służby jeszcze bez radarów Wympieł dla działek 30 mm, które były później instalowane w trakcie modernizacji^[1].

Uzbrojenie rakietowe stanowiły dwie dwuprowadnicowe wyrzutnie B-187 przeciwlotniczych pocisków rakietowych średniego zasięgu systemu Sztorm-M, na dziobie i na rufie, z zapasem 48 pocisków W-611 (ozn. NATO: SA-N-3A Goblet)^[1]. Systemy te były uniwersalne i nadawały się także do zwalczania celów nawodnych w ograniczonym zakresie^[1].

Okręty wyposażone były w odpowiednie środki obserwacji technicznej, w tym stacje radiolokacyjne dozoru ogólnego Woschod (MR-600) na piramidowym maszcie dziobowym i Angara-A (MR-310A) na rufowym masztokominie^[5]. Posiadały ponadto dwie stacje radiolokacyjne Grom-M naprowadzania pocisków rakietowych i rakietotorped, dwa radary artyleryjskie MR-103 Bars dla artylerii 57 mm i dwa Wympieł-A dla działek 30 mm oraz radary nawigacyjne Don-2 i Wołga^[5]. Do wykrywania okrętów podwodnych służył kompleks hydrolokacyjny Titan-2 (MG-332) z anteną w gruszce dziobowej^[5]. Z urządzeń walki radioelektronicznej, okręty miały stacje zakłóceń aktywnych Gurzuf-A i Gurzuf-B oraz dwie dwulufowe wyrzutnie celów pozornych PK-2^[5].

Okręty projektu 1134A miały wyporność standardową 5600 ton i pełną 7535 ton^[6]. Długość kadłuba wynosiła 159 m, a na linii wodnej 152 m, zaś szerokość 16,8 m^[6]. Napęd stanowiły dwa zespoły turbin parowych TW-12 o łącznej mocy 90 000 KM, napędzające każdy po jednej śrubie^[6]. Parę zapewniały cztery kotły KWN-95/64^[6]. Napęd zapewniał osiągnięcie prędkości maksymalnej 33 węzły, a ekonomicznej 18 węzłów, przy której zasięg wynosił 5000 mil morskich^[6]. Załoga liczyła 343 osoby, w tym 33 oficerów^[6].

Zbudowane okręty

• „Kronsztadt”

Rozpoczęcie budowy: 1966

Wodowanie: 1968

Wcielenie do służby: 1969

Wycofanie ze służby: 1991

• „Admirał Isakow”

Rozpoczęcie budowy: 1968

Wodowanie: 1969

Wcielenie do służby: 1970

Wycofanie ze służby: 1993

• „Admirał Nachimow”

Rozpoczęcie budowy: 1968

Wodowanie: 1969

Wcielenie do służby: 1970

Wycofanie ze służby: 1991

• „Admirał Makarow”

Rozpoczęcie budowy: 1969

Wodowanie: 1970

Wcielenie do służby: 1972

Wycofanie ze służby: 1992

• „Marszał Woroszyłow”, od 1991 roku: Chabarowsk

Rozpoczęcie budowy: 1970

Wodowanie: 1971

Wcielenie do służby: 1973

Wycofanie ze służby: 1991

• „Admirał Oktiabrski”

Rozpoczęcie budowy: 1970

Wodowanie: 1971

Wcielenie do służby: 1973

Wycofanie ze służby: 1993

• „Admirał Isaczenkow”

Rozpoczęcie budowy: 1970

Wodowanie: 1972

Wcielenie do służby: 1974

Wycofanie ze służby: 1992

• „Marszał Timoszenko”

Rozpoczęcie budowy: 1972

Wodowanie: 1973

Wcielenie do służby: 1975

Wycofanie ze służby: 1992

• „Wasilij Czapajew”

Rozpoczęcie budowy: 1973

Wodowanie: 1974

Wcielenie do służby: 1976

Wycofanie ze służby: 1993

• „Admirał Jumaszew”

Rozpoczęcie budowy: 1974

Wodowanie: 1976

Wcielenie do służby: 1977

Wycofanie ze służby: 1993

Zobacz też

• Zbliżone okręty: krążowniki rakietowe projektu 1134, krążowniki rakietowe projektu 1134B
• Porównywalne okręty: krążowniki rakietowe typu Leahy, krążowniki rakietowe typu Belknap

Przypisy

Bibliografia

• Jacek Krzewiński: Okręty wojenne świata. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2000.
• Christopher Chant: Compendium of Armaments and Military Hardware. 2014. ISBN 0-41571-072-3.
• Jurij Apalkow: Korabli WMF SSSR. Tom III. Protiwołodocznyje korabli. Czast 1. Bolszyje protiwołodocznyje i storożewyje korabli. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2005. ISBN 5-8172-0094-5. (ros.).