Kraje związkowe Niemiec

Niemcy
Coat of Arms of Germany.svg
Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka
Niemiec
Portal Niemcy

Kraje związkowe Niemiec (również landy[1]; niem. Land, Bundesland) – jednostki podziału administracyjnego najwyższego szczebla w Republice Federalnej Niemiec.

Republika Federalna Niemiec od zjednoczenia Niemiec

Kraje związkowe zostały wprowadzone w Niemczech republikańską konstytucją z 1919 roku, w miejsce monarchii wchodzących w skład Cesarstwa Niemieckiego[2].

Kraje związkowe mają szeroką autonomię, z wyłączeniem obrony i częściowo finansów oraz spraw zagranicznych[3].

Poszczególne kraje związkowe mają swoje konstytucje, własne parlamenty, władzę wykonawczą oraz sądowniczą. Same ustanawiają swoją organizację wewnętrzną[4].

Organizacja administracji krajowej jest na ogół trójszczeblowa[5]:

  • szczebel wyższy (rząd krajowy bądź minister jako organy najwyższe, a także wyższe organy administracji),
  • szczebel pośredni (prezydent rejencji)
  • szczebel niższy (starosta).
Kraje związkowe Niemiec
flagaherbkraj związkowystolicapowstał wszef rządumiejsca w Bundesraciepowierzchnia

(km²)[6]

liczba mieszkańców (mln)[6]liczba ludności/km²[6]
Flag of Baden-Württemberg.svgCoat of arms of Baden-Württemberg (lesser).svgBadenia-WirtembergiaStuttgart1949[7]Winfried Kretschmann (Zieloni)635 75110,880304
Flag of Bavaria (lozengy).svgBayern Wappen.svgBawariaMonachium1949Markus Söder (CSU)670 55012,844182
Flag of Berlin.svgCoat of arms of Berlin.svgBerlin–1990[8]Franziska Giffey (SPD)48923,5203948
Flag of Brandenburg.svgBrandenburg Wappen.svgBrandenburgiaPoczdam1990Dietmar Woidke

(SPD)

429 6542,48584
Flag of Bremen.svgBremen Wappen(Mittel).svgBremaBrema (de facto)1949Andreas Bovenschulte (SPD)34200,6711599
Flag of Hamburg.svgCoat of arms of Hamburg.svgHamburg–1949Peter Tschentscher (SPD)37551,7872366
Flag of Hesse.svgCoat of arms of Hesse.svgHesjaWiesbaden1949Boris Rhein

(CDU)

521 1156,176293
Flag of Mecklenburg-Western Pomerania.svgCoat of arms of Mecklenburg-Western Pomerania (great).svgMeklemburgia-Pomorze PrzednieSchwerin1990Manuela Schwesig

(SPD)

323 2121,61269
Flag of Lower Saxony.svgCoat of arms of Lower Saxony.svgDolna SaksoniaHanower1949Stephan Weil (SPD)647 5937,927167
Flag of North Rhine-Westphalia.svgCoat of arms of North Rhine-Westfalia.svgNadrenia Północna-WestfaliaDüsseldorf1949Hendrik Wüst

(CDU)

634 11317,866524
Flag of Rhineland-Palatinate.svgCoat of arms of Rhineland-Palatinate.svgNadrenia-PalatynatMoguncja1949Malu Dreyer

(SPD)

419 8544,053204
Flag of Saarland.svgWappen des Saarlands.svgSaaraSaarbrücken1957Anke Rehlinger (SPD)325670,996388
Flag of Saxony.svgCoat of arms of Saxony.svgSaksoniaDrezno1990Michael Kretschmer

(CDU)

418 4494,085221
Flag of Saxony-Anhalt.svgWappen Sachsen-Anhalt.svgSaksonia-AnhaltMagdeburg1990Reiner Haseloff

(CDU)

420 4522,245110
Flag of Schleswig-Holstein.svgDEU Schleswig-Holstein COA.svgSzlezwik-HolsztynKilonia1949Daniel Günther (CDU)415 8022,859181
Flag of Thuringia.svgCoat of arms of Thuringia.svgTuryngiaErfurt1990Bodo Ramelow

(Die Linke)

416 2022,171134
Flag of Germany.svgCoat of Arms of Germany.svgNiemcyBerlin–Olaf Scholz

(SPD)

–357 38682,176230

Historia

Republika Weimarska

W latach 1920–1929 państwo składało się z 18 krajów związkowych, których korzenie wywodzą się z czasów Cesarstwa Niemieckiego. Jedynie kraj związkowy Turyngia został utworzony w 1920 r. W 1934 r., za rządów Adolfa Hitlera, z krajów związkowych Mecklenburg-Schwerin i Mecklenburg-Strelitz utworzono jeden kraj związkowy Meklemburgia. W 1937 r. Lubeka stała się częścią Prus.

Podział administracyjny Republiki Weimarskiej
Podział administracyjny w 1925 r.
KrajPowierz-
chnia
(km²)		Liczba
mieszk.		Gęstość
zaludnienia		Stolica
Anhalt2 313,58351 045143Dessau
Badenia15 069,872 312 500153Karlsruhe
Bawaria75 996,477 379 60097Monachium
Brunszwik3 672,05501 875137Brunszwik
Brema257,32338 8461322Brema
Hamburg415,261 132 5232775Hamburg
Ludowa Republika Hesji7 691,931 347 279167Darmstadt
Lippe1 215,16163 648135Detmold
Lubeka297,71127 971430Lubeka
Meklemburgia-Schwerin13 126,92674 04551Schwerin
Meklemburgia-Strelitz2 929,50110 26938Neustrelitz
Oldenburg6 423,98545 17285Oldenburg
Prusy292 695,3638 175 986130Berlin
Saksonia14 986,314 992 320333Drezno
Schaumburg-Lippe340,3048 046141Bückeburg
Turyngia11 176,781 607 329137Weimar
Waldeck???Waldeck
Wirtembergia19 507,632 580 235132Stuttgart
Saara1 910,49768 000402Saarbrücken
Republika Weimarska468 116,1362 410 619134Berlin
Porównanie granic landów z 1947 r. z landami z 1990 r. na obszarze NRD

     1945-1952

     1990

Niemiecka Republika Demokratyczna

Do 1952 r. Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) podzielona była na 5 krajów związkowych:

Po zjednoczeniu Niemiec (1990) na obszarze byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej ponownie utworzono 5 krajów związkowych, natomiast Berlin Zachodni włączono do Berlina (stolicy byłej NRD) i utworzono Berlin, miasto na prawach kraju związkowego.

Przypisy

  1. ↑ land, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-08-04].
  2. ↑ Chris Cook, John Stevenson: Leksykon historii Europy XX wieku. 1900-2004, wyd. polskie 2004, s. 402.
  3. ↑ Niemcy. Ustrój polityczny, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-11-03].
  4. ↑ M Kardas, C Kucharska: Analiza porównawcza modeli samorządu terytorialnego Niemiec, Wielkiej Brytanii i Szwecji, Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych, Rocznik III/2011, s. 94.
  5. ↑ Marcin Miemiec: 327 Ustrój administracji publicznej społeczeństwa obywatelskiego (z doświadczeń niemieckich), s. 327.
  6. ↑ a b c Statistische Ämter des Bundes und der Länder: Fläche und Bevölkerung, Stand: 4. November 2014, Einw./km² nach gerundeten Werten errechnet, da in der Quelle teils fehlerhaft (vgl. Wert für Berlin). Alle Zahlen kaufmännisch gerundet, abgerufen am 29. Mai 2018.
  7. ↑ 1949 traten die damaligen Länder Baden, Württemberg-Baden und Württemberg-Hohenzollern dem Bund bei, die 1952 zum heutigen Bundesland Baden-Württemberg vereinigt wurden.
  8. ↑ Berlin ist erst seit der Wiedervereinigung ein vollwertiges Land, auch wenn Berlin (West) während der Teilung weitgehend als solches behandelt wurde (siehe auch Berlin-Frage).

Media użyte na tej stronie

Coat of arms of Lower Saxony.svg
The coat of arms of Lower Saxony. Also the former ( – 1947) coat of arms of Land Braunschweig.

Keep red shade parallel with File:Flag of Germany.svg’s red shade.

A white Saxon steed (Sachsenross) on a red background.
Germany Laender 1947 1990 DDR.png
Autor: Wiki-vr, corrected by Kirk and Ulamm, Licencja: CC-BY-SA-3.0
East Germany's states (Länder) as created 1945-1947 after WWII shown with purple borders. They were abolished in 1952, but were recreated in similar borders (red) in prior to German re-unification in 1990.
Flag of Rhineland-Palatinate.svg
Civil and state flag of the state Rhineland-Palatinate
Bremen Wappen(Mittel).svg
Crowned Arms of the city of Bremen
Deutsches Reich 1925 b.png
Autor: User Korny78 on de.wikipedia, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Die Länder des Deutschen Reiches und ihre Hauptstädte (1925). Das Saargebiet und die Freie Stadt Danzig sind ebenfalls eingezeichnet. Kleinere Exklaven sind nicht dargestellt.
Karte Bundesrepublik Deutschland.svg
Autor: Portal der statistischen Ämter des Bundes und der Länder (DeStatis); David Liuzzo., Licencja: CC BY-SA 2.0 de
Germany
Flag of Berlin.svg
Autor:
  • Flaggenentwurf: unbekannt
  • diese Datei: Jwnabd
, Licencja:
Flaga Berlina