Krajowice

Krajowice

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	jasielski
Gmina	Kołaczyce
Liczba ludności (2020)	412[1]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-211[2]
Tablice rejestracyjne	RJS
SIMC	0354011[3]
Położenie na mapie gminy Kołaczyce Krajowice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Krajowice
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Krajowice
Położenie na mapie powiatu jasielskiego Krajowice
49°47′27″N 21°25′01″E/49,790833 21,416944
Strona internetowa

Krajowice – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Kołaczyce^[3][4].

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Świętego Judy Tadeusza w Dąbrówce.

Historia

Była wsią w województwie sandomierskim w 1629 roku^[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

We wsi posiadał gospodarstwo i dworek powstaniec styczniowy i nauczyciel August Mroczkowski^[6].

Granice

Krajowice, od zachodu graniczą z Dąbrówką, od północy z Nawsiem Kołaczyckim, od południa i wschodu z Jasłem. Przez miejscowość przebiega droga krajowa Pilzno-Jasło, a od zachodniej strony przepływa Wisłoka.

1 lutego 1977 dużą część wsi Krajowice (431 ha) włączono do Jasła^[7].

Zamek Golesz

Położenie

Na terenie obecnego rezerwatu przyrody Golesz, na wzgórzu znajdują się ruiny zamku "Golesz", ślady grodziska wczesnośredniowiecznego (XII-XIII wiek) oraz ruiny zamku z XIII lub XIV wieku. Informacje o tej warowni pochodzą z "Kodeksu dyplomatycznego klasztoru tynieckiego".

Historia

"Benedyktynom zawdzięcza na pewno powstanie jeszcze w XII wieku osada Krajowice, którą w 1319 roku Władysław Łokietek wraz z innymi klasztorami, wsiami i zamkiem Golesz przysądził klasztorowi". Władali nim Benedyktyni z Tyńca od 1319 r. A przedtem były to, jak podają zapisy, posiadłości rodowe Bogoriów. Dokument ten, dotyczy sporu Jakuba syna Wojciecha z Bogoryi (albo Nowego Żmigrodu), podkomorzego sandomierskiego, z opatem tynieckim o zajęcie przez Jakuba, gródka Golesz, leżącego koło Kołaczyc z całym kluczem posiadłości, do których opactwo rościło sobie pretensje. Władysław Łokietek przysądził wyrokiem wydanym w Trzebini. 9 lutego 1319 roku zamek Golesz "castrum Golos" z okolicznymi wioskami opatowi tynieckiemu, ponieważ zainteresowany nie przybył na rozprawę.

Golesz to stolica administracyjna rozległych dóbr klasztornych i miejsce zborcze dla sił zbrojnych, które opat był zobowiązany wystawić na każde pospolite ruszenie.

Zamek przez pewien czas był siedzibą starosty jasielskiego. W 1320 roku ponownie przeszedł na własność klasztoru i stał się centrum administracyjnym kompleksu dóbr benedyktynów tynieckich. Był wtedy siedzibą starosty „capitaneusa”, urzędnika opackiego. Zamieszkiwał tu na zamku Golesz na przełomie XIV i XV w. Zyndram z Maszkowic - miecznik krakowski, wójt i starosta jasielski znany rycerz polski, oboźny wojska polskiego w bitwie pod Grunwaldem.

W latach 1453-1478 zameczek był niszczony przez Węgrów, a następnie odbudowywany.

Do roku 1456 wieś była na prawie polskim, kiedy to Kazimierz Jagiellończyk przeniósł ją na prawo niemieckie. W Krajowicach istniały wtedy: folwark klasztorny, kościół, młyn i karczma; W XV wieku Jan Długosz wspomina:"Golesz, górę nad rzeką Wisłoką, a na niej zamek klasztoru tynieckiego" oraz w innym miejscu "Golyesch w parafii Kołaczyce położony(...) za opata Macieja ze Skawiny (1448-1477) był zburzony a za jego nastepcy Jędrzeja Oski odudowany"^[8]. W 1473 roku występuje "Petrus Żarnowiecki capitaneus et praepositus golesiensis". Tu była siedziba benedyktyńskiego zarządu dóbr klasztoru tynieckiego w jasielskiem.

W 1474 r. zamek obroniono przed najazdem wojsk węgierskich Macieja Korwina, jednak w marcu 1657 r. został zdobyty przez Jerzego II Rakoczego i od tego czasu popadł w ruinę.

W 1811 roku właściciel fabryk tkackich Achilles Jeaunot zamienił ruiny zamku Golesz w ogród w stylu angielskim.

Na wschód od ruin zamku, są ślady kurhanów (mogił) z okresu kultury ceramiki sznurkowej (4 000 lat wstecz) i cmentarz wojenny.

Znajduje się tu też wzniesiony w 1974 r. pomnik pracownikom zakładu, którzy wykradali broń i amunicję z fabryki, a następnie przekazywali ją partyzantom. Poświęcony jest on także jeńcom radzieckim i uczestnikom akcji z 4 na 5 grudnia 1943 roku, w czasie której żołnierze Armii Krajowej zdobyli w "Gamracie" broń i amunicję. W styczniu 1944 roku w wyniku aresztowań, za współudział w tej akcji i działalność w ruchu oporu rozstrzelano 27 pracowników.

Grodzisko

W czerwcu 2015 w Krajowicach odkryto grodzisko, położone na wzgórzu i zajmujące powierzchnię około 1 ha. Na podstawie odnalezionych w pobliżu wału obronnego fragmentów ceramiki wstępnie datuje się jego wiek na młodsze okresy epoki brązu (1300–700 r. p.n.e.)^[9].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Krajowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 152 .
• Krajowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 152 .
• Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego, cz.I (1105-1309)
• Góra i zamek Golesz