Krakelura

Krakelura na powierzchni obrazu

Chińska porcelana kraklowana

Krakelura (fr. craquelure) – charakterystyczna siatka spękań tworząca się na powierzchni obrazu olejnego. Może powstawać w warstwie werniksu, ale także w warstwach malarskich, a nawet w gruncie. Powstaje w wyniku upływu czasu, niewłaściwego przechowywania i działania czynników atmosferycznych bądź wskutek technicznych wad wykonania (nieprawidłowego przygotowania farb lub zaprawy)^[1].

Zjawisko to dotyczyć może również malarstwa temperowego, fresków, rzeźb polichromowanych, lecz także ceramiki, gdzie spękaniu ulega szkliwo^[2]. Rysunek krakelur i ich głębokość jest pomocniczym źródłem przy badaniach nad autentycznością dzieła^[2].

W ceramice znane również jako krakle (fr. craquelé), powstające w wyniku przypadkowych defektów, starzenia się szkliwa bądź efektu wywołanego sztucznie i mającego zdobić wyroby z porcelany, fajansu lub garncarskie. Są wynikiem zróżnicowania współczynnika rozszerzalności masy naczynia i pokrywającego ją szkliwa^[1] lub zastosowania dwóch szkliw o różnych stopniach kurczliwości^[2].

Pod względem technicznym efekt spękania w dekoracji ceramiki doprowadzili do szczególnej doskonałości Chińczycy. Rozróżniali oni m.in. rzadszą siatkę spękań (nazywaną kleszczami kraba) i gęściejszą (rybia ikra)^[1]. Rysunek krakelur podkreślano czasem przez nacieranie szkliwa sadzą^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Krystyna Zwolińska, Zasław Malicki: Mały słownik sztuk plastycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993, s. 336. ISBN 83-214-0590-8.
• Ian Chilvers: Oksfordzki leksykon sztuki. Warszawa: Arkady, 2002, s. 363. ISBN 83-213-4157-8.
• Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Stefan Kozakiewicz (red.). Warszawa: PWN, 1969, s. 195.