Krasowo-Częstki

Artykuł

52°51′10″N 22°40′53″E

- błąd

38 m

WD

52°51'10"N, 22°40'53"E

- błąd

38 m

Odległość

3 m

Krasowo-Częstki
wieś
Ilustracja
Granica miejscowości
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

wysokomazowiecki

Gmina

Nowe Piekuty

Liczba ludności (2011)

197[1][2]

Strefa numeracyjna

86

Kod pocztowy

18-212[3]

Tablice rejestracyjne

BWM

SIMC

0402193[4]

Położenie na mapie gminy Nowe Piekuty
Mapa konturowa gminy Nowe Piekuty, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Krasowo-Częstki”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Krasowo-Częstki”
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego
Mapa konturowa powiatu wysokomazowieckiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Krasowo-Częstki”
Ziemia52°51′10″N 22°40′53″E/52,852778 22,681389
Kaplica poświęcona ofiarom pacyfikacji Krasowa-Częstek

Krasowo-Częstki – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Nowe Piekuty[4][5].

Niedaleko wsi przebiega droga wojewódzka nr 659. Wieś jest oddalona o 2 km od miejscowości Nowe Piekuty, 16 km od Wysokiego Mazowieckiego, 18 od miejscowości Łapy i 51 km od Białegostoku.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Kazimierza w Nowych Piekutach[6].

Historia

W roku 1408 Krasowo wzmiankowane jako wieś należąca do rodu Boleszczyce. Książę mazowiecki Władysław w 1441 r. nadał Mikołajowi z Krassowa, kasztelanowi wizkiemu 40 łanów ziemi we wsi Sieburczyn nad Biebrzą[7][8].

Krasowo-Częstki wzmiankowane w roku 1500[9] i w dokumentach związanych z unią polsko-litewską z 1569 roku. Drugi człon nazwy wsi językoznawcy wywodzą od mieszkającego tu najprawdopodobniej szlachcica zwanego Częstkiem.

W 1580 we wsi dziedziczyli: Lenart syn Bernata Krassowskich (Craszowski) (1 włóka), Andrzej Krassowski komornik ziemski, Mateusz syn Tomasza Krassowskiego, Marcin syn Piotra (Mateusz i Marcin w sumie 6 włók), Jan syn Macieja, Andrzej Skłodo syn Mikołaja, Krzysztof Kostro oraz Krzysztof Krassowski w imieniu Jana syna Wojciecha.

W 1827 r. było tu 66 domów i 375 mieszkańców[10].

W I Rzeczypospolitej wieś należała do ziemi bielskiej.

Pod koniec XIX w. wieś drobnoszlachecka nad rzeczką Tłoczewką w powiecie mazowieckim, gmina i parafia Piekuty. Wieś liczyła wówczas 70 domów (dymów), 375 katolików i 32 żydów. Powierzchnia gruntów rolnych wynosiła 621 morg. W pobliżu wsi znajdowało się uroczysko Skarbia Góra[9] z pozostałościami pochówków szkieletowych i ciałopalnych[7].

Dane z 1891 wykazały 66 gospodarzy drobnoszlacheckich oraz 6 chłopskich, w sumie uprawiali 390 ha ziemi, jednak ich gospodarstwa były niewielkie – liczyły po około 5 ha. Spis powszechny z 1921 informuje o 31 domach i 44 innych budynkach mieszkalnych. W miejscowości mieszkało 405 osób, w tym 10 prawosławnych i 15 żydów. Była to największa miejscowość w gminie Nowe Piekuty[10].

17 lipca 1943 roku wieś została spacyfikowana przez niemieckich żandarmów z posterunków w Wysokiem Mazowieckiem, Dąbrówce Kościelnej, Czyżewie i Nowych Piekutach. Rozstrzelano 257 mieszkańców, w tym 83 dzieci poniżej 17. roku życia. Wieś po uprzednim ograbieniu doszczętnie spalono[11]. Była to najkrwawsza pacyfikacja przeprowadzona przez Niemców na tych terenach przedwojennego województwa białostockiego, które po 1945 roku pozostały w granicach Polski. Zbrodni dokonano w odwecie za śmierć ośmiu żandarmów, którzy zginęli 12 lipca w Krasowie-Wólce w potyczce z oddziałem Armii Krajowej[12]. Ekspedycją karną kierował komisarz powiatowy w Łomży, Karl von Groeben[11].

W odwecie za mord oddział Stanisława Karolkiewicza Szczęsnego podjął wyprawę do Prus Wschodnich, gdzie spalił leśnictwo Krumenheide, a w dniu 15 sierpnia 1943 roku spacyfikował wieś Mittenheide[10].

Od 1946 roku miejsce, w którym zamordowano mieszkańców wsi jest upamiętnione kaplicą ufundowaną przez mieszkańców wsi oraz przez pochodzącego z tej wsi księdza Józefa Kaczyńskiego. Dzięki jego działaniom mieszkańcy niemieckiego Mackenhim ufundowali Dzwon Pojednania, który zawisł w kościele w Nowych Piekutach.

W 1985 roku wieś została uroczyście odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[13]. Corocznie obchodzone są uroczystości ku czci pomordowanych[10].

Dla uczczenia pamięci ofiar Agnieszka Arnold nakręciła film Czarny lipiec, a w Krasowie-Częstkach postawiono tablicę pamiątkową w pobliżu miejsca, gdzie doszło do zbrodni hitlerowskiej.

W 2008 roku miejscowość liczyła 41 domów i 146 mieszkańców[10].

Obiekty zabytkowe

  • Krzyż przydrożny z 1897 r.
  • Krzyż przydrożny – podstawa kamienna – koniec XIX/początek XX w., krzyż metalowy – 2 połowa XX w.
  • Krzyż przydrożny z 1895 r[14].
  • Cmentarz ofiar terroru niemieckiego z 1943 r[15].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Wieś Krasowo-Częstki w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2021-02-14] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 614 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  7. ↑ a b Krasowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 162.
  8. ↑ Sieburczyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 579.
  9. ↑ a b Krasowo (1) K.-Częstki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 646.
  10. ↑ a b c d e Historia Poszczególnych Miejscowości z Terenu Gminy Nowe Piekuty. www.nowepiekuty.pl. [dostęp 2015-05-08].
  11. ↑ a b Michał Gnatowski, Waldemar Monkiewicz, Józef Kowalczyk: Wieś białostocka oskarża. Ze studiów nad eksterminacją wsi na Białostocczyźnie w latach wojny i okupacji hitlerowskiej. Białystok: OKBZH i Ośrodek Badań Naukowych w Białymstoku, 1981, s. 106–109. ISBN 83-00-00323-1.
  12. ↑ Józef Kaczyński. Jak nie udało się uratować mieszkańców rodzinnej wsi. „Biuletyn IPN”. 12 (59), s. 101, 2005-12. 
  13. ↑ Tomasz Honkisz. Kronika. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4/1985. s. 293. 
  14. ↑ Gmina Nowe Piekuty z dnia 16 czerwca 2010 r. – Gminny Program Opieki nad Zabytkami. (2012-08-11).
  15. ↑ Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. (2012-08-12).
Gmina Nowe Piekuty
Wsie

POL gmina Nowe Piekuty COA.png

Media użyte na tej stronie

Podlaskie Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.50 N
  • S: 52.17 N
  • W: 21.45 E
  • E: 24.10 E
Powiat wysokomazowiecki location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu wysokomazowieckiego, Polska
Kaplica w Krasowie-Częstkach.jpg
Autor: Natalia Lenda , Licencja: CC BY-SA 4.0
Kaplica w Krasowie-Częstkach
Nowe Piekuty (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Nowe Piekuty, Polska