Kraszków (województwo świętokrzyskie)

Kraszków

wieś
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	ostrowiecki
Gmina	Waśniów
Liczba ludności (2020)	129[1]
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	27-425[2]
Tablice rejestracyjne	TOS
SIMC	0276050[3]
Położenie na mapie gminy Waśniów Kraszków
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kraszków
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Kraszków
Położenie na mapie powiatu ostrowieckiego Kraszków
50°50′06″N 21°14′39″E/50,835000 21,244167

Kraszków – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie ostrowieckim, w gminie Waśniów^[4][3].

Był wsią benedyktynów świętokrzyskich w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku^[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Części wsi

Historia

Wieś notowana w wieku XIII, położona 12 km na NW od Opatowa i około 16 km na E od klasztoru świętokrzyskiego. Położona historycznie, w roku 1328 w ziemi sandomierskiej^[6], od 1442 powiecie sandomierskim^[7], od 1827 w powiecie opatowskim.

Od 1470-80. parafia Momina (Długosz L.B. T IIs= 470).

Nazwy własne wsi w dokumentach źródłowych

W roku 1282 „Crascaw”, 1328, 1351 „Crascow”, 1442 „Craskow”, 1465-7 „Crastow”, 1467 „Kraskow”, 1470-80 „Kraszkow”, „Krasszkow”, „Craszkow”, 1504 „Kraszkow”, 1506, 1531, 1569 „Craskow”, 1510 „Kraslow”, 1529, 1531 „Crascow”, 1532 „Krasskoff”, 1564 „Kraskow” (ale: 1577 „Krasskow”), 1629,1780 „Kraszkow”, 1827 „Kraszków”, 1883 „Kraszków” i„ Kraszków Opatowski”^[8][9][10].

Topografia i opisanie granic

W roku 1467 następuje rozgraniczenie części klasztornej w Milejowicach i Kraszkowie, części szlacheckiej w Milejowicach oraz Nieskurzowa należącego do biskupa włocławskiego, końcowa część granicy biegnie od narożnicy między Kraszkowem [część klasztorna], Milejowicami [część szlachecka] i Nieskurzowem wzdłuż starych, teraz odnowionych znaków granicznych między Nieskurzowem i Kraszkowem należącym do opata i konwentu świętokrzyskiego prowadzących przez zarośla do drogi zw. „Praskolka” dzielącej obie te wsie (TN XX 68);

W roku 1470-80 graniczy z Janowicami [sandomierskie], Milejowicami, Truskolasami i Piórkowem oraz wsiami doń przyległymi (Długosz L.B. T.III, s. 234).

Własność

Część biskupów lubuskich

w roku 1514 biskup lubuski Teodoryk sprzedaje dobra opatowskie Krzysztofowi Szydłowieckiemu, kasztelanowi sandomierskiemu (F. Kiryk, Opatow XIII-XVI wiek},

1531 z części wojewody krakowskiego w Kraszkowie i Worowicach pobór z 2 łana^[11].

1532 jw. pobór z 1,5 łana^[12].

W roku 1564-5 była to wieś służebna^[13].

W roku 1883 pozostała osada leśna, 1 dom, 4 mieszkańców i 1 morga ziemi^[14].

Część klasztoru świętokrzyskiego

Począwszy od 1470-80 większa część wsi należy do opactwa świętokrzyskiego We wsi był dobry folwark klasztorny 8,5 łanów kmiecych, 1 lub 2 karczmy z rolą. Kmiecie płacą po 1 wiardunek czynszu i 4 grosze poradlnego, dają po 30 jaj, 2 koguty, pracują po 2 dni tygodniowo własnym wozem lub pługiem, karczmarz płaci 2 grzywny czynszu (DLb. T.III s=234; T.II s=470).

1780 należy do klucza wierzbątowickiego dóbr stołu opata klaustralnego. Z imienia znanych jest 8 kmieci, w tym 3 pełnorolnych (wójt Marcin Machula, Michał Makosz, Józef Kosarz) i 5 niepełnorolnych (Karol Piątek, Wawrzeniec Warych, Wawrzeniec Banaczek, Kasper Job, Marcin Wujcik).

Jedna rola opust jest opustoszała i jeden półrolny (Piotr Zięba), Spisany był jeden chałupnik (Szymon Wołowiec), który jako polowy jest wolny od powinności, 7 komorników (Stanisławowa Nawrotowa, Jędrzej Machula, Józef Matuszczak, Matus Banaczek, wdowa Tkaczykowa, Stanina, Franciszek Florczyk).

Kmiecie pracują po 3 lub 4 dni tygodniowo sprzężajem w 2 konie i 2 woły, odrabiają po 4 dni powaby i 12 łokci oprawy, płacą po 1/18 zł czynszu, dają po 3 korce żyta, 2 kapłony i 30 jaj półrolny daje połowę wymiaru, chałupnik pracuje 1 dzień tyg. pieszo i odrabia 2 dni powaby. Poddani oprócz komornika wożą zboże na targi i do Wisły na „Fryor”, stróżują, strzygą owce, obrabiają kapustę i konopie. Komornicy dostają zasiane zagony dworskie, po 2 żyta i jęczmienia, 1 grochu.

Subsidium charitativum wynosi 436 zł (Inwentarz Wierzbątowic 6-8, 18).

1780-2, 1787 wieś traktowana jak Wierzbątowice.

1787 cała wieś liczy 110 mieszkańców, w tym 3 Żydów (Spis I 414; II 134).

1819 wieś Kraszków należy do stołu opata^[15].

1827 cała wieś ma 14 domów i 136 mieszkańców (Tabela I 241).

W roku 1883 część tak zwana klasztorna ma 29 domów, 178 mieszkańców i 464 morgi ziemi^[14].

Przypisy

Bibliografia

• Archiwum Skarbu Koronnego, dział w AG., Archiwa Państwowe , (skrót: ASK).
• Lustracja województwa sandomierskiego 1564-1565, W.W. Ochmański (wyd.), Wrocław 1963 , (skrót: LS).
• Notata quedam ex variis libris et manuscriptis per R.P. Bonifacium Szepiński..., przekład J. Gacki, „Pamiętnik Religijno-Moralny” ser. 2, 7, 1861, s. 136-151, 257-273., „Notata quedam ex variis libris” , (skrót: Szepiński).
• J.J. Gacki J.J., Benedyktyński klasztor na Łysej Górze .
• Zbiór dokumentów Małopolskich, t. I-VIII, Kraków-Wrocław: S. Kuraś i I. Sułkowska-Kurasiowa, 1962–1975 , (skrót: ZDM).
• Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. I-IV, wyd. F. Piekosiński (Mon.MAe., 3, 9, 10, 17), Kr. 1876-1905. T. V, rps w Pracowni Słownika historyczno-geograficznego Małopolski w średniowieczu, Kraków 1876–1905 , (skrót: Mp.).
• F.F. Nieckuła F.F., Nazwy miejscowe z sufiksem -ov-, -in- na obszarze Wielkopolski i Małopolski, Wrocław 1971 , (skrót: Niec.).
• D.D. Kopertowska D.D., Nazwy miejscowe województwa kieleckiego. Nazwy miast i wsi, nazwy części miast i wsi oraz nazwy alei, placów, ulic i osiedli mieszkaniowych, Warszawa-Kraków 1984 , (skrót: Kop.).
• K.K. Rymut K.K. (red.), Nazwy miejscowe Polski. Historia – pochodzenie – zmiany, t. I, A-B; t. II, C-D, Kraków 1996–1997 , (skrót: NMP).
• R.R. Hube R.R., Prawo polskie w XIV wieku. Sądy, ich praktyka i stosunki prawne społeczeństwa w Polsce ku schyłkowi 14. wieku ze źródeł współczesnych..., Warszawa 1886 .
• Liber formularum ad ius Polonicum necnon canonicum spectantium in codice Regimontano asservatarum, B.B. Ulanowski (wyd.), Kraków 1895, s. 169-256 , (skrót: AKP).
• Archiwum Komisji Historycznej, poniżej dane bibliograficzne pozycji wydanych w tej serii i wykorzystanych w Materiałach. , (skrót: AKH).
• Akta Okupacji klasztoru świętokrzyskiego, 1819 r., ZDP rps 1456. , (skrót: AOkup.).