Krater Sudbury
 Zdjęcie radarowe ukazujące krater Sudbury i mniejszy, niezwiązany z nim krater Wanapitei Lake zalany przez wody jeziora. | |
| Ciało niebieskie | |
|---|---|
| Średnica krateru | 130 km |
| Głębokość krateru | 15 km |
| Wiek | 1850 ± 3 Ma |
Położenie na mapie Ontario  | |
Położenie na mapie Kanady  | |
 46°36′N 81°11′W/46,600000 -81,183333 | |
Krater Sudbury – krater uderzeniowy położony w okolicy miasta Sudbury w prowincji Ontario w Kanadzie. Jest to trzeci co do wielkości potwierdzony krater pochodzenia meteorytowego na Ziemi, a także jeden z najstarszych.
Istniejąca obecnie struktura ma obecnie kształt owalny i wymiary około 62 km długości, 30 km szerokości i 15 km głębokości (jest on zasypany osadami, powierzchnia gruntu znajduje się znacznie wyżej). Uważa się, że obecna struktura jest pozostałością oryginalnego, kolistego krateru o średnicy około 130 km i zewnętrznym pierścieniem o średnicy ok. 260 km, który uległ znacznej modyfikacji w wyniku procesów geologicznych. Ocenia się, że krater ten powstał na skutek uderzenia meteorytu o średnicy około 10 km, w przybliżeniu 1,85 miliarda lat temu (w orosirze, w paleoproterozoiku).
Struktura krateru Sudbury związana jest ze znaczącymi ekonomicznie pokładami mineralnymi: niklu, miedzi, platyny, palladu, złota, i innych metali.
Bezpośrednio na wschód od krateru Sudbury znajduje się krater Wanapitei, który powstał niezależnie i znacznie później (37,2 ± 1,2 miliona lat temu). Jako dużo młodsza struktura, nie jest w tak dużym stopniu wypełniony osadami, a jego misę wypełnia jezioro.
Historia interpretacji struktury
Dyskusje na temat mechanizmu powstania struktury geologicznej w Sudbury trwają już od ponad stulecia. Z początku przeważała opinia, że struktura ta jest batolitem. Jednakże ani magmowa, ani hydrotermalna teoria powstania depozytów mineralnych, nie tłumaczyła szczególnej mineralogii tego rejonu. W latach 60. XX wieku popularna stała się hipoteza meteorytowej genezy. Wydawało się, że uderzenie pod niskim kątem może wytłumaczyć obserwowany owalny kształt struktury. Jednak niedługo później odkryto, że kratery uderzeniowe mają zawsze kształt prawie kolisty, nawet gdy powstają w wyniku uderzenia pod małym kątem. Później ujawniono szereg uskoków geologicznych w tym rejonie, które są (prawdopodobnie) odpowiedzialne za deformację krateru. Dodatkowe dowody na meteorytowe pochodzenie struktury to występowanie minerałów z mikrostrukturą związaną z uderzeniem (szokową) oraz spękania skały macierzystej.
Linki zewnętrzne
- Sudbury w Earth Impact Database, bazie danych kraterów ziemskich [dostęp 2012-07-10] (ang.)
- Eksploracja powietrzna krateru Sudbury. ottawa.rasc.ca. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-28)]. (język angielski)
- Fallbrook Gem and Mineral Society – Struktura Sudbury (język angielski)
- Sudbury Basin (YouTube) – wykład geologii dyskutujący hipotezy powstania struktury Sudbury (lata 1970.) (język angielski)
Media użyte na tej stronie
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Ontario, Canada
Autor: Yug, Licencja: CC-BY-SA-3.0
cropped version of Carte administrative du Canada.svg for map location.
A SIR-B radar image of southern Ontario highlights two juxtaposed but unrelated craters that are very different in age, in size, and in structural state.
SIR-B radar image of the Sudbury impact structure (elliptical because of deformation by Grenville thrusting) and the nearby Wanapitei crater (lake-filled) formed much later. The partially circular lake-filled structure on the right (east) is the 8 km (5 mi) wide Wanapitei crater, estimated to have formed 34 million years (m.y.) ago. The far larger Sudbury structure (second largest on Earth) appears as a pronounced elliptical pattern, more strongly expressed by the low hills to the north. This huge impact crater, with its distinctive outline, was created about 1800 m.y. ago. Some scientists argue that it was at least 245 km (152 mi) across when it was circular. More than 900 m.y. later strong northwestward thrusting of the Grenville Province terrane against the Superior Province (containing Sudbury) subsequently deformed it into its present elliptical shape (geologists will recognize this as a prime example of the "strain ellipsoid" model). After Sudbury was initially excavated, magmas from deep in the crust invaded the breccia filling, mixing with it and forming a boundary layer against its walls. Some investigators think that the resulting norite rocks are actually melted target rocks. This igneous rock (called an "irruptive") is host to vast deposits of nickel and copper, making this impact structure a 5 billion dollar source of ore minerals since mining began in the last century.
Further information found here: http://www.data.gov/geodata/g599452, Full credits here: http://www.geodata.gov/E-FW/DiscoveryServlet?uuid={31FB4C05-E523-8C6C-CD83-41E4435A90FE}&xmltransform=metadata_details.xsl, Shuttle mission data here: http://southport.jpl.nasa.gov/scienceapps/sirb.html
Shiny LightSteelBlue button/marker widget. Used to mark the location of something such as a tourist attraction.