Kresowiacy

Kresowiacy (t. grupy kresowe) – ogólne określenie zespołu grup etnograficznych ludności polskiej, powstałych w wyniku kolonizacji polskiej na terenach wschodnich, gdzie zaznaczyło się głównie osadnictwo Mazowszan, a w mniejszym stopniu Małopolan^[1].

Grupy kresowe nie są związane wspólnym pochodzeniem i wszystkie rozwijały się oddzielnie. Jednak etnografowie łączą je razem jako ludność o charakterze pogranicznym, która kształtowała się pod różnymi wpływami kulturowymi^[2].

Janusz Kamocki wyodrębnił 4 grupy kresowe^[1]:

• Podlasianie (grupa podlaska) – ludność o pochodzeniu mazowieckim, która w okresie unii polsko-litewskiej osiedliła się szerokim pasem na tereny północno-wschodnie rozdzielając Białorusinów od Litwinów. Do grupy tej weszło wielu spolonizowanych Litwinów i Białorusinów.
• Podlasianie nadbużańscy – grupa zamieszkała na terenie nad Bugiem, związana kulturalnie z Mazowszem, a częściowo także z Lubelskiem.
• grupa chełmska^[a] – ludność pod wieloma względami zbliżona do Lubliniaków.
• grupa przemyska^[a] – ludność o kulturze powstałej w wyniku mieszania się wpływów ludności polskiej i ruskiej. W przeciwieństwie do pozostałych grup kresowych, na ludność tę oddziaływała kolonizacja ruska na ziemie polskie a nie odwrotnie.

Do grup kresowych zalicza się także^[3][4]:

• Hrubieszowianie
• Dolinianie
• Pogórzanie
• grupa lwowsko-tarnopolska^[a]
• grupa wileńska^[a].

Dawniej do grup kresowych Jan Stanisław Bystroń zaliczał także Lubliniaków i Rzeszowiaków^[2]. Jednak Janusz Kamocki przydziela ich do gałęzi Małopolan, powołując się na nowsze badania Natanson-Leskiego wykazujące ich autochtoniczność na tych terenach^[5].

In memoriam

Według danych GUS w 3 miejscowościach w Polsce istnieje ulica Kresowiaków^[6], w Raciborzu jest skwer Kresowian, a w Kadzidle znajduje się skwer Pamięci Męczeństwa Kresowian. Od 1 września 2006 r. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Bartoszycach nosi imię Kresowiaków^[7].

Zobacz też

• Kresy Wschodnie
• Zabużanie

Uwagi

Przypisy