Kriegsmarine

Kriegsmarine
Ilustracja
Bandera wojenna Kriegsmarine z lat 1938-1945
Historia
Państwo

 III Rzesza

Sformowanie

21 maja 1935

Rozformowanie

22 lipca 1945

Tradycje
Rodowód

Reichsmarine

Kontynuacja

Bundesmarine (RFN)
Volksmarine (NRD)

Dowódcy
Pierwszy

Grossadmiral Erich Raeder

Ostatni

Generaladmiral Walter Warzecha

Działania zbrojne
hiszpańska wojna domowa, II wojna światowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych

marynarka wojenna

Skład

Flota, Obszar Morza Północnego, Obszar Morza Bałtyckiego, Grupa Marynarki Wschód (1939)

Kriegsmarine (die Kriegsmarine, rodzaj żeński; niem. tłum. Kriegs – wojenna i Marine – marynarka) – marynarka wojenna III Rzeszy, część sił zbrojnych Niemiec istniejąca w latach 1935-1945 w ramach Wehrmachtu.

Historia

Marynarka niemiecka Reichsmarine była wiązana przez limity ilościowe i dotyczące wielkości okrętów, przez Traktat wersalski. Od początku lat 30. XX wieku Niemcy, na fali odrzucania traktatu wersalskiego przystąpiły do rekonstrukcji marynarki wojennej. Zwiększały systematycznie liczbę lekkich jednostek (niszczyciele, torpedowce, kutry torpedowe).

21 maja 1935 marynarka III Rzeszy została przemianowana z Reichsmarine na Kriegsmarine. 18 czerwca 1935 zostało też zawarte brytyjsko-niemieckie porozumienie morskie, w którym ustalono docelową łączną wyporność niemieckich jednostek bojowych na 450 000 t (35% w stosunku do Royal Navy). Porozumienie to przekreśliło ograniczenia nałożone traktatem wersalskim i stało się formalną podstawą do gwałtownego rozwoju ilościowego i jakościowego floty niemieckiej. Od 1935 do wybuchu II wojny światowej zbudowano: 2 okręty liniowe, 3 krążowniki ciężkie, 16 niszczycieli i 28 okrętów podwodnych oraz liczne mniejsze jednostki.

Zgodnie z planem „Z” (od niem. Ziel – cel) Niemcy postawiły na stworzenie wielkiej floty oceanicznej. Plan ten przewidywał: wodowanie do 1944 6 pancerników, do 1943 – 4 ciężkich krążowników i 4 kolejnych do 1945, 4 lekkich krążowników do 1943 i 13 kolejnych do 1948, 2 lotniskowców do 1941 i 2 kolejnych do 1947[1]. Planu tego nie udało się zrealizować z powodu coraz większych trudności ekonomicznych i ciężkich strat ponoszonych przez Kriegsmarine.

Ogółem w czasie II wojny światowej III Rzesza na wodzie straciła: 6 pancerników, 7 krążowników, 27 niszczycieli, 68 torpedowców, 701 okrętów podwodnych i wiele mniejszych jednostek.

Kalendarium

1935

  • 16 marca – podjęto ostateczną decyzję o masowej budowie okrętów podwodnych i nowej organizacji lotnictwa morskiego.
  • 21 maja – w miejsce Reichsmarine powołano Kriegsmarine.
  • 29 czerwca – do służby wszedł U-1, pierwszy okręt podwodny zbudowany po 1918.
  • 27 września – utworzono 1. Flotyllę U-bootów „Weddigen”. Jej pierwszym dowódcą został Karl Dönitz.

1939

  • 14 lutego – zwodowano pancernik Bismarck.
Tirpitz w Norwegii

1940

  • 9 kwietnia – udział Kriegsmarine w kampanii norweskiej – utrata niemieckich krążowników Karlsruhe (po ataku brytyjskiego okrętu podwodnego Truant) i Blücher (po ostrzelaniu i storpedowaniu przez norweską obronę nadbrzeżną w pobliżu Oslo). Ciężkie uszkodzenie krążownika Königsberg przez artylerię nadbrzeżną niedaleko Karven (następnego dnia został zatopiony przez brytyjskie lotnictwo)[2].
  • 10 kwietnia / 13 kwietnia – kampania norweska – utrata 10 niszczycieli niemieckich w bitwach pod Narwikiem.
  • 11-16 kwietnia – problemy techniczne z zapalnikami torped całkowicie niweczą niemiecką kampanię podwodną w Norwegii
  • 30 października – niemiecki okręt podwodny U-32 w wyniku pościgu zostaje zatopiony.
  • 5 listopada – brytyjski krążownik pomocniczy HMS Jervis Bay tonie po walce z niemieckim ciężkim krążownikiem Admiral Scheer.
  • 1940 – do służby wszedł pancernik Bismarck, ciężki krążownik Prinz Eugen, 7 krążowników pomocniczych, 3 niszczyciele, 5 torpedowców, 51 okrętów podwodnych, 24 ścigacze, 37 trałowców i mniejsze jednostki.

1941

1943

  • 30 stycznia – nowo promowany Grossadmiral Karl Dönitz został Naczelnym Dowódcą Kriegsmarine. Dotychczasowy dowódca, Grossadmiral Erich Raeder otrzymał stanowisko Inspektora Floty.
  • 16 – 20 marca odbyła się bitwa wokół konwojów HX-229 i SC-122 na Północnym Atlantyku. Ostatni wielki sukces U-Bootów.
  • 26 grudnia – tonie niemiecki pancernik Scharnhorst po bitwie pod Nord Cap z brytyjskimi okrętami.

1944

  • 12 listopada – w trakcie brytyjskiego nalotu w Tromsø tonie niemiecki pancernik Tirpitz.

1945

  • kwiecień – zbombardowanie w Świnoujściu krążownika Lützow, samozatopienie w Wilhelmshaven krążownika Admiral Hipper. U wejścia do portu w Gdyni zatonął pancernik Gneisenau, nieukończony lotniskowiec Graf Zeppelin dostał się w ręce Armii Czerwonej na jeziorze Dąbie w Szczecinie.
  • 9 kwietnia – zatonął w Kilonii krążownik ciężki Admiral Scheer i ciężko uszkodzono krążownik lekki Emden.
  • maj – zatopienie przez alianckie lotnictwo ok. 30 okrętów podwodnych, ewakuujących się z Niemiec do Norwegii.
  • 4 maja – Karl Dönitz nakazał U-Bootom zaprzestanie działań wojennych.
  • 22 lipca – rozformowano Kriegsmarine.

Struktura

(c) Bundesarchiv, Bild 101II-MW-3491-06 / Buchheim, Lothar-Günther / CC-BY-SA 3.0

Dowództwo

Naczelne Dowództwo Kriegsmarine (Oberkommando der Kriegsmarine) utworzono 1 lipca 1935 z Kierownictwa Marynarki Reichswehry (Die Marineleitung der Reichswehr). W 1937 połączono je z Kierownictwem Wojny Morskiej (Die Seekriegsleitung). Do przekształceń doszło w listopadzie 1939 i kwietniu 1944.

Naczelni dowódcy KM 1935 – 45
#StopieńDowódcaOkres urzędowaniaUwagi
IGrossadmiralErich Raeder1 lipca 1935 – 30 stycznia 1943
IIGrossadmiralKarl Dönitz30 stycznia 1943 – 1 maja 1945
IIIGeneraladmiralHans-Georg von Friedeburg1 – 9 maja 1945Popełnił samobójstwo
IVGeneraladmiralWalter Warzecha23 maja – 22 lipca 1945Desygnowany przez aliantów

Pod względem organizacyjnym Kriegsmarine dzieliła się na:

  • Flotę
  • Obszar morski – Morze Północne
  • Obszar morski – Morze Bałtyckie
    • (Podlegała im również artyleria nadbrzeżna, personel portów)

Na potrzeby frontu Kriegsmarine formowała tzw. lądowe formacje marynarki wojennej, były one organizowane w bataliony morskie, brygady i dywizje.

Stopnie

Hierarchia stopni KM[3]

#StopieńPolski odpowiednikBrytyjski odpowiednikUwagi
27GrossadmiralAdmiral of the Fleet
26Generaladmiraladmirał
25Admiraladmirał flotyAdmiral
24VizeadmiralwiceadmirałVice-Admiral
23KonteradmiralkontradmirałRear-Admiral
KommodoreCommodoreWprowadzony 13 marca 1939[4]
22Kapitän zur SeekomandorCaptain
21Fregattenkapitänkomandor porucznikCommander (senior grade)
20Korvettenkapitänkomandor podporucznikCommander
19Kapitänleutnantkapitan marynarkiLieutnant-Comander
18Oberleutnant zur Seeporucznik marynarkiLieutnant
17Leutnant zur Seepodporucznik marynarkiSub-Lieutnant
16Oberfähnrich zur Seestarszy chorąży marynarki
15Fähnrich zur Seechorąży marynarki
14Stabsoberbootsmannstarszy bosman sztabowystopień zlikwidowany
13Oberbootsmannstarszy bosman
12Stabsbootsmannbosman sztabowystopień zlikwidowany
11Bootsmannbosman
10Oberbootsmaatstarszy bosmanmatstopień zlikwidowany
9Bootsmannmaatbosmanmat
8Obermatstarszy mat
7Mattmat
6Stabsobergefreiterstarszy marynarzod czerwca 1940
5Stabsgefreiterstarszy marynarzod czerwca 1940
4Hauptgefreiterstarszy marynarzod czerwca 1940
3Obergefreiterstarszy marynarz
2Gefreiterstarszy marynarz
1Matrosemarynarz

Uwagi: W tabeli podano odpowiedniki w polskiej Marynarce Wojennej po ostatniej reformie, która zlikwidowała trzy stopnie podoficerskie i wprowadziła czwarty stopień admiralski.

Stopnie 1-6: szeregowi, 7-14: podoficerowie, 15-16: chorążowie, 17-26: oficerowie.

Stopnie 4-6 dawały możliwość awansu służbowego bez ukończenia szkoły specjalistów.

Insygnia

Bandery

Bandery wojenne Kriegsmarine
Bandery Naczelnego Dowództwa Kriegsmarine
Bandery admirałów Kriegsmarine

Proporce

Proporce używane w Kriegsmarine
Proporce samochodowe
Proporce przyznawane za zasługi

Oznaki

(c) Bundesarchiv, Bild 101II-MN-1581-04 / Mendel / CC-BY-SA 3.0
Marynarze Kriegsmarine

Oznaki służb i specjalności noszone na naramiennikach:

  • Artyleria – kotwica nad płonącą pochodną z numerem pododdziału
  • Batalion specjalny i batalion szkolny – dwie skrzyżowane kotwice
  • Lekarze – eskulap
  • Personel portów – O (Morze Bałtyckie) lub N (Morze Północne)
  • Służby inżynieryjne – koło zębate
  • Szkoła matów – trzy skrzyżowane kotwice

Mundury

Wojska Kriegsmarine nosiły mundury granatowe ze złocistym oporządzeniem (guziki, szamerunek, akselbanty itd.). Od 1934 r. na czapkach i na lewej piersi munduru miały być noszone nazistowskie Parteiadlery, były one złociste u oficerów, a u niższych rangą żółte. Dodatkowo na czapkach marynarskich na otoku znajdowała się wstęga z gotyckim napisem Kriegsmarine[5].

Przypisy

  1. Wiktor Suworow Dzień "M", Rebis Poznań 2008, s. 160
  2. Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Gdynia: Wydawnictwo Morskie, 1962, s. 78-79.
  3. Lawrence Paterson: U-Boot. Życie codzienne na niemieckim okręcie podwodnym w czasie II wojny światowej. Warszawa: Carta Blanca, 2011, s. 150. ISBN 978-83-7705-104-7.
  4. Poul Grooss: The Naval War In The Baltic 1939-1945. Naval Institute Press, 2018, s. 372. ISBN 978-1526700001.
  5. Ruszczak Jarosław, Mundury niemieckie 1939-1945, Ares, Warszawa 1992, s. 66, ISBN 83-85514-00-7.

Media użyte na tej stronie

Flag of Germany (1935–1945).svg
National flag and merchant ensign of Germany from 1935 to 1945.
Kriegsmarine Admiral-Flag 1945 v2.svg
Autor: F l a n k e r;, Licencja: CC BY 3.0
flag of Admiral of the Kriegsmarine.
Kriegsmarine Konteradmiral-Flag 1945.svg
Autor: F l a n k e r;, Licencja: CC BY 3.0
Rank flag or distinguishing flag of the German Kriegsmarine, Rear admiral 1935-1945.
Kriegsmarine Vizeadmiral-Flag 1945 v1.svg
Autor: F l a n k e r, Licencja: CC BY 3.0
Rank flag or distinguishing flag of the German Kriegsmarine, Vice admiral 1935-1945.
Führerstander 1935.svg
Führerstander 1935-1945, Deutsches Reich
Kriegsmarine Admiralinspekteur-Flag 1945 v1.svg
Rank flag or distinguishing flag of the German Kriegsmarine, here Admiral inspekteut of the Kriegsmarine in the rank of Grossadmiral 1943-1945.
Kriegsmarine Generaladmiral-Flag 1945 v2.svg
Rank flag or distinguishing flag of the German Kriegsmarine, here Admiral general 1935-1945.
Kriegsmarine OF10-Grossadmiral 1945.svg
Rank flag or distinguishing flag of the German Kriegsmarine, here Grossadmiral and Commander-in-Chief of the Kriegsmarine 1939-1945.
Bundesarchiv Bild 101II-MW-3491-06, St. Nazaire, Uboot U 94, Karl Dönitz.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 101II-MW-3491-06 / Buchheim, Lothar-Günther / CC-BY-SA 3.0
Tirpitz altafjord.jpg
The German battleship Tirpitz in Bogen Bay in Ofotfjord, near Narvik, Norway, during World War II. (The reference to Altafjord in the file name seems to be misleading.)
Bundesarchiv Bild 101II-MN-1581-04, Zerstörer "Friedrich Ihn", Ordensverleihung.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 101II-MN-1581-04 / Mendel / CC-BY-SA 3.0
Kriegsverdienstwimpel.svg
Kriegsverdienstwimpel, Deutsches Reich 1941-1945
Dienstwimpel für Admirale.svg
Dienstwimpel am Kraftwagen für Admirale, Deutsches Reich 1940-1945
Flotillenstander 1935.svg
Flotillenstander 1935-1945, Deutsches Reich
Kommodorestander 1935.svg
Kommodorestander 1935-1945, Deutsches Reich
Kfz Marineoffiziere im Admiralsrang.svg
Vehicle pennant for German naval officers of admirals rank serving as commanders of land troops, 1935-1945.
Wimpel Abschuss von Flugzeugen.svg
Wimpel für den Abschuss von Flugzeugen, Deutsches Reich 1940-1945
Wimpel Vernichtung von Schiffen.svg
Wimpel für die Vernichtung von Schiffen, Deutsches Reich 1943-1945
Kriegsmarine Flag-OBKM 1939-1939 v1.svg
Autor: F l a n k e r, Licencja: CC BY 3.0
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape.
Dienstwimpel Angehörige Kriegsmarine.svg
Dienstwimpel am Kraftwagen für "die übrigen Angehörigen der Kriegsmarine", Deutsches Reich 1940-1945
Doppelstander Vernichtung von Schiffen.svg
Doppelstander für die Vernichtung von Schiffen, Deutsches Reich 1943-1945
Kfz Seekommandanten.svg
Vehicle pennant of German Navy sea and brigade commanders 1935-1945.
Kfz Abteilungskommandeure 1943.svg
Division commander's vehicle pennant, German Navy, 1943-1945
Kfz Festungskommandanten 1943.svg
Staff officer's vehicle pennant, German Navy fort commanders and naval infantry, 1943-1945