Kriegsmarine

Kriegsmarine

Bandera wojenna Kriegsmarine z lat 1938-1945
Historia
Państwo	III Rzesza
Sformowanie	21 maja 1935
Rozformowanie	22 lipca 1945
Tradycje
Rodowód	Reichsmarine
Kontynuacja	Bundesmarine (RFN) Volksmarine (NRD)
Dowódcy
Pierwszy	Grossadmiral Erich Raeder
Ostatni	Generaladmiral Walter Warzecha
Działania zbrojne
hiszpańska wojna domowa, II wojna światowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	marynarka wojenna
Skład	Flota, Obszar Morza Północnego, Obszar Morza Bałtyckiego, Grupa Marynarki Wschód (1939)

Kriegsmarine (die Kriegsmarine, rodzaj żeński; niem. tłum. Kriegs – wojenna i Marine – marynarka) – marynarka wojenna III Rzeszy, część sił zbrojnych Niemiec istniejąca w latach 1935-1945 w ramach Wehrmachtu.

Historia

Marynarka niemiecka Reichsmarine była wiązana przez limity ilościowe i dotyczące wielkości okrętów, przez Traktat wersalski. Od początku lat 30. XX wieku Niemcy, na fali odrzucania traktatu wersalskiego przystąpiły do rekonstrukcji marynarki wojennej. Zwiększały systematycznie liczbę lekkich jednostek (niszczyciele, torpedowce, kutry torpedowe).

21 maja 1935 marynarka III Rzeszy została przemianowana z Reichsmarine na Kriegsmarine. 18 czerwca 1935 zostało też zawarte brytyjsko-niemieckie porozumienie morskie, w którym ustalono docelową łączną wyporność niemieckich jednostek bojowych na 450 000 t (35% w stosunku do Royal Navy). Porozumienie to przekreśliło ograniczenia nałożone traktatem wersalskim i stało się formalną podstawą do gwałtownego rozwoju ilościowego i jakościowego floty niemieckiej. Od 1935 do wybuchu II wojny światowej zbudowano: 2 okręty liniowe, 3 krążowniki ciężkie, 16 niszczycieli i 28 okrętów podwodnych oraz liczne mniejsze jednostki.

Zgodnie z planem „Z” (od niem. Ziel – cel) Niemcy postawiły na stworzenie wielkiej floty oceanicznej. Plan ten przewidywał: wodowanie do 1944 6 pancerników, do 1943 – 4 ciężkich krążowników i 4 kolejnych do 1945, 4 lekkich krążowników do 1943 i 13 kolejnych do 1948, 2 lotniskowców do 1941 i 2 kolejnych do 1947^[1]. Planu tego nie udało się zrealizować z powodu coraz większych trudności ekonomicznych i ciężkich strat ponoszonych przez Kriegsmarine.

Ogółem w czasie II wojny światowej III Rzesza na wodzie straciła: 6 pancerników, 7 krążowników, 27 niszczycieli, 68 torpedowców, 701 okrętów podwodnych i wiele mniejszych jednostek.

Kalendarium

1935

• 16 marca – podjęto ostateczną decyzję o masowej budowie okrętów podwodnych i nowej organizacji lotnictwa morskiego.
• 21 maja – w miejsce Reichsmarine powołano Kriegsmarine.
• 29 czerwca – do służby wszedł U-1, pierwszy okręt podwodny zbudowany po 1918.
• 27 września – utworzono 1. Flotyllę U-bootów „Weddigen”. Jej pierwszym dowódcą został Karl Dönitz.

1939

• 14 lutego – zwodowano pancernik Bismarck.

Tirpitz w Norwegii

• 1 kwietnia – zwodowano pancernik Tirpitz.
• 28 kwietnia – Adolf Hitler wypowiedział niemiecko-brytyjskie porozumienie flot i zapowiedział nieograniczoną rozbudowę Kriegsmarine.
• 1 września – Kriegsmarine posiadała 4 pancerniki, 8 krążowników, 22 niszczyciele, 16 torpedowców, 10 eskortowców, 57 okrętów podwodnych, 32 trałowce i inne mniejsze jednostki oraz ok. 78.000 marynarzy różnego szczebla.
• 1 września – o godz. 4:45 pancernik „Schleswig-Holstein” rozpoczął II wojnę światową ostrzałem Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.
• 14 października – niemiecki okręt podwodny U-47 po rajdzie na Scapa Flow zatapia brytyjski pancernik HMS Royal Oak.
• 27 listopada – niemieckie pancerniki Scharnhorst oraz Gneisenau zatapiają brytyjski krążownik pomocniczy HMS Rawalpindi.
• 13 grudnia / 17 grudnia – Bitwa u ujścia La Platy brytyjskiego zespołu krążowników z niemieckim ciężkim krążownikiem Admiral Graf Spee, zakończona ostatecznie samozatopieniem niemieckiego rajdera przez własną załogę na wodach k. Montevideo

1940

• 9 kwietnia – udział Kriegsmarine w kampanii norweskiej – utrata niemieckich krążowników Karlsruhe (po ataku brytyjskiego okrętu podwodnego Truant) i Blücher (po ostrzelaniu i storpedowaniu przez norweską obronę nadbrzeżną w pobliżu Oslo). Ciężkie uszkodzenie krążownika Königsberg przez artylerię nadbrzeżną niedaleko Karven (następnego dnia został zatopiony przez brytyjskie lotnictwo)^[2].
• 10 kwietnia / 13 kwietnia – kampania norweska – utrata 10 niszczycieli niemieckich w bitwach pod Narwikiem.
• 11-16 kwietnia – problemy techniczne z zapalnikami torped całkowicie niweczą niemiecką kampanię podwodną w Norwegii
• 30 października – niemiecki okręt podwodny U-32 w wyniku pościgu zostaje zatopiony.
• 5 listopada – brytyjski krążownik pomocniczy HMS Jervis Bay tonie po walce z niemieckim ciężkim krążownikiem Admiral Scheer.
• 1940 – do służby wszedł pancernik Bismarck, ciężki krążownik Prinz Eugen, 7 krążowników pomocniczych, 3 niszczyciele, 5 torpedowców, 51 okrętów podwodnych, 24 ścigacze, 37 trałowców i mniejsze jednostki.

1941

• 24 maja - podczas bitwy w Cieśninie Duńskiej niemiecki pancernik Bismarck przy pomocy krążownika Prinz Eugen zatapiają brytyjski pancernik HMS Hood.
• 27 maja – zatopienie pancernika Bismarck na północnym Atlantyku przez flotę brytyjską.
• 31 października – niemiecki okręt podwodny U-552 zatapia pierwszą jednostkę amerykańską w trakcie II wojny światowej niszczyciel USS Reuben James.
• 24 listopada – na południowym Atlantyku brytyjski krążownik lekki HMS Dunedin zostaje zatopiony przez niemiecki okręt podwodny U-124.
• 25 listopada – na Morzu Śródziemnym brytyjski pancernik HMS Barham tonie i eksploduje po ataku niemieckiego okrętu podwodnego U-331.

1943

• 30 stycznia – nowo promowany Grossadmiral Karl Dönitz został Naczelnym Dowódcą Kriegsmarine. Dotychczasowy dowódca, Grossadmiral Erich Raeder otrzymał stanowisko Inspektora Floty.
• 16 – 20 marca odbyła się bitwa wokół konwojów HX-229 i SC-122 na Północnym Atlantyku. Ostatni wielki sukces U-Bootów.
• 26 grudnia – tonie niemiecki pancernik Scharnhorst po bitwie pod Nord Cap z brytyjskimi okrętami.

1944

• 12 listopada – w trakcie brytyjskiego nalotu w Tromsø tonie niemiecki pancernik Tirpitz.

1945

• kwiecień – zbombardowanie w Świnoujściu krążownika Lützow, samozatopienie w Wilhelmshaven krążownika Admiral Hipper. U wejścia do portu w Gdyni zatonął pancernik Gneisenau, nieukończony lotniskowiec Graf Zeppelin dostał się w ręce Armii Czerwonej na jeziorze Dąbie w Szczecinie.
• 9 kwietnia – zatonął w Kilonii krążownik ciężki Admiral Scheer i ciężko uszkodzono krążownik lekki Emden.
• maj – zatopienie przez alianckie lotnictwo ok. 30 okrętów podwodnych, ewakuujących się z Niemiec do Norwegii.
• 4 maja – Karl Dönitz nakazał U-Bootom zaprzestanie działań wojennych.
• 22 lipca – rozformowano Kriegsmarine.

Struktura

(c) Bundesarchiv, Bild 101II-MW-3491-06 / Buchheim, Lothar-Günther / CC-BY-SA 3.0

Karl Dönitz w St. Nazaire

Dowództwo

Naczelne Dowództwo Kriegsmarine (Oberkommando der Kriegsmarine) utworzono 1 lipca 1935 z Kierownictwa Marynarki Reichswehry (Die Marineleitung der Reichswehr). W 1937 połączono je z Kierownictwem Wojny Morskiej (Die Seekriegsleitung). Do przekształceń doszło w listopadzie 1939 i kwietniu 1944.

Pod względem organizacyjnym Kriegsmarine dzieliła się na:

• Flotę
• Obszar morski – Morze Północne
• Obszar morski – Morze Bałtyckie
  • (Podlegała im również artyleria nadbrzeżna, personel portów)

Na potrzeby frontu Kriegsmarine formowała tzw. lądowe formacje marynarki wojennej, były one organizowane w bataliony morskie, brygady i dywizje.

Stopnie

Hierarchia stopni KM^[3]

Uwagi: W tabeli podano odpowiedniki w polskiej Marynarce Wojennej po ostatniej reformie, która zlikwidowała trzy stopnie podoficerskie i wprowadziła czwarty stopień admiralski.

Stopnie 1-6: szeregowi, 7-14: podoficerowie, 15-16: chorążowie, 17-26: oficerowie.

Stopnie 4-6 dawały możliwość awansu służbowego bez ukończenia szkoły specjalistów.

Insygnia

Bandery

Bandery wojenne Kriegsmarine

• 

  Bandera wojenna z lat 1935-1938

• 

  Bandera wojenna z lat 1938-1945

Bandery Naczelnego Dowództwa Kriegsmarine

• 

  Bandera szefa sztabu Kriegsmarine, jeśli nie jest wielkim admirałem
  (OBdM, 1936 – 39)

• Bandera wielkiego admirała
  (OBdM, 1939 – 45)

• 

  Bandera generalnego inspektora Kriegsmarine,
  jeśli jest wielkim admirałem (1943 – 45)

Bandery admirałów Kriegsmarine

• 

  Bandera admirała

• 

  Bandera admirała floty

• 

  Bandera wiceadmirała

• 

  Bandera kontradmirała

Proporce

Proporce używane w Kriegsmarine

• 

  Proporzec komodora

• 

  Proporzec dowódcy zgrupowania okrętów

• 

  Proporzec flotylli okrętów (umieszczany na maszcie). Również proporzec grupy okrętów (umieszczany na rei)

Proporce samochodowe

• 

  Proporzec admirałów, jeśli pełnią funkcję dowódcy sił lądowych

• 

  Proporzec dowódców okrętów i brygad morskich Kriegsmarine

• 

  Proporzec dowódców dywizji morskich Kriegsmarine

• 

  Proporzec dowódców fortów i oficerów sztabowych Kriegsmarine

• 

  Proporzec admirałów

• 

  Proporzec oficerów Kriegsmarine

Proporce przyznawane za zasługi

• 

  Proporzec przyznawany dowódcom okrętów, które wykazały się "niezwykłymi zasługami w walce"

• 

  Proporzec przyznawany jednostkom obrony wybrzeża za zniszczenie krążownika lub większych okrętów

• 

  Proporzec przyznawany jednostkom obrony wybrzeża za zniszczenie niszczyciela lub mniejszych jednostek

• 

  Proporzec przyznawany jednostkom za zestrzelenie wrogiego samolotu (jeden za każdy samolot)

Oznaki

(c) Bundesarchiv, Bild 101II-MN-1581-04 / Mendel / CC-BY-SA 3.0

Marynarze Kriegsmarine

Oznaki służb i specjalności noszone na naramiennikach:

• Artyleria – kotwica nad płonącą pochodną z numerem pododdziału
• Batalion specjalny i batalion szkolny – dwie skrzyżowane kotwice
• Lekarze – eskulap
• Personel portów – O (Morze Bałtyckie) lub N (Morze Północne)
• Służby inżynieryjne – koło zębate
• Szkoła matów – trzy skrzyżowane kotwice

Mundury

Wojska Kriegsmarine nosiły mundury granatowe ze złocistym oporządzeniem (guziki, szamerunek, akselbanty itd.). Od 1934 r. na czapkach i na lewej piersi munduru miały być noszone nazistowskie Parteiadlery, były one złociste u oficerów, a u niższych rangą żółte. Dodatkowo na czapkach marynarskich na otoku znajdowała się wstęga z gotyckim napisem Kriegsmarine^[5].

Przypisy