Kris Kristofferson

Kris Kristofferson
Ilustracja
Kris Kristofferson (2006)
Imię i nazwisko

Kristoffer Kristian Kristofferson

Data i miejsce urodzenia

22 czerwca 1936
Brownsville, Teksas

Instrumenty

wokal, gitara, harmonijka

Gatunki

country, country rock, rock, folk, gospel, blues

Zawód

aktor, muzyk, piosenkarz, kompozytor, autor tekstów piosenek

Aktywność

1959–2020

Wydawnictwo

Mercury, Warner, Columbia

Powiązania

Waylon Jennings, Johnny Cash, Willie Nelson, Rita Coolidge, Barbra Streisand

Zespoły
The Highwaymen
Strona internetowa
Kris Kristofferson (1978)
Kristofferson z Ritą Coolidge w Dripping Springs Reunion (1972)

Kris Kristofferson, właśc. Kristoffer Kristian Kristofferson[1][2] (ur. 22 czerwca 1936 w Brownsville w Teksasie) – amerykański aktor, piosenkarz, kompozytor i autor tekstów piosenek. Legenda muzyki folk i country.

W 1985 dołączył do innych artystów country, Waylona Jenningsa, Williego Nelsona i Johnny’ego Casha, tworząc supergrupę muzyki country The Highwaymen i utworzył kluczową siłę twórczą w ruchu wyjętych spod prawa muzyki country, który odrzucił machinę muzyczną Nashville na rzecz niezależnego pisania i produkcji piosenek[3][4].

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Brownsville[5][6] w Teksasie jako najstarsze z trojga dzieci Mary Ann (z domu Ashbrook; 1911–1985) i Larsa Henry’ego Kristoffera Kristoffersona (1905–1971)[7], generała majora Amerykańskich Sił Powietrznych[8]. Jego ojciec był pochodzenia szwedzkiego, a matka miała korzenie angielskie, szkocko-północnoirlandzkie, niemieckie, szwajcarsko-niemieckie i holenderskie[9]. Dorastał z siostrą Karen Kirschenbauer (1938–2005) i bratem Kraigherem (ur. 1943)[10]. Jego dziadkowie ze strony ojca, Lars Kristofferson (1840–1900)[11] i Elin Karolina Kristofferson (z domu Johansson)[12], byli szwedzkimi imigrantami.

Swoje dzieciństwo spędził w większości na podróżach po Stanach Zjednoczonych. W 1954 ukończył San Mateo High School, szkołę średnią w San Mateo[13], w stanie Kalifornia. Po ukończeniu w 1958 roku wydziału filozofii w Poloma College[14] w Claremont w stanie Kalifornia i otrzymaniu prestiżowego stypendium Rhodes, podjął studia na wydziale historii literatury angielskiej na Uniwersytecie Oksfordzkim w Oksfordzie[15].

Dorabiał jako barman, stróż w Columbia Studios, pilot śmigłowca wożący załogi platform wiertniczych, grał zawodowo w futbol amerykański i pod pseudonimem „Kris Carson”[16] komponował piosenki. W latach 1964-68 odbył pięcioletnią służbę wojskową jako pilot w oddziałach Amerykańskich Siłach Powietrznych stacjonujących w Niemczech. Rozpoczął występy w klubach wojskowych.

Kariera

© Jörgens.mi, CC BY-SA 4.0
Kristofferson na Zelt-Musik-Festival we Fryburgu Bryzgowijskim (2017)

Po wyjściu z wojska, w 1965 miał podjąć pracę jako wykładowca na West Point, zanim wyjechał na wakacje do Nashville, gdzie zetknął się z nurtem muzyki country. Pracował w różnych dziwnych miejscach, m.in. zamiatał podłogi w Columbia Studios. Tam poznał Johnny’ego Casha, który początkowo przyjął niektóre z piosenek Kristoffersona, ale nie zdecydował się ich nagrać, oraz był obecny w studiu przy realizacji albumu Boba Dylana „Blonde on Blonde”[17].

W 1966 roku Dave Dudley nagrał udany singiel „Viet Nam Blues”. W 1967 roku Kristofferson podpisał kontrakt z Epic Records i wydał singiel „Golden Idol”. Od 1970 występował na estradzie i nagrywał płyty. Stał się laureatem trzech nagród Grammy. Wylansował m.in. takie przeboje jak „Sunday Mornin' Comin' Down”, „Help Me Make it Through the Night”, „For the Good Times””[18], „Loving Her Was Easier” i „Why Not”. Jego piosenki wykonywali w swoim repertuarze m.in. Janis Joplin (Me and Bobby McGee), Elvis Presley (Why My Lord), Roger Miller, Johnny Cash, Sammi Smith i Jerry Lee Lewis (Once More with the Feeling). Wraz z Williem Nelsonem[19], Johnnym Cashem i Waylonem Jenningsem założył zespół The Highwaymen.

Przygodę z kinem Kristofferson – wówczas już ceniony wokalista i kompozytor – rozpoczął na początku lat 70. od występu w dramacie Dennisa Hoppera Ostatni film (The Last Movie, 1971) jako rybałt kowboj i kompozytor muzyki filmowej. Rok potem w społeczno-obyczajowym dramacie Cisco Pike (1972) zagrał tytułową postać muzyka, który z trudem wiążącego koniec z końcem i zaczyna zarabiać na życie jako diler marihuany. Doceniono go po przejmująco zagranej roli Williama H. Bonneya/Billy’ego Kida, bandyty broniącego za wszelką cenę swej wolności w westernie Sama Peckinpaha Pat Garrett i Billy Kid (Pat Garrett and Billy the Kid, 1973), za którą zdobył nominację do nagrody BAFTA Film. W ekranizacji powieści Yukio Mishimy Żeglarz, który utracił łaski morza (The Sailor Who Fell from Grace with the Sea, 1976) zagrał drugiego oficera statku handlowego, Jima Camerona, który angażuje się w związek z wdową (Sarah Miles). Z jego aktorskich dokonań doceniono postać gwiazdora rocka nadużywającego alkoholu w melodramacie muzycznym Narodziny gwiazdy (A Star Is Born, 1976) u boku Barbry Streisand, za którą odebrał nagrodę Złotego Globu.

Zasłynął także z roli zbuntowanego kierowcy ciężarówki, Martina Penwalda o przezwisku „Gumowy Kaczor”, który rozpoczyna brawurową ucieczkę przez lokalnym szeryfem w sensacyjnym filmie drogi Sama Peckinpaha Konwój (Convoy, 1978) z Ali MacGraw[20]. Jednak jego kreacja szeryfa Jamesa Averilla w westernie Michaela Cimino Wrota niebios (Heaven's Gate, 1980) i postać bankiera Hubbela Smitha w dramacie Alana J. Pakuli Prolongata (Rollover, 1981) z Jane Fondą były nominowane do antynagrody Złotej Maliny dla najgorszego aktora. Za oryginalną muzykę skomponowaną do dramatu muzycznego Autor tekstu (Songwriter, 1984) zdobył nominację do Oscara[21]. W telewizyjnym westernie NBC Ostatnie dni Franka i Jesse’ego Jamesów (The Last Days of Frank and Jesse James, 1986) u boku Johnny’ego Casha zagrał legendarneo bandytę Dzikiego Zachodu – Jesse’ego Jamesa. W nominowanym do Oscara za najlepszy scenariusz dramacie Na granicy (Lone Star, 1996) wcielili się w skorumpowanego szeryfa. W filmach akcji Blade: Wieczny łowca (1998) Davida S. Goyera, Blade: Wieczny łowca II (2002) Guillermo del Toro i Blade: Mroczna trójca (2004) S. Goyera był mentorem tytułowego bohatera granego przez Wesleya Snipesa. W familijnych filmach Charlesa Martina Smitha: Mój przyjaciel Delfin (Dolphin Tale, 2011) i Mój przyjaciel delfin 2: Ocalić Mandy (Dolphin Tale 2, 2014) wystąpił jako Reed Haskett, ojciec Claya (Harry Connick Jr.) i dziadek Hazel (Cozi Zuehlsdorff). W komedii muzycznej Radośnie śpiewajmy (Joyful Noise, 2012) zagrał z Dolly Parton.

W 2017 w San Antonio otrzymał Texas Medal of Arts Award[22].

Życie prywatne

W przeszłości nadużywał alkoholu i narkotyków[23]. Spotykał się z Patti Davis, Cherry Vanillą, Janis Joplin (1969), Joan Baez (1970–71), Samanthą Eggar (1971), Carly Simon (1972), Barbrą Streisand (1976) i Andreą De Portago (1980)[24].

11 lutego 1961 ożenił się z Fran Beir (wł. Frances Beer), z którą ma córkę Tracy (ur. 1962) i syna Krisa (ur. 1968), lecz z którą rozwiódł się w 1969. 17 sierpnia 1973 poślubił piosenkarkę Ritę Coolidge[25], z którą ma córkę Casey (ur. 1974). Jednak 26 czerwca 1980 doszło do rozwodu. 19 lutego 1983 roku po raz trzeci wziął ślub z Lisą Meyers, z którą ma pięcioro dzieci; czterech synów – Jesse’ego Turnera (ur. 1984) Jody'ego (ur. 1985)[26], Johnny’ego (ur. 1988) i Blake’a (ur. 1994) oraz jedną córkę Kelly (ur. 1991)[27].

Filmografia

Filmy fabularne

RokTytułRola
1971Ostatni film (The Last Movie)rybałt kowboj
1972Cisco PikeCisco Pike
1973Gospel Road (Gospel Road: A Story of Jesus)wokalista
Pat Garrett i Billy Kid (Pat Garrett and Billy the Kid)William H. Bonney/Billy Kid
Zakochany Blume (Blume in Love)Elmo Cole
1974Dajcie mi głowę Alfredo Garcii (Bring Me the Head of Alfredo Garcia)Paco
Alicja już tu nie mieszka (Alice Doesn't Live Here Anymore)David
1976Żeglarz, który utracił łaski morza (The Sailor Who Fell from Grace with the Sea)Jim Cameron
Narodziny gwiazdy (A Star Is Born)John Norman Howard
Siła Vigilante (Vigilante Force)Aaron Arnold
Taksówkarz (Taxi Driver)specjalne podziękowanie
1977Pół pary (Semi-Tough)Marvin 'Shake' Tiller
1978Konwój (Convoy)Martin 'Gumowa Kaczka' Penwald
1980Wrota niebios (Heaven's Gate)James Averill
1981Prolongata (Rollover)Hubbel Smith
1984Punkt zapłonu (Flashpoint)Bobby Logan
Tekściarz (Songwriter)Blackie Buck
1985Problem w pamięci (Trouble in Mind)Hawk
1988Big Top Pee-weeMace Montana
1989MillenniumBill Smith
Witaj w domu (Welcome home)Jake
1990SandinoTom Holte
Zapach cyklonu (Night of the Cyclone)Stanley
1992Pierwotny cel (Original Intent)Jack Saunders
1993Rycerze (Knights)Gabriel
Papierowe serca (Paper Hearts)Tom
Nie ma kryjówki (No Place to Hide)Joe Garvey
1995Armia faraona (Pharaoh's Army)kaznodzieja
1996Na granicy (Lone Star)szeryf Charlie Wade
1997W morzu ognia (Fire Down Below)Orin Hanner Sr.
1998Miłosna samba (Dance With Me; alternatywny tytuł: Zatańcz ze mną)John Burnett
Pradawny ląd 6: Tajemnica Jaszczurczej Skały (The Land Before Time VI: The Secret of Saurus Rock)Doc (głos)
Babski wieczór (Girls' Night)Cody
Blade: Wieczny łowca (Blade)Abraham Whistler
Córka żołnierza nie płacze (A Soldier’s Daughter Never Cries)Bill Willis
1999Godzina zemsty (Payback)Bronson
Porywacze (The Joyriders)Eddie
W zawieszeniu (Limbo)Jack Johannson
Molokai - historia ojca Damiana (Molokai: The Story of Father Damien)Rudolf Meyer
2000Comanche
2001Hotel Chelsea (Chelsea Walls)Bud
Planeta Małp (Planet of the Apes)Karubi
Męskie sprawy (Wooly Boys)Shuck
2002D-ToxDoc
Blade: Wieczny łowca II (Blade II)Whistler
2003Gdzie rosną czerwone paprocie (Where the Red Fern Grows)dorosły Billy Coleman
2004Srebrne miasto (Silver City)Wes Benteen
Blade: Mroczna trójca (Blade: Trinity)Abraham Whistler
2005Obłęd (The Jacket)dr Thomas Becker
Historia Wendella Bakera (The Wendell Baker Story)Nasher
Wyścig marzeń (Dreamer: Inspired by a True Story)Pop Crane
2006DisappearancesQuebec Bill
Fast Food NationRudy Martin
Pokój 10 (Room 10, film krótkometrażowy)Howard Davis
2007I’m Not There. Gdzie indziej jestem (I’m Not There)narrator
2008Kudłaty zaprzęg (Snow Buddies)Talon (głos)
2009Błękitny deszcz (Blue Powder)Randall
Kobiety pragną bardziej (He's Just Not That Into You)Ken Murphy, tata Beth
2010BloodworthE.F. Bloodworth
Yohan – Barnevandreren (Yohan: The Child Wanderer)dorosły Yohan
2012Motelowe życie (The Motel Life)Earl Hurley
2013Midnight StallionJack Shepard

Filmy TV

  • 1979: Droga wolności (Freedom Road) jako Abner Lait
  • 1984: Utracona część Kathryn Beck (The Lost Honor of Kathryn Beck) jako Ben Cole
  • 1986: Ostatnie dni Franka i Jesse’ego Jamesa (The Last Days of Frank and Jesse James) jako Jesse James
  • 1986: Krew i orchidee (Blood & Orchids) jako kapitan Curtis 'Curt' Maddox
  • 1986: Dyliżans do Lordsburga (Stagecoach) jako Ringo
  • 1988: Żywi lub martwi (The Tracker) jako Szlachetny Adams
  • 1990: Pair of Aces jako Rip Metcalf
  • 1991: Strażnicy Teksasu (Another Pair of Aces: Three of a Kind) jako Rip Metcalf
  • 1992: Cud na Dzikim Zachodzie (Miracle in the Wilderness) jako Jericho Adams
  • 1992: Święta w Connecticut (Christmas in Connecticut) jako Jefferson Jones
  • 1993: Kłopotliwi strzelcy (Trouble Shooters: Trapped Beneath the Earth) jako Stan Mather
  • 1994: Sodbusters jako Destiny
  • 1995: Tad jako Abraham Lincoln
  • 1995: Bracia przeznaczenia (Brothers' Destiny) jako David
  • 1995: Łatwopalny (Inflammable) jako kapitan Jack Guthrie
  • 1996: Miasteczko Blue Dog (Blue Rodeo)
  • 1997: Fatalny rewolwer (Dead Man’s Gun) jako Narrator
  • 1998: Dwóch dla Teksasu (Two for Texas) jako Hugh Allison
  • 1999: NetForce jako Steve Day
  • 1999: Zadawnione porachunki (Outlaw Justice) jako Tarence
  • 2000: Doskonała zbrodnia w doskonałym mieście (Perfect Murder, Perfect Town: JonBenét and the City of Boulder) – Lou Smit
  • 2003: Instrukcja opuszczenia (The Break) jako Izzy Patterson
  • 2004: Rodzina Innocente (Lives of the Saints) jako Matthew Bok
  • 2005: 14 godzin (14 Hours) jako Chuck Whortle

Seriale TV

  • 1970: Disco 2 w roli samego siebie
  • 1974: Columbo odc. Swan Song[28]
  • 1976: Saturday Night Live jako gość
  • 1978: Muppety (The Muppets) jako gość
  • 1987: Ameryka (Amerika) jako Devin Milford
  • 1997-99: Fatalny rewolwer (Dead Man’s Gun) jako narrator

Gry komputerowe

  • 2005: Strzelba (Gun) jako Ned White (głos)
  • 2010: Fallout: New Vegas jako zwierzchnik Hanlon (głos)

Dyskografia

Albumy solowe

  • 1970: Kristofferson
  • 1971: Me & Bobby McGee
  • 1971: The Silver Tongued Devil and I
  • 1972: Border Lord
  • 1972: Jesus Was a Capricorn
  • 1974: Spooky Lady’s Sideshow
  • 1975: Who's to Bless and Who's to Blame
  • 1976: Surreal Thing
  • 1978: Easter Island (album)|Easter Island
  • 1979: Shake Hands with the Devil
  • 1981: To the Bone
  • 1986: Repossessed
  • 1990: Third World Warrior
  • 1995: A Moment of Forever
  • 1998: The Country Collection
  • 1999: The Austin Sessions
  • 2006: This Old Road
  • 2009: Closer to the Bone
  • 2013: Feeling Mortal

Z Ritą Coolidge

Z The Highwaymen[29]

  • 1985: Highwaymen (Columbia)
  • 1986: Live (Image)
  • 1990: Highwayman 2 (Columbia)
  • 1995: The Road Goes on Forever (Liberty)
  • 1995: Highwaymen Ride Again (Sony)
  • 1999: Super Hits (Columbia)
  • 2005: The Road Goes on Forever [Bonus Tracks] (Capitol/EMI)
  • 2005: The Road Goes on Forever [CD & DVD] (Capitol)
  • 2005: Country Legends (DeLuxe Holland)

Nagrody

RokNagrodaKategoriaTytuł
1970Nagroda Country Music AssociationPiosenka roku„Sunday Mornin' Comin' Down”
1971Nagroda GrammyNajlepsza piosenka country„Help Me Make It Through the Night”
1973Najlepsza piosenka country„From The Bottle To The Bottom” z Ritą Coolidge
1975Najlepszy występ country w duecie lub grupie„Lover Please” z Ritą Coolidge
1976Złoty GlobNajlepszy aktor w filmie komediowym lub musicalu[30]Narodziny gwiazdy (1976)
1985Nagroda Akademii Muzyki CountrySingiel roku„Highwayman”
1987Nagrody Dziedzictwa ZachodniegoBrązowy Kowboj[30]Stagecoach (1986)
1999Brązowy Kowboj[30]Bohaterowie Teksasu (1998)
2003Americana Music Honors & AwardsNagroda wolnej przemowy–
Nagrody Złotego ButaZłoty But[30]–
2005Nagroda Akademii Muzyki CountryNagroda Cliffie Stone Pioneer–
2013Nagroda poetów–
2014Nagroda GrammyGrammy Lifetime Achievement Award–
2017Texas Medal of Arts Award[31]–
2019Nagrody Stowarzyszenia Muzyki CountryNagroda za całokształt twórczości Williego Nelsona–

Przypisy

  1. ↑ Kris Kristofferson (ang.). Listal. [dostęp 2016-02-20].
  2. ↑ Kris Kristofferson (ang.). TV.com. [dostęp 2016-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  3. ↑ Kris Kristofferson (cz.). ČSFD.cz. [dostęp 2017-08-12].
  4. ↑ Kris Kristofferson Singer, Songwriter, Actor (ang.). „TV Guide”. [dostęp 2016-02-20].
  5. ↑ Kris Kristofferson Biography (1936–) (ang.). biography.com. [dostęp 2016-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-20)].
  6. ↑ Kris Kristofferson (ang.). Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-02-20].
  7. ↑ Lars Henry Kristoffer Kristofferson - Genealogy (ang.). Genie. [dostęp 2016-02-20].
  8. ↑ Kris Kristofferson Biography (1936–) (ang.). Film Reference. [dostęp 2016-02-20].
  9. ↑ Kris Kristofferson What Nationality Ancestry Race (ang.). Ethnicity of Celebs. [dostęp 2016-02-20].
  10. ↑ Kris Kristofferson - Genealogy (ang.). Genie. [dostęp 2016-02-20].
  11. ↑ Lars Kristofferson - Genealogy (ang.). Genie. [dostęp 2016-02-20].
  12. ↑ Elin Karolina Kristofferson - Genealogy (ang.). Genie. [dostęp 2016-02-20].
  13. ↑ Kris Kristofferson - Actor (rum.). CineMagia.ro. [dostęp 2016-02-20].
  14. ↑ Kris Kristofferson - Biography - Movies & TV (ang.). „The New York Times”. [dostęp 2016-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-20)].
  15. ↑ Kris Kristofferson-Biography by Jason Ankeny (ang.). AllMovie Guide. [dostęp 2016-02-20].
  16. ↑ Overview for Kris Kristofferson (ang.). Turner Classic Movies. [dostęp 2016-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-20)].
  17. ↑ Kris Kristofferson (ang.). Starpulse.com. [dostęp 2016-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-26)].
  18. ↑ Stephen L. Betts (2020-03-16): Flashback: Kris Kristofferson Sings ‘For the Good Times’ in 1970 (ang.). „Rolling Stone”. [dostęp 2020-04-15].
  19. ↑ Biography: Kris Kristofferson (ang.). AllMovie. [dostęp 2016-02-20].
  20. ↑ Simon Cosyns (2020-04-03): Kris Kristofferson on hit movie A Star Is Born, Barbra Streisand and Johnny Cash (ang.). „The Sun”. [dostęp 2020-04-15].
  21. ↑ Kris Kristofferson (wł.). MYmovies. [dostęp 2016-02-20].
  22. ↑ Joe Gross (2017-01-11): Kenny Rogers, Kris Kristofferson, Jaclyn Smith among Texas Medal of Arts honorees (ang.). austin360. [dostęp 2017-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-14)].
  23. ↑ Kris Kristofferson (cz.). ČSFD.cz. [dostęp 2016-02-20].
  24. ↑ Who is Kris Kristofferson dating? (ang.). FamousFix. [dostęp 2016-02-20].
  25. ↑ Kris Kristofferson Biography & TV / Movie Credits (ang.). TVRage.com. [dostęp 2016-02-20].
  26. ↑ Kris Kristofferson's Son Busting Heads at WWE Boot Camp (ang.). TMZ.com. [dostęp 2016-02-20].
  27. ↑ Kris Kristofferson (22 de Junho de 1936) (port.). Filmow. [dostęp 2017-08-12].
  28. ↑ autor tekstu piosenki „Sunday Mornin' Comin' Down”
  29. ↑ Willie Nelson, Waylon Jennings, Johnny Cash
  30. ↑ a b c d Kris Kristofferson Awards (ang.). FamousFix.com. [dostęp 2022-06-28].
  31. ↑ Justin Horne (2017-01-11): Honorees announced for 2017 Texas Medal of Arts Awards (ang.). KSAT San Antonio. [dostęp 2017-01-31].

Bibliografia

  • Beth Kalet: Kris Kristofferson. Quick Fox, 1979. ISBN 978-0825639326.
  • Michael L. LaBlanc: Contemporary Musicians, Volume 4. Gale Research, 1990. ISBN 978-0810322141.
  • Jan Słodowski, Andrzej Roman: Gwiazdy światowego kina. Leksykon. Warszawa: Editions Spotkania, 1992. ISBN 83-85195-83-1.
  • Theodore Baker: Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. Schirmer, 2001. ISBN 978-0-911320-62-6.
  • Stephen Miller: Kristofferson: The Wild American. Omnibus Press, 2010. ISBN 1-84938-174-7.
  • Michael Streissguth: Outlaw: Waylon, Willie, Kris, and the Renegades of Nashville. It Books, 2014. ISBN 0-06-203819-2.

Linki zewnętrzne

Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu
1950–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Golden Globe icon.svg

Grammy Lifetime Achievement Award
1960–1969
1970–1979
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029

Grammy-award silhouette.jpg

Media użyte na tej stronie

Golden Globe icon.svg
Autor: User:Bryan Derksen, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Stylized silhouette of the Golden Globe award, for use as an icon.
Kris Kristofferson (ZMF 2017) jm34805.jpg
© Jörgens.mi, CC BY-SA 4.0
Bilder vom Zelt Musik Festival 2017 in Freiburg im Breisgau



Kris Kristofferson
Kristofferson - 78.jpg
Talent agency publicity photo.
Kris Kristofferson Rita Coolidge.jpg
(c) Bozotexino z angielskiej Wikipedii, CC BY 3.0
Kris Kristofferson and Rita Coolidge at the Dripping Springs reunion, that later became Willie Nelson's 4th of July picnic.