Kromołów (gmina)
| gmina wiejska | |||
| 1867–1940, 1945–54 i 1973–77[1] | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | 1867–90: gubernia kielecka | ||
| Powiat | 1867–90: olkuski | ||
| Data powstania | 1 stycznia 1867 | ||
| Data likwidacji | 1 stycznia 1973 | ||
| Siedziba | Kromołów | ||
| Populacja (1974) • liczba ludności |
| ||
| Szczegółowy podział administracyjny (1952) | |||
| |||
Portal  Polska | |||
Kromołów – dawna gmina wiejska, istniejąca do 1954 roku oraz w latach 1973–1977[4] w woj. kieleckim, śląskim, tzw. dużym katowickim (czasowo nazwanym stalinogrodzkim), tzw. małym katowickim (obecnie teren woj. śląskiego). Siedzibą gminy był Kromołów (do 1870 odrębna gmina miejska; od 1977 dzielnica Zawiercia)[5].
Za Królestwa Polskiego gmina Kromołów należała początkowo do powiatu olkuskiego w guberni kieleckiej. 1 stycznia?/ 13 stycznia 1870 do gminy przyłączono pozbawiony praw miejskich Kromołów oraz część[6] pozbawionego praw miejskich Ogrodzieńca[7]. W 1890 roku gminę Kromołów przyłączono do powiatu będzińskiego w guberni piotrkowskiej[8].
W czasie I wojny światowej (1915 rok) gmina Kromołów została przecięta granicą niemiecko-austriacką. Wschodnia, terytorialnie większa część znalazła się pod okupacją austriacką, gdzie weszła w skład nowego powiatu dąbrowskiego. Natomiast zachodnia część (terytorialnie mniejsza lecz ludnościowo czterokrotnie większa) znalazła się pod okupacją niemiecką, gdzie weszła w skład nowego powiatu będzińskiego[9]. Z tej byłej części gminy Kromołów (a także z małej części, podobnie przeciętej granicą, gminy gminy Włodowice) Niemcy utworzyli miasto Zawiercie[10][11]. W 1916 roku gmina Kromołów liczyła 6567 mieszkańców (w 1914 roku 28.724) a Zawiercie 30.436 mieszkańców[12]. Po odzyskaniu niepodległości władze polskie utrzymały status miejski Zawiercia (a zarazem podziału gminy Kromołów)[13], mimo wydanego w marcu 1919 rozporządzenia unieważniającego wszelkie zmiany w podziale administracyjnym Królestwa Polskiego wprowadzone przez okupantów[14].
Na początku okresu międzywojennego gmina Kromołów należała do powiatu będzińskiego w woj. kieleckim. 1 stycznia 1927 roku gmina weszła w skład nowo utworzonego powiatu zawierciańskiego w tymże województwie[15]. Po wojnie gmina przez bardzo krótki czas zachowała przynależność administracyjną, lecz już 18 sierpnia 1945 roku została wraz z całym powiatem zawierciańskim przyłączona do woj. śląskiego[16] (od 6 lipca 1950 roku pod nazwą woj. katowickie[17], a od 9 marca 1953 jako woj. stalinogrodzkie[18]). 1 stycznia 1951 roku część obszaru gminy Kromołów (kolonie Warty i Ręby oraz przysiółek Stawki) przyłączono do Zawiercia[19].
1 lipca 1952 roku gmina składała się z 6 gromad: Blanowice, Bzów, Kromołów, Łośnice, Pomrożyce i Skarżyce[20]. Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[21].
Gmina została reaktywowana 1 stycznia 1973 roku w powiecie zawierciańskim w woj. katowickim[22]. W jej skład weszło 8 sołectw: Blanowice, Bzów, Karlin, Kromołów, Łośnice, Pomrożyce, Skarżyce i Żarkowice[23].
1 czerwca 1975 roku gmina weszła w skład nowo utworzonego mniejszego woj. katowickiego[24].
1 lutego 1977 roku gmina została zniesiona[25], a jej obszar włączony do miasta Zawiercia[26].
Przypisy
- ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. kieleckiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
- ↑ a b Gmina zniesiona w latach 1940–45 (włączona do gminy Włodowice)
- ↑ Liczba ludności z publikacji „Rocznik Demograficzny Polski”, GUS 1975–1995
- ↑ Do 28 września 1954 oraz od 1 stycznia 1973 do 31 stycznia 1977
- ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Drugą część Ogrodzieńca włączono do gminy Złożeniec, tworząc z części gminy Złożeniec wraz z częścią Ogrodzieńca nową gminę Ogrodzieniec
- ↑ Postanowienie z 7 (19) listopada 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 425)
- ↑ Maria Nietyksza: Rozwój miast i aglomeracji miejsko-przemysłowych w Królestwie Polskim, 1865–1914. Warszawa: PWN, 1986, s. 358-359.
- ↑ Kaiserlich Deutsches Generalgouvernement Warschau mit dem angrenzenden K.u.K. Millitärgeneralgouvernement in Polen
- ↑ Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej: Rocznik Statystyki Rzeczypospolitej Polskiej, R. 1, cz. 1 (1920/1921)
- ↑ Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (rozdział II – Terytorium i podział administracyjny). Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, 2005.
- ↑ Stan szkolnictwa powszechnego w grudniu 1917 r. na terytorjum obu byłych jeneralnych gubernatorstw: Warszawskiego i Lubelskiego
- ↑ Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140
- ↑ Rozporządzenie Min. Spraw Wewn. z dnia 19 marca 1919 r. (Dz. Urz. Min. Spraw Wewn. Nr 21 poz. 265)
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 125, poz. 727
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 167
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 13, poz. 51
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 48, poz. 436
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr. 12, Poz. 103)
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
- ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 3, poz. 14
- ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 3, poz. 15
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
_COA.jpg)
Herb Kromołowa (Zawiercie)