Krowy, świnie, wojny i czarownice

Krowy, świnie, wojny i czarownice
Cows, Pigs, Wars, and Witches
Autor

Marvin Harris

Tematyka

Antropologia kulturowa

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Stany Zjednoczone

Język

angielski

Data wydania

1974

Wydawca

Vintage

Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego

1985

Wydawca

Państwowy Instytut Wydawniczy

Przekład

Krystyna Szerer

Krowy, świnie, wojny i czarownice: zagadki kultury (ang. Cows, Pigs, Wars, and Witches: The Riddles of Culture) – książka amerykańskiego antropologa kulturowego Marvina Harrisa opublikowana w 1974[1]. W Polsce po raz pierwszy wydana w 1985 przez Państwowy Instytut Wydawniczy w przekładzie Krystyny Szerer[2].

Problematyka

Święte krowy w Indiach
Potlacz u ludu Klallam

Książka jest praktyczną ilustracją stworzonej przez autora koncepcji materializmu kulturowego, zgodnie z którą zachowania i sposób myślenia członków jakiejś społeczności są zdeterminowane przez czynniki środowiska naturalnego, w którym ta społeczność żyje. To, co ludzie uważają za swoje dziedzictwo kulturowe, tak naprawdę jest odpowiedzią na warunki, w jakich dane jest im żyć. Celem istnienia instytucji społecznych jest zapewnienie ludziom przetrwania wobec zagrożenia ze strony czynników środowiskowych, zaś podstawowym kryterium jest efektywność energetyczno-ekonomiczna[3].

Harris ilustruje swoją teorię omawiając m.in.:

Wszystkie te zjawiska według autora mają racjonalne wytłumaczenie ekonomiczne[3][4]. Dla przykładu, krowy były i są czczone w Indiach, ponieważ żywe są cenniejsze niż martwe. Są między innymi niezbędne w transporcie i rolnictwie, a ich nawóz jest cennym paliwem; pokusę zabijania ich i jedzenia w okresach suszy i głodu najlepiej można było ograniczyć właśnie przez silne religijne tabu. Z kolei świnie na starożytnym Bliskim Wschodzie były bardziej kosztowne niż pożyteczne: po wycięciu lasów nie miały gdzie żerować (w przeciwieństwie do bydła, kóz i owiec) i się chłodzić, zaś sztuczne karmienie oraz dostarczanie wody i cienia przeciążało zasoby mieszkających tam ludów[5][6].

Wpływ na teorię Harrisa miała książka Thomasa Malthusa An Essay on the Principle of Population (1798), opisująca relacje pomiędzy przyrostem ludności a poziomem zamożności społeczeństwa oraz teorie Karola Marksa, który umieścił siły wytwórcze u podstaw systemu społecznego[6].

Odbiór książki

Książka była bestsellerem wśród książek naukowych[7].

Harris był jednym z czołowych teoretyków antropologii i jednym z najlepiej sprzedających się popularnych autorów swojego pokolenia[8]. Chociaż inspirował pokolenia antropologów, wielu krytyków odrzuciło jego materializm i oskarżyło go o ignorowanie faktów, sprzecznych z jego teorią[6].

Przypisy

  1. Marvin Harris: Cows, pigs, wars, and witches: the ridles of culture. New York: Vintage Books, 1974. ISBN 978-0-3078-0122-7. (ang.)
  2. Marvin Harris: Krowy, świnie, wojny i czarownice: zagadki kultury. Krystyna Szerer (tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985. ISBN 83-060-1147-3.
  3. a b Bożena Pierga: Marvin Harris — „Krowy, świnie, wojny i czarownice” – recenzja i ocena (pol.). HistMag, 2007-04-25. [dostęp 2020-08-22].
  4. Derek Sivers: Cows, Pigs, Wars, and Witches - by Marvin Harris (ang.). Sive.rs, 2016-02-19. [dostęp 2020-08-22].
  5. Stephen K. Sanderson: Marvin Harris, Meet Charles Darwin. A Critical Evaluation and Theoretical Extension of Cultural Materialism. W: Lawrence A. Kuznar, Stephen K. Sanderson: Studying Societies and Cultures. Marvin Harris’s Cultural Materialism and Its Legacy. Boulder, London: Paradigm Publishers, 2007, s. 200-201. [dostęp 2020-08-22]. (ang.)
  6. a b c Marvin Harris (ang.). The Telegraph, 2001-12-04. [dostęp 2020-08-22].
  7. Marietta Morrissey, John B. VanAllsburg: Book Reviews : Cows, Pigs, Wars and Witches by Marvin Harris New York: Random House, 1974 (ang.). SAGE Journals, 1981-06-01. [dostęp 2020-08-22].
  8. James Lett: The Theoretical Legacies of Cultural Materialism and Marvin Harris. W: Lawrence A. Kuznar, Stephen K. Sanderson: Studying Societies and Cultures. Marvin Harris’s Cultural Materialism and Its Legacy. Boulder, London: Paradigm Publishers, 2007, s. 62. [dostęp 2020-08-22]. (ang.)

Media użyte na tej stronie

Klallam people at Port Townsend.jpg
Watercolour by James Gilchrist Swan (1818–1900) of the Klallam people of chief Chetzemoka (nicknamed 'the Duke of York'), with one of Chetzemoka's wives (nicknamed 'Jenny Lind') distributing potlatch at Port Townsend, Washington, USA, now in the Yale Collection of Western Americana, Beinecke Rare Book and Manuscript Library, Yale (Bibliographic Record Number 2003195)
Cows decorated for Diwali.jpg
Autor: Grace from Seattle, USA, Licencja: CC BY 2.0
White cows decorated for Diwali celebrations.