Kruszyn (powiat bydgoski)
| Artykuł | 53°9′45″N 17°50′31″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 53°9'N, 17°51'E |
| - błąd | 2283 m |
| Odległość | 1574 m |
| wieś | |
 Kościół św. Kazimierza w Kruszynie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) | 716[1] |
| Strefa numeracyjna | 52 |
| Kod pocztowy | 86-014[2] |
| Tablice rejestracyjne | CBY |
| SIMC | 0095420 |
Położenie na mapie gminy Sicienko _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Sicienko") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 | |
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego  | |
 53°09′45″N 17°50′31″E/53,162500 17,841944 | |
Kruszyn – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Sicienko.
Podział administracyjny
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bydgoskiego.
Demografia
Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) miejscowość liczyła 716 mieszkańców[1]. Jest czwartą co do wielkości miejscowością gminy Sicienko.
Nazwa
Pod zaborem pruskim miejscowość nosiła nazwy Adlig Kruschin (Kruszyn Szlachecki) i Kruschin oraz od 1911 roku Kruschdorf[3][4].
Historia
W połowie XVII wieku wieś należała do Melchjora Krusińskiego. Po jego śmierci Kruszyn i Pawłówek otrzymała w spadku jego córka Anna Krusińska, która wyszła za mąż za Ludwika Lewalta Jezierskiego herbu Rogala. Małżeństwo zrzekło się w 1642 roku dóbr Kruszyn i Pawłówek ma rzecz Świętosława Orzelskiego herbu Dryja, syna Aleksandra Orzelskiego[5][6]. Po 1720 roku wieś została kupiona przez hrabiego Wojciecha Bnińskiego[7]. W połowie XIX wieku rodzina Bnińskich sprzedała posiadłość Hipolitowi Grabowskiemu. Pod koniec XIX wieku Kruszyn należał do rodziny Weckwarth. W 1905 roku majątek wdowy Böltz przeszedł na własność Pruskiej Komisji Kolonizacyjnej, która osiedliła tu 26 rodzin. 23 października 1911 posiadłość Adlig Kruschin została przekształcona w gminę Kruschdorf. Na początku XX wieku w pobliżu miejscowości wydobywano piasek glaukonitowy[8][9][10]. 24 stycznia 1945 wieś została wyzwolona przez żołnierzy 47 Armii, 1. Frontu Białoruskiego[11]. W latach 50. XX wieku w Kruszynie stacjonowała 87. brygada Służby Polsce[12].
Obiekty zabytkowe
%2c_od_1908_szko%c5%82a%2c_1882.JPG)
Według rejestru zabytków NID[13] na listę zabytków wpisane są:
- kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki filialny pw. św. Kazimierza, 1908, nr rej.: A/835/1-3 z 16.03.1998
- cmentarz kościelny, nr rej.: j.w.
- ogrodzenie kamienne, pocz. XIX w., nr rej.: j.w.
- zespół pałacowy, 2 poł. XIX w., nr rej.: A/255/1-2 z 23.04.1991:
- pałac (dec. dwór), 1882 (od 1908 szkoła)
- park.
W skład zespołu pałacowo-parkowego wchodzi murowany, tynkowany, dwukondygnacyjny eklektyczny pałac z 1882 roku oraz gospoda, założona w roku 1864. W pałacu w czasie II wojny światowej znajdował się żeński obóz Reichsarbeitsdienst.
Poewangelicki kościół jest siedzibą parafii św. Kazimierza Królewicza. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii gnieźnieńskiej, diecezji bydgoskiej, dekanatu Białe Błota. W maju 2022 silny wiatr spowodował zerwanie poszycia z dachu kościoła[14].
We wsi znajduje się Skansen Bojowy na Przedmościu Bydgoskim, zrekonstruowany na pozycji obronnej 15 Dywizji Piechoty z 1939 roku, z zachowanymi betonowymi schronami bojowymi[15].
Turystyka
Wieś jest punktem początkowym niebieskiego szlaku „Śladami lokomotywy” do Trzemiętowa o długości 13,7 km.[16]
Dawne cmentarze
Na terenie wsi zlokalizowany jest nieczynny cmentarz ewangelicki[17].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 632 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Standard Finder - Version: 1.6.21.b38. [dostęp 2015-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-09)].
- ↑ Amtsbezirk Bromberg-Land
- ↑ Zapiski historyczne: kwartalnik poświęcony historii Pomorza
- ↑ Zapiski historyczne: kwartalnik poświęcony historii Pomorza
- ↑ Samostrzel Bnińskich herbu Łodzia
- ↑ Abhandlungen des Geologischen Dienstes Berlin
- ↑ Gemeindeverzeichnis Deutschland 1900
- ↑ katalog społeczność Niemcy 1900
- ↑ Wyzwolenie Polski, 1944-1945
- ↑ Powszechna Organizacja "Służba Polsce" jako narzędzie pracy i indoktrynacji młodzieży w latach 1948-1955
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 14 [dostęp 2016-08-07].
- ↑ Silny wiatr złamał okazałą wierzbę płaczącą rosnącą przy przystani Bydgoszcz
- ↑ Maciej Kulesza Schron w ogródku
- ↑ Szlak „Śladami lokomotywy”. sicienko.pl. [dostęp 2017-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-23)].
- ↑ Zapomnieni - zdjęcia cmentarza. [dostęp 2012-04-05].
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.83 N
- S: 52.28 N
- W: 17.16 E
- E: 19.88 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Bydgoszcz County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 53.46 N
- S: 52.91 N
- W: 17.65 E
- E: 18.42 E
Autor: Skibaa1, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kruszyn, pałac (dec. dwór), od 1908 szkoła, 1882
Autor:
Mapa gminy Sicienko, Polska
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Kościół parafialny pw. św. Kazimierza (1908) w Kruszynie, gmina Sicienko, powiat bydgoski