Krutynia

Krutynia
	; Krutynia w Nowym Moście
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
	Rzeka
Długość	99 km
Powierzchnia zlewni	638 km²
	Źródło
Współrzędne	53°42′05,8″N 21°26′13,2″E/53,701600 21,437000
	Ujście
Recypient	Pisa
Miejsce	Pisa
Współrzędne	53°44′05,3″N 21°33′04,3″E/53,734800 21,551200
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego źródło ujście
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de źródło ujście

Rzeka w Nowym Moście

Spływ kajakowy rzeką w Krutyni

Krutynia (niem. Kruttinna) – rzeka na Pojezierzu Mazurskim, wpływa do Jeziora Bełdany. Szlak kajakowy.

Krutynia płynie przez rezerwat krajobrazowo-wodno-leśny położony na terenie trzech gmin: Piecki, Mikołajki i Ruciane-Nida. Jej długość to 99 km, a powierzchnia dorzecza wynosi 638 km².

Rzeka

Dolina rzeki jest w wielu miejscach zatorfiona i zabagniona, wahająca się w granicach od około 1,5 km w części środkowej do 30-50 m w miejscach północnej i południowej części, otoczona jest wzniesieniami morenowymi o urozmaiconej rzeźbie. Nurt rzeki Krutyni jest wolny, a rzeka tworzy liczne zakola, szczególnie w środkowej, zabagnionej części rezerwatu. Spadek rzeki na długości około 10 km rezerwatu wynosi 1,3 m. Szerokość rzeki osiąga 30-40m, a głębokość od 1,5–2,5 m do 3–7 m^[1].

Bieg Krutyni pod względem hydrologicznym rozpoczyna się na terenach otaczających Jezioro Warpuńskie. Na pojezierzach jednak zwyczajowo przyjmuje się nieco inne kryteria nazewnictwa. Rzeki zmieniają nazwy zawsze (lub prawie zawsze) wtedy, gdy przepływają przez jezioro, które zbiera wodę z innych, dodatkowych rzek i cieków. Według takiego kryterium Krutynia zaczyna się w Jeziorze Krutyńskim, a kończy w jeziorze Bełdany, gdzie wpływa do Systemu Wielkich Jezior Mazurskich. Zatem Krutynia w swoim różnym biegu przyjmuje różne nazwy. Między początkowymi jeziorami nie ma nazwy, następnie przyjmuje kolejno: Sobiepanka, Grabówka, Dąbrówka, Babięcka Struga, Struga Spychowska, aż w końcu Krutynia.

W rzece występują:

grążel żółty Nuphar lutea,
grzybienie białe Nymphaea alba,
osoka aloesowata Stratiotes aloides,
strzałka wodna Stagittaria sagittifolia,
Hildenbrandtia rivularis porastający kamienie^[2],
gąbka słodkowodna Spongilla lacustris^[2].

Litoral zajmują zbiorowiska szuwarowe z trzciną pospolitą Phragmites australis, mozgą trzcinową Phalaris arundinacea, pałką szerokolistną Typha latifolia^[1].

Właściwy bieg rzeki

Bieg rzeki przedstawiono od dołu do góry. Drukiem wytłuszczonym zaznaczono nurt główny rzeki, zwykłym dopływy.

W górnym biegu, do jeziora Zyzdrój Wielki, Krutynia ma bieg następujący:

jezioro Zyzdrój Wielki
- Babięcka Struga
  - Czarna Struga
    - jezioro Tejsowo
      - Jezioro Kały
        Jezioro Krawienko
        jezioro Krawno
    - jezioro Babięty Małe
      - Babant
        jezioro Babięty Wielkie
        Jezioro Rańskie
        jezioro Słupek
        Jezioro Miętkie
        jezioro Zaleśna
        jezioro Bobrek
        jezioro Kamionka
        jezioro Stromek
        Babant
        jezioro Pierwój
  - Jezioro Gant
    - Dąbrówka
      - Jezioro Białe
        Jezioro Krzywe
        jezioro Piłakno
        Jezioro Dłużec
        Grabówka
        Jezioro Zdrężno
        Jezioro Kujno
        Sobiepanka
        jezioro Lampasz
        Jezioro Lampackie
        Jezioro Gielądzkie
        Jezioro Pustnik Mały
        Jezioro Zyndackie
        Jezioro Warpuńskie

W średnim biegu system połączeń jest następujący:

Jezioro Krutyńskie
- Jezioro Klimut
  - Jezioro Mojtyn
    - Jezioro Nawiady
      - Jezioro Nawiadki
        Jezioro Chudek
        Jezioro Kiełbonki
- Jezioro Mokre
  - Jezioro Kołowin
    - Jezioro Piersławek
  - jezioro Uplik
    - jezioro Zdrużno (Zdróżno)
      - Struga Spychowska
        jezioro Kierwik
        Jezioro Spychowskie
        Jezioro Ciche
        Struga Spychowska
        jezioro Zyzdrój Mały
        jezioro Zyzdrój Wielki

W dolnym biegu, poniżej Jeziora Krutyńskiego do ujścia bieg jest następujący:

jezioro Bełdany
- Krutynia
  - Jezioro Jerzewko
    - Krutynia
      - jezioro Malinówko
        Krutynia
        Jezioro Lisuńskie
        Jezioro Gardyńskie
        Krutynia
        Jezioro Krutyńskie

Szlak kajakowy

Szlak kajakowy Krutyni przebiega przez Puszczę Piską, a od Jeziora Mokrego także przez Mazurski Park Krajobrazowy. Długość szlaku wynosi 91 km^[3]. Najpopularniejsza trasa spływu rozpoczyna się w Sorkwitach i kończy w miejscowości Ruciane-Nida.

Popularna trasa spływu przebiega następująco:

Szlak Krutynią w literaturze

Kajakowe spływy szlakiem krutyńskim opisywali poeci i pisarze, m.in. Melchior Wańkowicz w słynnym reportażu Na tropach Smętka (1936), Franciszek Fenikowski, Zbigniew Chojnowski (np. Dziś płyniemy^[4]).

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Aleksander WładysławA.W. Sokołowski Aleksander WładysławA.W., JacekJ. Kot JacekJ., Przyroda województwa suwalskiego, Suwałki: Wydaw. Włodzimierz Łapiński, 1996, s. 109, ISBN 83-900714-2-8, OCLC 69470489 .
↑ ^a ^b Flora. Mazurski Park Krajobrazowy. [dostęp 2014-03-18].
↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Sorkwity, str. 33. Biuletyn Informacji Publicznej Gmina Sorkwity, 2014-08-29. [dostęp 2016-11-05].
↑ Almanach 2015, Olsztyn 2015, s. 103-115)

Linki zewnętrzne

[autonazwa1-1] Aleksander WładysławA.W. Sokołowski Aleksander WładysławA.W., JacekJ. Kot JacekJ., Przyroda województwa suwalskiego, Suwałki: Wydaw. Włodzimierz Łapiński, 1996, s. 109, ISBN 83-900714-2-8, OCLC 69470489 .

[:0-2] Flora. Mazurski Park Krajobrazowy. [dostęp 2014-03-18].

[3] Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Sorkwity, str. 33. Biuletyn Informacji Publicznej Gmina Sorkwity, 2014-08-29. [dostęp 2016-11-05].

[4] Almanach 2015, Olsztyn 2015, s. 103-115)

[1]

[2]

[3]

[4]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne