Krwawnicowate
 Krwawnica pospolita | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | rośliny zielone | ||
| Nadgromada | rośliny telomowe | ||
| Gromada | rośliny naczyniowe | ||
| Podgromada | rośliny nasienne | ||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | różopodobne | ||
| Rząd | mirtowce | ||
| Rodzina | krwawnicowate | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Lythraceae J. St.-Hill. Expos. Fam. Nat. 2: 175. Feb-Apr 1805[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Krwawnicowate (Lythraceae J. St.-Hill.) – rodzina roślin z rzędu mirtowców licząca około 600[5]–650[2] gatunków skupionych w około 30[5]–31[2] rodzajów. Najwięcej przedstawicieli występuje w strefie równikowej, ale zasięg rodziny obejmuje też strefę umiarkowaną z wyjątkiem północnej części Eurazji i Ameryki Północnej oraz południowej części Ameryki Południowej i Australii[6]. We florze Polski przedstawicielami rodziny jest rodzaj krwawnica Lythrum (m.in. z krwawnicą pospolitą L. salicaria) i kotewka orzech wodny Trapa natans[7]. Do ważnych roślin użytkowych należy granat właściwy uprawiany od tysięcy lat w basenie Morza Śródziemnego i Persji, skąd pochodzi. Długą historię uprawy mają także różne gatunki z rodzaju kotewka Trapa, których orzechy zbierane ze stanu dzikiego odgrywały istotną rolę w diecie ludzi w czasach prehistorycznych. Z lawsonii bezbronnej uzyskuje się hennę używaną do malowania skóry i barwienia włosów. Heimia salicifolia ma właściwości lecznicze (przeciwzapalne) i halucynogenne (powoduje postrzeganie świata w odcieniach koloru żółtego). Rośliny drzewiaste wykorzystywane są także jako źródło surowca drzewnego. Szereg gatunków uprawianych jest także jako rośliny ozdobne, zwłaszcza z rodzajów lagerstremia i kufea[5].
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny zielne (także wodne), krzewy i drzewa o charakterystycznych czworobocznych łodygach i młodych pędach[6]. U Sonneratia rosnących w namorzynach występują korzenie oddechowe[5].
- Liście
- Zwykle naprzeciwległe, rzadziej w okółkach lub skrętoległe. Pojedyncze, rzadko z drobnymi przylistkami[6]. U wielu przedstawicieli u nasady ogonka liściowego występują gruczołki. Liście są na ogół całobrzegie, piłkowane tylko w rodzaju Trapa[5].
- Kwiaty
- Pojedyncze lub skupione w kwiatostany groniaste, wiechowate i wierzchotkowe, promieniste lub wyraźnie grzbieciste, zwykle obupłciowe (jednopłciowe u Capuronia[5]), z wyraźnie dzwonkowatym lub rurkowatym hypancjum. Działek kielicha i płatków korony jest od 4 do 6 (rzadko do 16). Działki połączone są u nasady, płatki zwykle bardzo jaskrawe[6] i często z paznokciem[5]. Wolnych pręcików jest najczęściej dwa razy więcej od płatków korony (czasem są jednak są też bardzo liczne[5]), przy czym rosną zwykle w dwóch okółkach na przemian dłuższy pręcik z krótszym. Zalążnia bywa górna, wpół dolna lub dolna, utworzona z 2 do 4, rzadziej większej liczby owocolistków[6].
- Owoce
- Sucha lub mięsista torebka lub jagoda[6]. Nasiona są zwykle kanciaste i bywają oskrzydlone[5].
Systematyka
Rośliny w systemie APG III (2009)[8], APG IV (2016) i ich aktualizacji[2] zaliczane do krwawnicowatych, w przeszłości były rozdzielane do kilku rodzin. Na przykład w systemie Cronquista (1981) rodzaj Sonnaratia tworzył odrębną rodzinę Sonneratiaceae, granat Punica klasyfikowany był do rodziny Punicaceae, a kotewka Trapa do rodziny kotewkowatych Trapaceae. Także system Reveala z lat 90. XX wieku wydzielał odrębnie kotewkowate. W takich ujęciach rodzina krwawnicowatych stanowiła jednak takson parafiletyczny i obecnie wszystkie wymienione nazwy taksonów stanowią synonimy krwawnicowatych Lythraceae[3][2].
- Pozycja według APWeb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzina siostrzana dla rodziny wiesiołkowatych (Onagraceae) w obrębie rzędu mirtowców (Myrtales)[2].
| mirtowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Adenaria Kunth
- Ammannia L.
- Capuronia Lourteig
- Crenea Aubl.
- Cuphea P.Browne – kufea
- Decodon J.F.Gmel.
- Didiplis Rafinesque
- Diplusodon Pohl
- Duabanga Buch.-Ham.
- Galpinia N.E.Br.
- Ginoria Jacq.
- Heimia Link
- Koehneria S.A.Graham, Tobe & Baas
- Lafoensia Vand.
- Lagerstroemia L. – lagerstremia
- Lawsonia L. – lawsonia
- Lourtella S.A.Graham, Baas & Tobe
- Lythrum L. – krwawnica
- Pehria Sprague
- Pemphis J.R.Forst. & G.Forst.
- Physocalymma Pohl
- Pleurophora D.Don
- Punica L. – granat
- Rotala L.
- Sonneratia L.f.
- Tetrataxis Hook.f.
- Trapa L. – kotewka
- Woodfordia Salisb.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c d e f Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-07-15] (ang.).
- ↑ a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – L (ang.). W: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium [on-line]. University of Maryland. [dostęp 2012-07-15].
- ↑ a b Lythraceae J.St.-Hil.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-22].
- ↑ a b c d e f g h i Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 346-347. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ a b c d e f Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 196-197. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.
- ↑ List of Genera in LYTHRACEAE, [w:] Vascular plant families and genera [online], Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-11-10] (ang.).
Media użyte na tej stronie
Autor: Agnieszka Kwiecień, Nova, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kotewka orzech wodny (Trapa natans), okaz uprawiany. Ogród botaniczny UWr, Wrocław, Polska.
Autor: AnRo0002, Licencja: CC0
Blutweiderich (Lythrum salicaria) im Hockenheimer Rheinbogen
