Krwiściąg mniejszy

Krwiściąg mniejszy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządróżopodobne
Rządróżowce
Rodzinaróżowate
Rodzajkrwiściąg
Gatunekkrwiściąg mniejszy
Nazwa systematyczna
Sanguisorba minor Scop.
Fl. carniol. ed. 2, 1:110. 1771
Kwiat żeński
Kwiat męski

Krwiściąg mniejszy (Sanguisorba minor) – gatunek rośliny należący do rodziny różowatych. Występuje w stanie dzikim w zachodniej i środkowej Europie, na Kaukazie i w zachodniej Syberii[3]. W Polsce rzadko na niżu, częściej na pogórzu i w niższych położeniach górskich. Poza tym zdziczały z dawnych upraw (kenofit)[4].

Morfologia

Pokrój
60 cm wysokości, z przyziemną rozetą pierzastych liści.
Łodyga
Szorstka, drewniejąca po roku wegetacji.
Liście
Nieparzysto- pierzaste, listki jajowate, grubo ząbkowane
Kwiaty
Zebrane w kulistojajowate, sinozielone (później niekiedy czerwono nadbiegłych) główki na szczytach odgałęzień. Kwiaty jednopłciowe: w dolnej części główki kwiaty męskie o 10-20 wiotkich pręcikach z białymi nitkami i żółtymi pylnikami, w górnej części kwiaty żeńskie ze słupkami o dwóch szyjkach.
Korzeń
Cienki i długi.
Owoce
Niełupka.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Składnik suchych łąk i ciepłych muraw. W uprawach rolnych chwast. Kwitnie od czerwca do września. Jest rośliną żywicielską larw rzadkiego motyla powszelatka sertora[5].

Zastosowanie

  • Roślina lecznicza
  • Sztuka kulinarna: w średniowiecznej Europie stosowany jako przyprawa, a także do aromatyzowania alkoholi. Młode liście mają smak podobny do ogórka. Nadają się na zupy, sałatki i sporządzania orzeźwiających napojów[6].
  • Roślina miododajna
  • Bywa uprawiany w ogródkach ziołowych, zarówno jako roślina lecznicza, jak i warzywo.

Uprawa

W Polsce jest wystarczająco mrozoodporny (strefy mrozoodporności 5-9)[6]. Wymaga stanowisk słonecznych lub półcienistych, ziemi średnio żyznej, wilgotnej i przepuszczalnej[6]. Podczas upałów w lecie konieczne jest podlewanie. Rozmnaża się z nasion lub przez podział bryły korzeniowej.

Systematyka i zmienność

Występuje w kilku podgatunkach[3]:

  • subsp. lasiocarpa (Boiss. & Hausskn.) Nordborg (syn. Sanguisorba lasiocarpa (Boiss. & Hausskn.) Hand.-Mazz.)
  • subsp. magnolii (Spach) Briq. (syn. Poterium magnolii Spach, Sanguisorba magnolii (Spach) A. Braun & C. D. Bouché)
  • subsp. minor (syn: Poterium sanguisorba L., Sanguisorba dictyocarpa (Spach) Franch., Sanguisorba sanguisorba (L.) Britton)
  • subsp. muricata (Spach) Briq. (syn: Poterium polygamum Waldst. & Kit., Sanguisorba muricata (Spach) Gremli)

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-23] (ang.).
  3. ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-04-28].
  4. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  5. ↑ Marcin Sielezniew, Izabela Dziekańska, Motyle dzienne, wyd. Multico, Warszawa 2010.
  6. ↑ a b c Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.

Media użyte na tej stronie

108 Poterium sanguisorba L.jpg
Sanguisorba minor var. minor, syn. Poterium sanguisorba L.
Sanguisorba minor leaf7 (14343498979).jpg
Autor: Harry Rose from South West Rocks, Australia, Licencja: CC BY 2.0

Introduced, warm-season to yearlong-green, perennial herb; aerial stems annual, to 1 m tall. Leaves are pinnate, 8–20 cm long and form a rosette; leaflets number 9–21, and are ovate, toothed and hairless; stipules are leafy, stem-clasping and toothed. Flowerheads are globose to ovoid spikes, 10–15 mm long. Flowers are unisexual; sepals 4, petals 0. Female flowers are borne above the male flowers. Male flowers have 4 stamens, sometimes with 1 or 2 stigmas. Female flowers have 2 carpels and sometimes 1 or 2 stamens.

Fruiting hypanthium are 3–4 mm long, 4-ribbed and strongly pitted between the ribs. A native of Europe, it is common on the Tablelands, especially along roadsides. A minor environmental weed. Easily mistaken for native Acaena species when not in flower; fruits of these species are spiny.
Sanguisorba minor flowerhead1 (14343536649).jpg
Autor: Harry Rose from South West Rocks, Australia, Licencja: CC BY 2.0

Introduced, warm-season to yearlong-green, perennial herb; aerial stems annual, to 1 m tall. Leaves are pinnate, 8–20 cm long and form a rosette; leaflets number 9–21, and are ovate, toothed and hairless; stipules are leafy, stem-clasping and toothed. Flowerheads are globose to ovoid spikes, 10–15 mm long. Flowers are unisexual; sepals 4, petals 0. Female flowers are borne above the male flowers. Male flowers have 4 stamens, sometimes with 1 or 2 stigmas. Female flowers have 2 carpels and sometimes 1 or 2 stamens.

Fruiting hypanthium are 3–4 mm long, 4-ribbed and strongly pitted between the ribs. A native of Europe, it is common on the Tablelands, especially along roadsides. A minor environmental weed. Easily mistaken for native Acaena species when not in flower; fruits of these species are spiny.
Wiesenknopf Blüte 6260037-PSD-PSD.jpg
(c) Reinhold Möller, CC BY-SA 4.0
Flower of the salad burnet or small burnet (Sanguisorba minor)
Sanguisorba minor fruit2 (14528669414).jpg
Autor: Harry Rose from South West Rocks, Australia, Licencja: CC BY 2.0

Introduced, warm-season to yearlong-green, perennial herb; aerial stems annual, to 1 m tall. Leaves are pinnate, 8–20 cm long and form a rosette; leaflets number 9–21, and are ovate, toothed and hairless; stipules are leafy, stem-clasping and toothed. Flowerheads are globose to ovoid spikes, 10–15 mm long. Flowers are unisexual; sepals 4, petals 0. Female flowers are borne above the male flowers. Male flowers have 4 stamens, sometimes with 1 or 2 stigmas. Female flowers have 2 carpels and sometimes 1 or 2 stamens.

Fruiting hypanthium are 3–4 mm long, 4-ribbed and strongly pitted between the ribs. A native of Europe, it is common on the Tablelands, especially along roadsides. A minor environmental weed. Easily mistaken for native Acaena species when not in flower; fruits of these species are spiny.
FloraHildenJune (6).JPG
Autor: Notafly, Licencja: CC BY-SA 4.0
Hilden, Co. Antrim, Ireland June 2015 Sanguisorba officinalis
Salad Burnet (7409626102).jpg
Autor: Donald Macauley from Carshalton, Surrey, UK, Licencja: CC BY-SA 2.0
Salad Burnet