Kryptandy
Kryptandy – grupa organicznych związków chemicznych otrzymywanych syntetycznie, o silnym działaniu kompleksującym. Kryptandy tworzą związki chelatowe o budowie sferycznej. Kompleksowany jon lub atom centralny jest ze wszystkich stron otoczony przez ligand we wnętrzu tzw. "krypty". Kompleksy kryptandów nazywa się kryptatami. W strukturze kryptatu kation związany jest w hydrofilowej wnęce, natomiast niepolarne grupy alkilowe (najczęściej jednostki etylenowe) stanowią hydrofobową część zewnętrzną. Dzięki takiej budowie kryptandy wykazują właściwości jonoforetyczne.
Kryptandy są związkami bicyklicznymi lub tricyklicznymi, których podstawową strukturą jest pierścień oraz rozpościerający się nad nim łańcuch zawierający zazwyczaj kolejne donorowe miejsca ligandu. Dzięki swoim własnościom koordynacyjnym są wykorzystywane w chemii koordynacyjnej jako bardzo selektywne ligandy zwłaszcza dla metali przejściowych i ziem rzadkich.
Przykład kryptandu właściwego
Najliczniejszą grupę kryptandów tworzą etery koronowe i wielocykliczne lub rozgałęzione aminy.
Media użyte na tej stronie
Eter koronowy
(c) M stone, CC-BY-SA-3.0
X-ray structure of K+ [2.2.2]cryptate. Original summary: "This is a picture generated from crystal structure data reported by Roger Alberto, Kirstin Ortner, Nigel Wheatley, Roger Schibli, and August P. Schubiger in the Journal of the American Chemical Society, Year 2001, Vol 123, Pages 3135-3136. It shows a potassium ion bound within a Cryptand[2.2.2]. It was made by myself and is free to be used by all."
Podand (kryptand)