Kryptokokoza

Histopatologiczny obraz płucnej kryptokokozy u pacjenta z immunosupresją. Barwienie alcjanem błękitu i PAS

Kryptokokoza (toruloza, drożdżyca europejska) – grzybica wywołana przez Cryptococcus neoformans, grzyb należący do tzw. drożdży podstawkowych. Choroba o przebiegu podostrym lub przewlekłym, atakuje ośrodkowy układ nerwowy, płuca (grzybice narządowe, głębokie) lub skórę i tkankę podskórną (grzybice powierzchowne).

Epidemiologia

C. neoformans występuje na całym świecie^[1]. Jest obecny w odchodach gołębi i kur, na kontakt z którymi można być narażonym w opuszczonych budynkach^[2]. Drożdżaka tego izolowano również z owoców, nawozu, kurzu oraz z mleka krowiego w przypadku kryptokokowego zapalenia wymion^[3]. Jednak do tej pory nie udowodniono, że kontakt z odchodami gołębi może prowadzić do zakażenia u ludzi^[2]. C. neoformans może występować na skórze i w kale zdrowych ludzi^[3]. Do zakażenia dochodzi najprawdopodobniej poprzez inhalację^[2]. Choroba występuje często u ludzi z obniżoną odpornością^[2].

Objawy

Najczęstszą kliniczną postacią choroby jest kryptokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych^[2]. W tym przypadku zakażenie może być podostre albo przewlekłe, a objawami mogą być: początkowo ból głowy i zaburzenia widzenia, następnie zaburzenia stanu psychicznego, a w końcu sztywność karku, śpiączka i, w wypadku nieleczonej choroby, śmierć^[2]. Innymi postaciami klinicznymi choroby są zakażenia skóry i płuc^[2].

Rozpoznanie

Podstawą szybkiego postawienia diagnozy w wypadku kryptokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych jest badanie płynu mózgowo-rdzeniowego^[2]. W pobranej próbce można zazwyczaj zaobserwować podwyższone stężenie białka, obniżone glukozy oraz zwiększoną liczbę leukocytów, głównie jednojądrzastych^[2]. W celu wykrycia C. neoformans stosuje się odczyn lateksowy^[2]. W badaniu histologicznym tkanek może być widoczna odpowiedź zapalna. W wypadku utworzenia ziarniniaka, komórki C. neoformans można znaleźć wewnątrz komórek olbrzymich^[2]. Komórki patogenu można wybarwić hematoksyliną i eozyną, metodą Gomoriego lub mucykarminą, która barwi otoczkę grzyba na kolor jasnoczerwony^[2]. C. neoformans można także identyfikować za pomocą immunofluorescencji bezpośredniej^[2]. Materiałem do tego badania są skrawki tkankowe umieszczone w formalinie^[2]. Wykrycie przeciwciał przeciwko grzybowi w teście immunofluorescencji pośredniej świadczy o przebytym lub trwającym zakażeniu^[2]. W celu postawienia rozpoznania zakłada się także hodowlę^[4]. Materiałem do hodowli może być płyn mózgowo-rdzeniowy, bioptat lub mocz^[4]. U chorych z upośledzoną odpornością, zakażeniem układu nerwowego lub uogólnionym C. neoformans występują w moczu cały czas, nawet gdy nie ma żadnych objawów ze strony układu moczowego^[4].

Leczenie

Leczenie kryptokokozy jest skojarzone i polega na podawaniu amfoterycyny B i fluorocytozyny^[4]. Skojarzenie tych dwóch leków zwiększa skuteczność leczenia, zmniejsza częstotliwość nawrotów choroby, a także pozwala na obniżenie dawki amfoterycyny B, która jest bardziej toksyczna niż fluorocytozyna^[4]. U pacjentów z kryptokokozą uogólnioną lub z upośledzoną odpornością zalecane jest leczenie podtrzymujące za pomocą flukonazolu w celu uniknięcia nawrotów choroby^[4].

Przypisy