Krystyna Łyczywek

Krystyna Łyczywek
Iga
Imię i nazwisko urodzenia

Krystyna Wiza

Data i miejsce urodzenia

24 sierpnia 1920
Poznań

Data i miejsce śmierci

22 kwietnia 2021
Szczecin

Zawód, zajęcie

romanistka, fotografka

Miejsce zamieszkania

Szczecin

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Małżeństwo

Roman Łyczywek

Dzieci

Włodzimierz,
Lech, Ewa

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Medal „Zasłużony dla Fotografii Polskiej” Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Medal im. Jana Bułhaka

Krystyna Antonina Łyczywek z domu Wiza[a] (ur. 24 sierpnia 1920 w Poznaniu, zm. 22 kwietnia 2021[3][4]) – polska romanistka, tłumaczka literatury francuskiej, dziennikarka, fotografka, członek honorowy ZPAF, Fotoklubu RP, Szczecińskiego Towarzystwa Fotograficznego (STF)[5], Fotoklubu Katalonii, Polish American Photographic Club[6] w Nowym Jorku i in.

Życiorys

Urodziła się w Poznaniu, w patriotycznej rodzinie powstańców wielkopolskich. Ojciec, Władysław Wiza, nie pozwalał swoim dwóm córkom uczyć się języka niemieckiego (w trosce o czystość ich polszczyzny) – bardzo wcześnie poznały język francuski i łacinę. Krystyna Wiza uczęszczała do szkoły Urszulanek. Od 14 roku życia (od śmierci ojca) zarabiała na życie korepetycjami. Działała w harcerstwie, kolejno jako zastępowa, przyboczna i drużynowa 17. Drużyny im. Wandy Malczewskiej. Zdała maturę w roku 1938[2] i rozpoczęła studia filologii romańskiej na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu (1938–1939)[7].

W czasie II wojny światowej działała w Szarych Szeregach (Akademickie Koło Harcerskie). W roku 1943, ze względu na falę aresztowań, otrzymała rozkaz ewakuowania się do Warszawy z fałszywymi dokumentami, według których była trochę starsza. W Warszawie złożyła przysięgę w Armii Krajowej i została łączniczką kontrwywiadu. W latach 1943–1944 kontynuowała studia romanistyki na Tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich[2][7]. Pracowała też w Szpitalu Maltańskim jako pielęgniarka[2]. W powstaniu warszawskim uczestniczyła jako współredaktorka pisma „W walce” i łączniczka w batalionie „Łukasiński”[2].

Aleja Wyzwolenia w Szczecinie w roku 1948 (fot. Krystyna Łyczywek)

W lipcu 1945 roku Roman Łyczywek (mąż) wyjechał z Poznania do Szczecina, wraz z ekipą pierwszego polskiego prezydenta miasta, Piotra Zaremby. Jego żona dołączyła do niego w październiku, wioząc w koszyku na bieliznę ich trzyipółmiesięcznego synka[8]. W tym mieście zamieszkała na stałe[2][9][8]. Skończyła studia na Uniwersytecie w Poznaniu (1945–1946), wykonując pracę dyplomową na temat Maupassanta pt. La vie de Maupassant à travers ses contes. Do roku 1946 pracowała jako lektor języka francuskiego w szczecińskiej Wyższej Szkole Inżynierskiej, a w następnych latach podejmowała wiele różnych rodzajów działalności na rzecz upowszechnienia w Polsce kultury francuskiej i zacieśnienia kontaktów francusko-polskich[b]. Zajęła się też fotografiką, początkowo amatorsko, robiąc zdjęcia swojego synka. Wkrótce stała się ona jej życiową pasją[7][9].

Działalność

Z okazji przyznania Krystynie Łyczywek tytułu Honorowego Obywatela Miasta Szczecin (2013)[11] napisano m.in.:

Gdyby na liście konkurencji olimpijskich pojawiła się dyscyplina „aktywność życiowa”, Krystyna Łyczywek pobiłaby wszystkie rekordy i zdobyła złoty medal[12].

Była m.in. założycielką Szczecińskiego Towarzystwa Fotograficznego (w latach 1963–1975 wiceprezesem i prezesem towarzystwa). W 1964 roku została członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików. W latach 1970–2008 reprezentowała Polskę na kongresach Międzynarodowej Federacji Sztuki Fotograficznej (FIAP), na których pracowała w komisji audiowizualnej, statutowej i jubileuszowej, była referentem prasowym Światowej Komisji ds. młodzieży w dziedzinie fotografii, organizatorką pięciu Sympozjonów poświęconych historii fotografii polskiej, siedemnastu Dialogów interdyscyplinarnych oraz seminariów międzynarodowych w Polsce, członkiem lub przewodniczącą jury w 132 konkursach i wystawach fotograficznych w kraju i zagranicą. W latach 1977–2002 pełniła funkcję prezesa oddziału szczecińskiego ZPAF[8][13][14].

Twórczość

Tematem jej prac fotograficznych jest przede wszystkim człowiek (Ludzie na ulicach miast, Dzień powszedni Francji, Podróże, Dzieci tego świata, Niepełnosprawni) oraz krajobraz (Szczecińskie fascynacje, Chińskie impresje, Maroko, Bretania wczoraj i dziś, Krajobrazy morskie, Szczecin i Paryż inaczej, Dziennik prywatny 2004, Jeden dzień w Warszawie)[8][13].

W latach 1948–2009 wzięła udział w ok. 150 wystawach zbiorowych w Polsce i w innych krajach, gdzie otrzymała nagrody i wyróżnienia. W latach 1957–2009 jej prace były eksponowane na ok. 160 wystawach indywidualnych w Polsce, Finlandii, Francji, Grecji, Holandii, Japonii, Niemczech, Rumunii, Stanach Zjednoczonych i we Włoszech. Około 1700 zdjęć Krystyny Łyczywek zostało opublikowanych w folderach turystycznych, czasopismach, książkach i albumach[8].

Jej prace znajdują się w zbiorach Biblioteki Narodowej w Paryżu, Muzeum Ludwig w Kolonii, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Historii Fotografii w Krakowie i w Musée français de la photographie w Bièvres[15], w Książnicy Pomorskiej w Szczecinie i w zbiorach prywatnych w Polsce i zagranicą[8][13].

Opublikowała około 1400 artykułów w prasie polskiej i zagranicznej (czeskiej, francuskiej, bułgarskiej, hiszpańskiej, holenderskiej, niemieckiej, szwajcarskiej, węgierskiej, włoskiej). Wydała książki autorskie, m.in. Diaporama, Od kropli wody do oceanu, Rozmowy o fotografii (3 tomy). Przetłumaczyła na język polski 5 książek swojego ulubionego autora, Maupassanta, w tym m.in. Prawdziwa Miłość (zbiór nowel, 1949), Topielec (i inne opowiadania) (1993), W Bretanii (1996), Kroniki (które uważa za najciekawsze[16], wyd. 2004), Sycylia (2008)[7][13][17].

Biogram Krystyny Łyczywek zamieszczono w Międzynarodowej Encyklopedii Fotografów od r. 1839 do czasów dzisiejszych (wyd. Auer-Auer, Szwajcaria) oraz w Antologii fotografii polskiej 1839–1989 (wyd. Lucrum; Polscy fotografowie)[8].

Wyróżnienia (odznaczenia, tytuły, nagrody)

Jest laureatką orderu Honneur et Reconnaissance Instytutu France-Pologne oraz tytułów: Artiste FIAP (AFIAP), Excellence FIAP for Services Rendered (ESFIAP), Honorary Excellence FIAP (HonEFIAP)[18]. Za wybitne osiągnięcia w dziedzinie fotografii została uhonorowana nagrodą I-stopnia Ministra Kultury i Sztuki, Medalem im. Jana Bułhaka (odznaczenie przyznawane przez Federację Amatorskich Stowarzyszeń Fotograficznych w Polsce oraz Złotym Medalem „Zasłużony dla Fotografii Polskiej” (odznaczenie przyznawane przez Kapitułę Fotoklubu Rzeczypospolitej Polskiej)[19][20]). W 2010 roku otrzymała Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[14]. W roku 2013 została odznaczona Krzyżem Oficerskim orderu Legii Honorowej[21][22] oraz otrzymała tytuł Honorowego Obywatela Szczecina[8][11]. W 2002 odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[23].

Życie rodzinne

Zawarła małżeństwo w czasie powstania warszawskiego z Romanem Łyczywkiem (poznanym wcześniej w Poznaniu), później pierwszym powojennym szczecińskim prawnikiem – obrońcą w procesach członków NSZZ „Solidarność”. Mąż zmarł niedługo po 50. rocznicy ślubu. Syn Włodzimierz (ur. 1945) i dwoje wnuków zostali prawnikami. Fotografią zajmuje się dwoje młodszych dzieci Krystyny i Romana Łyczywków: syn Lech (ur. 1948) – amatorsko, a córka Ewa – profesjonalnie[9] (jest od roku 1983 członkiem ZPAF[24]).

Upamiętnienie

22 lutego 2022 roku skwerowi w Szczecinie nadano imię Krystyny i Romana Łyczywków (wcześniej patronem był wyłącznie Roman)[25][26].

Uwagi

  1. ↑ W Encyklopedii Szczecina[1] podano nazwisko panieńskie Wiza; na stronie Powstańcze biogramy[2] (Archiwum Historii Mówionej publ. Muzeum Powstania Warszawskiego), prawdopodobnie omyłkowo zamieszczono nazwisko Wize.
  2. ↑ Zakres działalności ilustruje m.in. program „Dni kultury francuskiej” w Szczecinie, 19–29 kwietnia 2010 (spotkania planowane na 13–18 kwietnia odwołano w związku z żałobą narodową po katastrofie pod Smoleńskiem)[10].

Przypisy

  1. ↑ Tadeusz Białecki: Łyczywek Krystyna. W: Praca zbiorowa, red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. T. A–O. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 1999, s. 574. ISBN 83-87341-45-2. (pol.).
  2. ↑ a b c d e f Krystyna Łyczywek. [w:] Archiwum Historii Mówionej > Powstańcze biogramy [on-line]. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2015-10-25].
  3. ↑ Nie żyje Krystyna Łyczywek. Pionierka Szczecina miała sto lat
  4. ↑ Nie żyje Krystyna Łyczywek. Pionierka Szczecina i fotografka, której zdjęcia podziwiał cały świat
  5. ↑ Szczecińskie Towarzystwo Fotograficzne. [w:] Baza ngo.pl [on-line]. [dostęp 2015-10-25].
  6. ↑ PAPC Lista członkowska. [w:] Strona internetowa Polsko-Amerykańskiego Klubu Fotografika w Nowym Jorku [on-line]. www.polishphotoclub.org. [dostęp 2015-10-25]. (pol.).
  7. ↑ a b c d Życiorys Krystyny Łyczywek. [w:] Strona internetowa Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej, oddział Wrocław [on-line]. www.tppf.wroclaw.pl. [dostęp 2015-10-26].
  8. ↑ a b c d e f g h Pani Krystyna Łyczywek. [w:] Honorowi Obywatele Miasta Szczecin w: bip.um.szczecin.pl [on-line]. Urząd Miasta Szczecin. [dostęp 2015-10-25].
  9. ↑ a b c Krystyna Pohl: Krystyna Łyczywek - niezwykła kobieta zwykłego dnia. [w:] GS24.pl [on-line]. 15 lutego 2008. [dostęp 2015-10-26].
  10. ↑ Dni kultury francuskiej, Szczecin kwiecień 2010. [w:] Wyborcza.pl [on-line]. Agora SA. [dostęp 2016-12-23].
  11. ↑ a b Krystyna Łyczywek Honorową Obywatelką. Dar Szczecina i zespół Szczecinianie Ambasadorami. [w:] Wyborcza.pl Szczecin [on-line]. GS24.pl, 27 maja 2013. [dostęp 2015-10-25].
  12. ↑ Ewa Podgajna. Krystyna Łyczywek Honorową Szczecinianką. Radni jednogłośni. „Wyborcza.pl > Szczecin > Wiadomości”, 2013-05-27. 
  13. ↑ a b c d Łyczywek Krystyna. [w:] Strona internetowa Okręgu Szczecińskiego ZPAF; Biogram [on-line]. zpaf.szczecin.pl. [dostęp 2016-05-16].
  14. ↑ a b Złota Gloria Artis dla Krystyny Łyczywek. mkidn.gov.pl, 2010-11-22. [dostęp 2012-11-22].
  15. ↑ Le musée de la photographie. [w:] Strona internetowa Decouvrir Bièvres [on-line]. www.bievres.fr. [dostęp 2015-10-25]. (fr.).
  16. ↑ Andrzej Kutys: „Szczecin ma prawdziwy skarb. To Krystyna Łyczywek” [WIDEO]. [w:] Radio Szczecin > Kultura > Wiadomości [on-line]. radioszczecin.pl, 2013-10-22. [dostęp 2015-10-26].
  17. ↑ Krystyna Łyczywek. [w:] Katalog Książnicy Pomorskiej [on-line]. ksiaznica.szczecin.pl. [dostęp 2015-10-26].
  18. ↑ Fotografowie Krajoznawcy, web.archive.org, 20 kwietnia 2018 [dostęp 2019-03-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-20].
  19. ↑ Wyróżnieni medalami przez Kapitułę Fotoklubu RP - lista. Strona oficjalna FOTOKLUBU RP, fotoklubrp.org [dostęp 2019-04-17].
  20. ↑ Zbyszko Rzeźniacki: O Federacji Amatorskich Stowarzyszeń Fotograficznych w Polsce. [w:] Artykuł z czasopisma 'Magazyn Fotograficzny „FOTO"' nr.10/1984 [on-line]. Maciej Rzeźniacki, 25.09.2003. [dostęp 2015-10-26].
  21. ↑ Szczecinianka Krystyna Łyczywek otrzymała Krzyż Oficerski. Ambasador Pierre Buhler wręczył Krystynie Łyczywek Krzyż Oficerski orderu Legii Honorowej. [w:] GS24.pl Serwis Głosu Szczecińskiego [on-line]. www.gs24.pl, 22 października 2013. [dostęp 2015-10-25].
  22. ↑ Ambasador Pierre Buhler: Wręczenie odznaczenia Oficera Orderu Legii Honorowej Krystynie Łyczywek. [w:] Strona internetowa Ambasady Francji w Polsce > Wywiady, wypowiedzi i przemówienia Ambasadora [on-line]. ambafrance-pl, 22 października 2013. [dostęp 2016-12-23].
  23. ↑ M.P. z 2003 r. nr 19, poz. 292
  24. ↑ Łyczywek Ewa. [w:] Stron internetowa ZPAF [on-line]. zpaf.szczecin.pl. [dostęp 2016-05-16].
  25. ↑ Szczecin honoruje zasłużonych. Pamięci Dowlaszów i Łyczywków. Kurier Szczeciński, 2022-02-19. [dostęp 2022-08-01].
  26. ↑ Uchwała Rady Miasta Szczecina nr XXXVII/1010/22

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Aleja Wyzwolenia w 1948 r. (Szczecin).jpg
Autor: Krystyna Łyczywek, file uploaded by Andriusza, Licencja: CC BY-SA 3.0
Aleja Wyzwolenia w 1948 r. (Szczecin). Ze zbiorów Tadeusza Strzelczyka
Medal Zasłużony dla Fotografii Polskiej BAR.jpg
Autor: Cloefor, Licencja: CC BY-SA 4.0
Medal Zasłużony dla Fotografii Polskiej BAR
Medal im. Jana Bułhaka BAR2.jpg
Autor: Cloefor, Licencja: CC BY-SA 4.0
Medal im. Jana Bułhaka