Krystyna Bunsch-Gruchalska

Krystyna Bunsch-Gruchalska

Krystyna Bunsch-Gruchalska – fot. Franciszek Bunsch
Data i miejsce urodzenia	14 września 1920 Lublin
Data i miejsce śmierci	4 kwietnia 2013 Kraków
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	malarstwo

Krystyna Bunsch-Gruchalska, właściwie Krystyna Gruchalska-Bunsch (ur. 14 września 1920 w Lublinie, zm. 4 kwietnia 2013 w Krakowie) – polska malarka i poetka. W twórczości malarskiej wywodziła się z kręgu kolorystów z odniesieniami do kubizmu i malarstwa materii.
Córka międzywojennego architekta Aleksandra Gruchalskiego.

Życiorys

W roku 1939 zdała maturę w Prywatnym Żeńskim Gimnazjum i Liceum Sióstr Urszulanek w Lublinie, lecz wybuch wojny uniemożliwił podjęcie studiów na polonistyce. W latach 1942–1944 uczyła się w Szkole Malarstwa i Rysunku J. Miłosiowej w Lublinie^[1]. W latach 1945–1949 studiowała w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych malarstwo w pracowni prof. Hanny Rudzkiej-Cybisowej oraz grafikę u prof. Andrzeja Jurkiewicza i Konrada Srzednickiego^[2]. W roku 1949 wyjechała do Pragi na dalsze studia w Akademii Výtvarných Umění, gdzie w 1951 r. otrzymała dyplom ukończenia studiów^[3].

Krystyna Bunsch-Gruchalska – Ptak, tempera

Po powrocie do Krakowa w 1951 brała czynny udział w życiu plastycznym, począwszy od II Ogólnopolskiej Wystawy Plastyki w Warszawie w roku 1951^[4], jednak fascynacja awangardą oraz nowoczesną sztuką francuską spowodowały, że jej twórczość mogła rozwinąć się po zmianach roku 1956. Podejście do malarstwa opierało się na przetworzeniu doświadczeń kolorystów i nawiązaniu do kubizmu (cykl Uczty, inspirowany Iwoną W. Gombrowicza, Ptak, Miasto oraz Koncert). Temat stanowił pretekst do zestawienia barw, a pole obrazu otwierało przestrzeń poszukiwań kompozycyjnych. Nakładanie farby wnosiło cechy fakturowe (Algi I)^[5]. W grafice często pojawiały się wielowarstwowe kolaże jako opisanie śladów rzeczywistości (Podróż, Podróż na południe).

Krystyna Bunsch-Gruchalska – Podróż na południe, collage

Wystawy indywidualne: Stalowa Wola 1958, Kraków 1960, 1964, Szczecin 1962 oraz pośmiertna Kraków 2014. Uczestniczyła także w I (1966), II (1968), III (1970) oraz V (1974) Międzynarodowym Biennale Grafiki w Krakowie^[3]. Brała udział w wielu wystawach okręgowych i ogólnopolskich, gdzie jej prace otrzymywały wyróżnienia: m.in. w V Ogólnopolskim Konkursie Marynistycznym (1969)^[6], Ogólnopolskim Konkursie na Ekslibris „Zabytki Ziemi Kieleckiej” (1969), Ogólnopolskim Festiwalu Artystycznym „Wiosna Opolska” (1970)^[7].

Uczestniczyła również w wystawach sztuki polskiej za granicą, m.in. w Norwegii, Jugosławii, Czechosłowacji, Danii, Włoszech, Szwecji, Kanadzie, Szwajcarii, Turcji i Finlandii^[1].

Współpracowała ponadto z mężem Franciszkiem Bunschem przy wykonywaniu szeregu projektów dla Wydawnictwa Artystyczno-Graficznego i Krajowej Agencji Wydawniczej w Krakowie oraz przy projektowaniu kart do gry (KZWP w Krakowie, obecnie Fabryka Kart Trefl-Kraków), m.in. karty ludowe wydane w 1965 oraz karty do skata (1963) i historyczne (1970)^[8]. Wspólnie z F. Bunschem opracowała graficznie książkę T. Kudlińskiego Maska i oblicze teatru (1963)^[9], a także barwne obwoluty do wydania trylogii antycznej Karola Bunscha Olimpias, Parmenion, Aleksander (1967–1969)^[10].

Po roku 1979 wycofała się z działalności wystawienniczej koncentrując się na twórczości poetyckiej, będącej dialogiem z antykiem i kulturą śródziemnomorską^[11].

Zmarła w roku 2013. Została pochowana na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.

W roku 2014 odbyła się w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie wystawa retrospektywna prezentująca jej dorobek malarski i graficzny^[12]. W tym samym roku wydano wybór wierszy w tomie zatytułowanym Rozmowa (Kraków 2014).

W roku 2016 zaprezentowano jej twórczość w ramach wystawy Sygnowano: Bunsch^[13] na Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, a w Książnicy Pomorskiej pokazano opracowywane wspólnie z F. Bunschem projekty kart do gry^[14].

Prace w zbiorach

• Muzeum Narodowe w Krakowie
• Ossolineum we Wrocławiu
• Muzea w Bydgoszczy, Szczecinie, Fromborku
• oraz w kolekcjach prywatnych

Przypisy

Bibliografia

• II Ogólnopolska Wystawa Plastyki (katalog), „Zachęta”, Warszawa 1951.
• Grafika Warsztatowa i Użytkowa (katalog), ZPAP Kraków 1969.
• V Międzynarodowe Biennale Grafiki – Grafika w Krakowie, MN Kraków 1974.
• M. Gutowski, Wiadomości plastyczne – Wystawa w Domu Plastyków, „Dziennik Polski” nr 271, 13-14.11.1960.
• M. Pilikowski, Krystyna Bunsch-Gruchalska (1920-2013), „Wiadomości ASP” 2013, nr 62, s. 153.
• red. M. Ziółkowska, W. Grzybała, Unikanie stanów pośrednich – Andrzej Wróblewski (1927-1957), Warszawa, 2014, s. 263. ISBN 978-3-7757-3796-8
• K. Bunsch-Gruchalska, Rozmowa, Kraków 2014. ISBN 978-83-934455-7-8
• Krystyna Bunsch-Gruchalska, Malarstwo – Wystawa TPSP Kraków, 3.04.2014 [dostęp 25-01-2016].
• F. Bunsch, Od pomysłu do projektu. Karty do gry projektu Krystyny Bunsch-Gruchalskiej i Franciszka Bunscha, „Wiadomości ASP” 2015, nr 70, s. 44-49.
• Sygnowano: Bunsch - malarstwo, grafika, rzeźba, teatr, literatura, (katalog), Szczecin 2016, s. 7-9.
• KrystynaK. Bunsch-Gruchalska KrystynaK., Od pomysłu do projektu – projektowanie kart do gry. Krystyna Bunsch-Gruchalska & Franciszek Bunsch, FranciszekF. Bunsch, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2016, ISBN 978-83-64070-06-8 .
• J. Bończa-Szabłowski, Wielka planeta Bunsch, „Rzeczpospolita”, 22.04.2016.

Linki zewnętrzne

Krystyna Bunsch-Gruchalska, Malarstwo – TPSP Kraków 2014.
Krystyna Bunsch-Gruchalska & Franciszek Bunsch: Od pomysłu do projektu. Projektowanie kart do gry - Książnica Pomorska, Szczecin 2016.