Krystyna Cała

Krystyna Kulpińska-Cała

Data i miejsce urodzenia	11 czerwca 1923 Wilczkowice
Data i miejsce śmierci	18 października 2013 Warszawa
Przewodnicząca Rady Naczelnej PPS
Okres	od 16 września 2006 do 2006
Przynależność polityczna	Polska Partia Socjalistyczna
Poprzednik	Marian Peters
Następca	Bogusław Gorski
Odznaczenia

Krystyna Kulpińska-Cała, ps. „Ewa”, „Krystyna” (ur. 11 czerwca 1923 w Wilczkowicach, zm. 18 października 2013 w Warszawie^[1]) – działaczka lewicowa i kombatancka, porucznik Armii Krajowej, uczestniczka powstania warszawskiego. Działaczka Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej oraz Polskiej Partii Socjalistycznej.

Życiorys

Córka Seweryna i Wiktorii z domu Michałkiewicz. Rodzice byli nauczycielami, ojciec w Kaliszu, matka w Koźminku. Początkowo mieszkała w Koźminku, a po ukończeniu szkoły powszechnej zamieszkała z ojcem w Kaliszu, gdzie ukończyła gimnazjum, zakończone w 1939 małą maturą. W gimnazjum była harcerką ZHP.

Po wrześniu 1939 uczestniczyła w kolportażu biuletynu wiadomości z nagrań radiowych w Kaliszu. W okresie okupacji niemieckiej w Polsce po wysiedleniu wraz z rodziną z Kalisza 17 stycznia 1940 i pobycie w obozie dla przesiedleńców w Krakowie w czerwcu 1940 wyjechała od Warszawy. Uczyła się w szkole handlowej, zaś od czerwca 1940 do lipca 1941 jako oficjalny pracownik Rady Głównej Opiekuńczej w Warszawie, uczestniczyła w konspiracyjnych kursach przysposobienia wojskowego i łączności. W 1943, zdała maturę na kursach konspiracyjnych.

Od marca 1942 była żołnierzem i łączniczką Armii Krajowej w Biurze Legalizacyjnym „Park” Oddziału I KG AK, współpracowała z Radą Pomocy Żydom. Uczestniczyła w powstaniu warszawskim na Starym Mieście i w Śródmieściu^[2] w specjalnym plutonie łączności Oddziału V KG AK^[3] 6 sierpnia drogą naziemną przedostała się ze Starego Miasta na Żoliborz i z powrotem. Od 12 do 20 sierpnia była w zespole kanalarskim, następnie do 7 października ponownie w łączności naziemnej w Śródmieściu.

Jak pisał później pisarz Jarosław Abramow-Newerly, Krystyna Kulpińska „Ewa”:

Po upadku powstania przebywała w obozach pracy w Berlinie (fabryka zbrojeniowa w dzielnicy Tegel, następnie przy fabryce lotniczej w dzielnicy Reinickendorf). Po wyzwoleniu z obozu 5 maja 1945 dotarła początkowo do Łodzi, a następnie do Warszawy.

W okresie okupacji niemieckiej w Polsce od 1943 była współpracowniczką organizacji młodzieży socjalistycznej „Płomienie” i pisma „Płomienie” (w skład której wchodzili m.in. Jan Strzelecki, Krzysztof Dunin-Wąsowicz).

Od 1945 studiowała na Akademii Ekonomicznej w Krakowie, a następnie Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Absolwentka Szkoły Głównej Planowania i Statystyki.

Od 1946 do 1948, była członkiem Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej (była m.in. sekretarzem Komitetu Wykonawczego^[5]). Od 1946 do 1948 była członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej. W latach 1948–1989 członek PZPR.

Była długoletnim pracownikiem Wydawnictwa Gebethner i Wolff (1941–1947), „Wiedzy”, a następnie Wydawnictwa „Książka i Wiedza” (1947–1948), „Dom Książki” (1949–1953) Państwowego Wydawnictwa Naukowego (1953–1968), Polskiego Wydawnictwa Ekonomicznego (1968–1983) – m.in. była redaktorem „Dzieł” Oskara Langego, oraz Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN (1983–1995).

Od 1990 ponownie w PPS. Członek władz naczelnych (m.in. od 1993 była sekretarzem Centralnego Komitetu Wykonawczego, w 2006 pełniła funkcję przewodniczącej Rady Naczelnej PPS^[6]). Od 2008 aż do śmierci pełniła funkcję członka prezydium Rady Naczelnej PPS^[7] oraz członka Komisji Historycznej PPS.

Była członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej (od 1998 do 2013 członkiem Zarządu Koła Komendy Głównej AK).

Działaczka Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Towarzystwa Przyjaciół Dzieci oraz Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. W latach 1993–1995 była główną organizatorką Społecznego Ruchu Walki z Bezrobociem.

Życie prywatne

Siostra Jolanty Kulpińskiej – prof. dr socjologii na Uniwersytecie Łódzkim, wieloletniej dyrektor Instytutu Socjologii UŁ.^[8]. Matka działaczki opozycyjnej dr Aliny Całej, historyczki stosunków polsko-żydowskich, oraz Marty Całej-Sroczyńskiej (dr inż. architekt).

Odznaczenia

Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim (1998)^[9] Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Armii Krajowej, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Partyzanckim, Medalem za Warszawę 1939–1945, Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945, Odznaką Weterana Walk o Niepodległość, Złotą Odznaką Zasłużonego Działacza Kultury, Złotą Odznaką Działacza Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego.

Przypisy

Bibliografia

• Krzysztof Dunin-Wąsowicz, Polski ruch socjalistyczny 1939–1945, Wyd. Instytut Historii PAN, Warszawa 1993, s. 252, ISBN 83-900846-6-X.
• Filip Trzaska „Siedlecki”, Sylwetki członków Koła Komendy Głównej Armii Krajowej ŚZŻAK, Wyd. II zm., Warszawa 2003, s. 17–18, ISBN 83-907997-3-1.
• Księga SGH. Pracownicy i absolwenci – kto jest kim? RomualdR. Bauer (red.), Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków SGH, 2004, s. 121, ISBN 83-7151-657-6, OCLC 749918530 .
• Polska Partia Socjalistyczna. Historia i współczesność 1892-2007, Warszawa 2007, ISBN 978-83-926537-0-7.
• Socjaliści w Powstaniu Warszawskim 1944 r., wybór tekstów Krzysztof Dunin-Wąsowicz; oprac. red. Krystyna Kulpińska-Cała, Warszawa 2004, Seria: Towarzystwo Naukowe im. Adama Próchnika: Komisja Historyczna Polskiej Partii Socjalistycznej: Zeszyty Historyczne Polskiego Ruchu Socjalistycznego ISBN 83-86417-50-1.