Krzakówka wyspowa

Krzakówka wyspowa
Gerygone insularis[1]
E. P. Ramsay, 1878
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

buszówkowate

Podrodzina

buszówki

Rodzaj

Gerygone

Gatunek

krzakówka wyspowa

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
Status iucn3.1 EX pl.svg

Krzakówka wyspowa[3] (Gerygone insularis) – gatunek małego ptaka z rodziny buszówkowatych (Acanthizidae). Występował endemicznie na wyspie Lord Howe (na wschód od Australii). Wymarł niedługo po 1928.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał Edward Pierson Ramsay w 1878. Zamieścił jedynie wymiary i informacje o upierzeniu. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Gerygone insularis[4], akceptowaną obecnie (2020) przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC)[5]. Niektórzy autorzy uznają krzakówkę wyspową za jeden gatunek wraz z krzakówkami: samotną (G. modesta) i popielatą (G. igata), jednak krzakówki wyspowe wyraźnie odróżniały się od nich rozmiarem i ubarwieniem, być może i głosem[6].

Morfologia

Długość ciała: około 12 cm[7]. Wymiary szczegółowe dla 6 osobników: długość skrzydła 52,5–57 mm, długość ogona 46–51,5 mm, długość skoku 19–21 mm[8]. Upierzenie głównie szarobrązowe. Ciemię brązowe, pokrywy uszne jasnoszare. Obrączka oczna jasnoszara. Broda i gardło szare z żółtawym nalotem. Wiele obszarów ciała wykazuje żółtawy odcień o zmiennym nasileniu; najsilniej widoczny jest na jaskrawożółtym brzuchu. Szyja i wierzch ciała mają barwę brązową, na kuprze ta przechodzi w żółtobrązową. Pierś jasnoszara z żółtym nalotem. Ogon oliwkowobrązowy u nasady, czernieje ku końcowi. Blisko końca widnieją białe plamki. Tęczówka różowa, dziób ciemnoszary, nogi niebieskoszare[7] lub brązowe[4].

Zasięg, ekologia i zachowanie

Endemit wyspy Lord Howe[7][9][6]. Środowiskiem życia tych ptaków były lasy, w których przebywały w koronach drzew[9]. Krzakówki wyspowe żywiły się bezkręgowcami. Żerowały wśród listowia, a niekiedy wlatywały do domów, by zjadać owady i pajęczaki ze ścian czy sufitów. Szczególnie aktywne były po deszczu. Kopulaste gniazda budowane były z suchej kory, włókien roślinnych, liści, traw, mchów i wełny. Poszczególne elementy były spojone pajęczyną. Samo gniazdo zawieszone było na gałęzi. Zniesienie liczyło od 3 jaj o różowawej skorupce upstrzonej brązowymi plamkami[7].

Status i zagrożenia

IUCN uznaje krzakówkę wyspową za gatunek wymarły (EX, Extinct)[9]. Przy odkryciu krzakówki wyspowe były jeszcze pospolite, jednak w 1924 miały być już niemal wymarłe. Najprawdopodobniej za wyginięcie tych ptaków odpowiadają szczury śniade (Rattus rattus), które dostały się na wyspę w 1918 po rozbiciu się statku SS Mokambo. Krzakówki wyspowe przetrwały jeszcze przynajmniej dekadę[7]. W 1928 często słyszano ich śpiew. W 1936 nie znaleziono krzakówek na wyspie, w kolejnych latach również nie miały miejsca żadne stwierdzenia[9].

Przypisy

  1. Gerygone insularis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. Gerygone insularis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  3. Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Acanthizinae Bonaparte, 1854 - buszówki (wersja: 2018-05-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-09].
  4. a b Edward Pierson Ramsay, On two new species of Gerygone, 1878, s. 117.
  5. F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Bristlebirds, pardalotes, Australasian warblers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-09]. (ang.).
  6. a b Lord Howe Gerygone (Gerygone insularis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive. Lynx Edicions, Barcelona [on-line]. 2018. [dostęp 2018-09-21].
  7. a b c d e Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017. ISBN 978-1-4729-3745-2.
  8. Wilhelm Meise. Zur systematik der Gattung Gerygone. „Novitates zoologicae”. 36, s. 351, 1930. 
  9. a b c d Lord Howe Gerygone Gerygone insularis. BirdLife International. [dostęp 2018-09-21].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Gerygone insularis a.jpg
Hand coloured lithograph (1928) of Royigerygone insularis (now a synonym of the Lord Howe Gerygone, Gerygone insularis) from The Birds of Australia (1910-28) by Gregory Macalister Mathews (1876-1949). Artwork by Henrik Grönvold (1858–1940) a Danish bird illustrator.
Status iucn3.1 EX pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5