Krzakówka wyspowa
| Gerygone insularis[1] | |
| E. P. Ramsay, 1878 | |
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | buszówki |
| Rodzaj | Gerygone |
| Gatunek | krzakówka wyspowa |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Krzakówka wyspowa[3] (Gerygone insularis) – gatunek małego ptaka z rodziny buszówkowatych (Acanthizidae). Występował endemicznie na wyspie Lord Howe (na wschód od Australii). Wymarł niedługo po 1928.
Taksonomia
Po raz pierwszy gatunek opisał Edward Pierson Ramsay w 1878. Zamieścił jedynie wymiary i informacje o upierzeniu. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Gerygone insularis[4], akceptowaną obecnie (2020) przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC)[5]. Niektórzy autorzy uznają krzakówkę wyspową za jeden gatunek wraz z krzakówkami: samotną (G. modesta) i popielatą (G. igata), jednak krzakówki wyspowe wyraźnie odróżniały się od nich rozmiarem i ubarwieniem, być może i głosem[6].
Morfologia
Długość ciała: około 12 cm[7]. Wymiary szczegółowe dla 6 osobników: długość skrzydła 52,5–57 mm, długość ogona 46–51,5 mm, długość skoku 19–21 mm[8]. Upierzenie głównie szarobrązowe. Ciemię brązowe, pokrywy uszne jasnoszare. Obrączka oczna jasnoszara. Broda i gardło szare z żółtawym nalotem. Wiele obszarów ciała wykazuje żółtawy odcień o zmiennym nasileniu; najsilniej widoczny jest na jaskrawożółtym brzuchu. Szyja i wierzch ciała mają barwę brązową, na kuprze ta przechodzi w żółtobrązową. Pierś jasnoszara z żółtym nalotem. Ogon oliwkowobrązowy u nasady, czernieje ku końcowi. Blisko końca widnieją białe plamki. Tęczówka różowa, dziób ciemnoszary, nogi niebieskoszare[7] lub brązowe[4].
Zasięg, ekologia i zachowanie
Endemit wyspy Lord Howe[7][9][6]. Środowiskiem życia tych ptaków były lasy, w których przebywały w koronach drzew[9]. Krzakówki wyspowe żywiły się bezkręgowcami. Żerowały wśród listowia, a niekiedy wlatywały do domów, by zjadać owady i pajęczaki ze ścian czy sufitów. Szczególnie aktywne były po deszczu. Kopulaste gniazda budowane były z suchej kory, włókien roślinnych, liści, traw, mchów i wełny. Poszczególne elementy były spojone pajęczyną. Samo gniazdo zawieszone było na gałęzi. Zniesienie liczyło od 3 jaj o różowawej skorupce upstrzonej brązowymi plamkami[7].
Status i zagrożenia
IUCN uznaje krzakówkę wyspową za gatunek wymarły (EX, Extinct)[9]. Przy odkryciu krzakówki wyspowe były jeszcze pospolite, jednak w 1924 miały być już niemal wymarłe. Najprawdopodobniej za wyginięcie tych ptaków odpowiadają szczury śniade (Rattus rattus), które dostały się na wyspę w 1918 po rozbiciu się statku SS Mokambo. Krzakówki wyspowe przetrwały jeszcze przynajmniej dekadę[7]. W 1928 często słyszano ich śpiew. W 1936 nie znaleziono krzakówek na wyspie, w kolejnych latach również nie miały miejsca żadne stwierdzenia[9].
Przypisy
- ↑ Gerygone insularis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ Gerygone insularis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Acanthizinae Bonaparte, 1854 - buszówki (wersja: 2018-05-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-09].
- ↑ a b Edward Pierson Ramsay, On two new species of Gerygone, 1878, s. 117.
- ↑ F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Bristlebirds, pardalotes, Australasian warblers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-09]. (ang.).
- ↑ a b Lord Howe Gerygone (Gerygone insularis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive. Lynx Edicions, Barcelona [on-line]. 2018. [dostęp 2018-09-21].
- ↑ a b c d e Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017. ISBN 978-1-4729-3745-2.
- ↑ Wilhelm Meise. Zur systematik der Gattung Gerygone. „Novitates zoologicae”. 36, s. 351, 1930.
- ↑ a b c d Lord Howe Gerygone Gerygone insularis. BirdLife International. [dostęp 2018-09-21].
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Hand coloured lithograph (1928) of Royigerygone insularis (now a synonym of the Lord Howe Gerygone, Gerygone insularis) from The Birds of Australia (1910-28) by Gregory Macalister Mathews (1876-1949). Artwork by Henrik Grönvold (1858–1940) a Danish bird illustrator.