Krzyż Ratowania Ginących

Krzyż Ratowania Ginących
Žūvančiųjų gelbėjimo kryžius

Awers krzyża nadanego po raz pierwszy
Awers krzyża z trójliściem drugiego nadania
Rewers
Baretka krzyża nadanego po raz pierwszy
Baretka krzyża nadanego dwukrotnie
Ustanowiono	1930/1991
Wielkość	36 × 36 mm
Kruszec	mosiądz
Wydano	46 szt. do 1940 r.
Powyżej	Order „Za Zasługi dla Litwy”
Poniżej	Medal Orderu Krzyża Pogoni

Krzyż Ratowania Ginących^[1] (lit. Žūvančiųjų gelbėjimo kryžius) – jedno z litewskich odznaczeń państwowych ustanowione w 1930 i przyznawane osobom ratującym życie innych.

Historia

Krzyż Ratowania Ginących został ustanowiony w 1930 i był przyznawany do 1940. Przeznaczony był do nagradzania policjantów, strażaków i innych Litwinów ratujących życie innych obywateli tego kraju poza jego granicami. Odznaczono nim 46 obywateli litewskich^[1]. Odznaczenie zostało zlikwidowane po zajęciu Litwy przez ZSRR. Po odzyskaniu niepodległości przez Litwę w 1991 odznaczenie zostało odnowione w niemal identycznej formie i jest nadawane przez prezydenta kraju. W latach międzywojennych odznaczenie było produkowane przez paryską firmę medalierską Arthus Bertrand^[2]. Obecnie jest wytwarzane w Wilnie przez firmę „Gurtana”.

Zasady nadawania

Krzyż Ratowania Ginących może być nadawany zarówno obywatelom litewskim i obcokrajowcom za ratowanie życia innych z narażeniem własnego na terytorium Litwy lub ratowanie życia obywateli litewskich poza granicami Litwy. Krzyż Ratowania Ginących może być przyznawany wielokrotnie, a nowe nadanie oznacza się trójlistną gwiazdką umieszczaną na wstążce krzyża i na baretce. Do 1940 odznaczenie to otrzymały jedynie 44 osoby, a współcześnie 345 osób^[3]. Odznaczenie to przyznawane jest także za czyny bohaterstwa przy ratowaniu życia ludzkiego podczas II wojny światowej, m.in. za ratowanie Żydów.

Wygląd

Odznaką Krzyża Ratowania Ginących jest emaliowany na czerwono mosiężny^[2] krzyż grecki na którym znajduje się stylizowane wyobrażenie białego gołębia w locie, trzymającego w dziobie gałązkę laurową. Poniżej znajdują się litery SOS. Rewers krzyża jest identyczny, jednakże zamiast gołębia i liter SOS znajduje się tam okrągły medalion z wyobrażeniem litewskiej Pogoni na tle z czerwonej emalii. Dookoła napis ŽŪVANČIŲJŲ GELBĖTOJUI (ratowanie ginących) na tle z czarnej emalii. Krzyż zawieszany jest na klamrze umocowanej na wstążce z ciemnoczerwonej mory z dwoma białymi paskami, wąskim i szerokim, wzdłuż obu brzegów wstążki. Szerokość wstążki 32 mm. Przedwojenna wersja krzyża posiadała na rewersie nieco inaczej stylizowaną litewską Pogoń i napis ŽŪSTANČIŲ GELBĖTOJUI (ratowanie ginących)^[4]. Kolejne nadania Krzyża są oznaczane poprzez nałożenie na wstążkę (i baretkę) złoconego trójliscia.

Odznaczeni

Zobacz też

• Medal za Uratowanie Ginących – polskie odznaczenie cywilne okresu Królestwa Kongresowego
• Medal za Ratowanie Ginących – polskie odznaczenie cywilne okresu IIRP
• Medal za Ofiarność i Odwagę – polskie odznaczenie cywilne okresu PRL i IIIRP
• Medal „Za ratowanie tonących” – sowieckie i rosyjskie odznaczenie cywilne
• Medal za Uratowanie Życia – amerykańskie odznaczenie wojskowe

Przypisy

Bibliografia

• Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918-1940, Wilno 1993, ISBN 5-417-00373-5
• Odznaczenia litewskie. prezidente.lt. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-03)]. (dostęp 7.XII.2010)

Linki zewnętrzne

• Odznaczenia litewskie. prezidente.lt. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-03)].
• Arthus-Bertrand. arthus-bertrand.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-16)].