Krzyż Wdzięczności (Lublin)

Krzyż Wdzięczności
	; Widok pomnika od strony Drogi Męczenników Majdanka
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Miejscowość	Lublin
Miejsce	Droga Męczenników Majdanka nr 14
Typ pomnika	monument
Projektant	Wojciech Surma, Tomasz Bielak
Fundator	pracownicy LZNS, NSZZ Solidarność Regionu Środkowowschodniego
Data budowy	1981 (pierwszy projekt); 2010 (drugi projekt)
Data odsłonięcia	10 lipca 1981 (pierwszy projekt) 25 lipca 2010 (drugi projekt)
Ważniejsze przebudowy	2010
	Położenie na mapie Lublina Krzyż Wdzięczności
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Krzyż Wdzięczności
	Położenie na mapie województwa lubelskiego Krzyż Wdzięczności
	51°14′01,907″N 22°35′04,657″E/51,233863 22,584627

Krzyż Wdzięczności w Lublinie – pomnik upamiętniający strajk na terenie Lubelskich Zakładów Naprawy Samochodów w lipcu 1980 roku, usytuowany przed nieistniejącym już biurowcem LZNS przy Drodze Męczenników Majdanka w Lublinie.

Historia

Pomnik powstał z inicjatywy Komisji Zakładowej "NSZZ Solidarność" Lubelskich Zakładów Naprawy Samochodów, która pragnęła upamiętnić pierwszą rocznicę strajku w zakładzie w lipcu 1980 roku. Pomnik ufundowany został ze zbiórki pieniędzy pracowników LZNS. Autorem projektu i jego wykonawcą był Wojciech Surma. Odsłonięcie i poświęcenie pomnika odbyło się 10 lipca 1981, podczas uroczystej mszy św. pod przewodnictwem biskupa pomocniczego ks. Zygmunta Kamińskiego. Obiekt budził poważne zastrzeżenia władz komunistycznych, położony jednak na peryferiach miasta i na wpół zapomniany, przetrwał nietknięty do przemiany ustrojowej w 1989 roku. W latach 1982-1989 pomnik ten był miejscem nieoficjalnego składania kwiatów i zapalania zniczy w rocznice solidarnościowe, a od 1989 jest stałym elementem oficjalnych obchodów rocznicy Lubelskiego Lipca^[1].

W 2009 roku na skutek niszczenia istniejącego monumentu, NSZZ Solidarność Regionu Środkowowschodniego ogłosiła konkurs na nowy pomnik. Nowy projekt miał zawierać dwa podstawowe elementy starego – krzyż i postać robotnika oraz miał być wykonany z trwalszych materiałów niż drewno^[2]. Konkurs wygrał projekt Tomasza Bielaka. 25 lipca 2010 roku, w 30. rocznicę wybuchu strajków Lubelskiego Lipca, odbyło się uroczyste odsłonięcie oraz poświęcenie pomnika przez biskupa Ryszarda Karpińskiego. W uroczystości wzięli udział m.in.: przewodniczący krajowej NSZZ Solidarność Janusz Śniadek, delegacje władz rządowych i samorządowych, członkowie Rodzin Katyńskich, przedstawiciele Lubelskiego Kuratora Oświaty^[3].

Opis

Pierwotny pomnik, wystawiony w 1981 roku, przedstawiał drewniany krzyż wysokości ok. 10 metrów usytuowany na kopczyku z polnych kamieni oraz również drewnianą, rzeźbę robotnika z rękami uniesionymi ku górze i zrywającego kajdany (2,07 m). Na krzyżu znajdował się napis: PAN DA SIŁĘ SWOJEMU LUDOWI i data: LUBLIN / 1981 / R. Na tablicy umieszczonej poziomo pod krzyżem można było przeczytać: KRZYŻ WDZIĘCZNOŚCI / SYMBOL MASOWEGO PROTESTU / ROBOTNIKÓW LATA 1980 ROKU KTÓRY / DOPROWADZIŁ DO POWSTANIA N.S.Z.Z. / SOLIDARNOŚĆ I ZAPOCZĄTKOWAŁ / DZIEŁO NAPRAWY / RZECZPOSPOLITEJ / W PIERWSZĄ ROCZNICĘ ROBOTNICZYCH / STRAJKÓW W LUBLINIE / 10 LIPIEC 1981 R. ZAŁOGA L.Z.N.S. Na rzeźbie robotnika znajdowała się sygnatura artysty: W. SURMA / 1981.

Nowa instalacja z 2010 roku (wykonana kosztem ponad 600 tys. zł.^[4]) była niemal wiernym odbiciem starego pomnika – krzyż był mniejszy, wykonany został z mosiądzu a postać robotnika z brązu. Na krzyżu umieszczono cytat: "A zatem nie jesteś już niewolnikiem, / lecz synem. / Jeżeli zaś synem, / to i dziedzicem z woli Bożej. / Św. Paweł, list do / Galatów. Nowa tablica wiernie powtarzała sentencję ze starego pomnika, dodając: "W poczuciu dumy i przeświadczeniu o doniosłości / wydarzeń sprzed trzydziestu lat / – Lubelskiego Lipca '80 i powstania NSZZ "Solidarność" – / odbudowy Pomnika, jako świadectwa walki / mieszkańców Lubelszczyzny / o godność, wolność i prawdę dokonał / Zarząd Regionu Środkowowschodniego NSZZ Solidarność / Lublin 25 lipca 2010." Obok umieszczono logo "Solidarności". Całość zainstalowana została na kamiennym podeście do którego wiodą 8-stopniowe schody. Dodano trzy maszty na okolicznościowe flagi i bannery. Kolejnym, zupełnie nowym elementem, było 5 pionowych płyt z nazwami miejscowości na Lubelszczyźnie, w których w lipcu '80 doszło do strajków (Świdnik, Lublin, Puławy, Poniatowa, Opole Lubelskie, Lubartów, Chełm, Kraśnik, Tomaszów Lubelski, Biała Podlaska, Zamość, Radzyń Podlaski, Biłgoraj). Przed podejściem do pomnika (po prawej stronie) stanęła metalowa tablica informująca w języku polskim i angielskim o przebiegu Lubelskiego Lipca z listą 157 zakładów Lubelszczyzny które przystąpiły do protestu.

Galeria

Budowa nowego pomnika w lipcu 2010
Tablica umieszczona na pomniku z 1981 roku
Tablica w wersji pomnika z roku 2010

Przypisy

↑ Marcin Dabrowski: Krzyż Wdzięczności w Lublinie (pol.). W: Encyklopedia Solidarności [on-line]. [dostęp 2012-12-16].
↑ Artur Jurkowski: Symbol Lipca '80 trafi do muzeum (pol.). W: Kurier Lubelski [on-line]. 2009-11-01. [dostęp 2012-12-16].
↑ Odsłonięcie Pomnika Wdzięczności (artykuł i zdjęcia dziennikarza obywatelskiego) (pol.). W: Moje Miasto [on-line]. 2010-07-25. [dostęp 2012-12-16].
↑ Obchody Lubelskiego Lipca 1980 (zapowiedź) (pol.). W: Katolicka Agencja Informacyjna [on-line]. 2010-07-08. [dostęp 2012-12-16].

Bibliografia

Marta Denys, Marek Wyszkowski: Lublin i okolice. Przewodnik. Lublin: ideaMEDIA, 2000, s. 197. ISBN 83-88104-08-X.

Linki zewnętrzne

"Krzyż Wdzięczności" w serwisie Pomniki Lubelszczyzny

[1] Marcin Dabrowski: Krzyż Wdzięczności w Lublinie (pol.). W: Encyklopedia Solidarności [on-line]. [dostęp 2012-12-16].

[2] Artur Jurkowski: Symbol Lipca '80 trafi do muzeum (pol.). W: Kurier Lubelski [on-line]. 2009-11-01. [dostęp 2012-12-16].

[3] Odsłonięcie Pomnika Wdzięczności (artykuł i zdjęcia dziennikarza obywatelskiego) (pol.). W: Moje Miasto [on-line]. 2010-07-25. [dostęp 2012-12-16].

[4] Obchody Lubelskiego Lipca 1980 (zapowiedź) (pol.). W: Katolicka Agencja Informacyjna [on-line]. 2010-07-08. [dostęp 2012-12-16].

[1]

[2]

[3]

[4]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne