Krzyż z Ruthwell
Krzyż z Ruthwell – kamienny krzyż anglosaski z miejscowości Ruthwell (południowa Szkocja). Krzyż powstał w swej pierwotnej postaci w VIII w. W czasie akcji niszczenia takich krzyży i posągów w latach 1642-1664 został uratowany dzięki ówczesnemu merowi Ruthwell, Gavinowi Youngowi, który nakazał rozłamanie krzyża na kilka części i ukrycie ich pod podłogą miejscowego kościoła. Części odnalezione przez Henry’ego Duncana w 1799 r., zostały przezeń z powrotem złożone w trakcie ćwierćwiecza prac rekonstrukcyjnych i od 1887 r. krzyż znowu stoi w kościele w Ruthwell.
Szczególną osobliwością tego krzyża oprócz jego nieznanej z innych zabytków wysokości (5,5 m) jest fakt, że pokryty jest dwoma napisami: w alfabecie łacińskim i w anglosaskim piśmie runicznym, co jest niezwykłą rzadkością w wypadku zabytków chrześcijańskich. Napis ten, będący fragmentem utworu Sen o krzyżu (ang. The Dream of the Rood), odszyfrował w 1. połowie XIX w. John Mitchell Kemble. Obecność tekstu runicznego jest tu tym bardziej frapująca, że najpierw (jeszcze w VIII w.) wykuto napis alfabetem łacińskim, potem ustawiono krzyż pionowo i – jak wykazują osobliwości kształtu run – dopiero wtedy tekst runiczny został wykuty na krzyżu już osadzonym pionowo w ziemi. Tak więc tekst pismem runicznym został dodany dopiero po pewnym czasie, jak się przypuszcza na podstawie porównania go z oryginalnym brzmieniem utworu Sen o krzyżu, dopiero w X w. Nie jest jasne, dlaczego posłużono się wówczas pismem runicznym.
Bibliografia
- Bammesberger A.: The archaic forms in the Ruthwell Cross inscription. – English Studies 75/2 (March 1994): 97-103.
- Bammesberger A.: „Fusae” in the runic inscription on the Ruthwell Cross. – Notes and Queries 254/1 (March 2009): 7a-9b.
- Cassidy B. (ed.): The Ruthwell Cross, Princeton 1992.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Lairich Rig, CC BY-SA 2.0
The Ruthwell Cross. This Anglo-Saxon cross, inside Ruthwell Parish Church ( 48232), dates from a time when Ruthwell lay within the Anglian kingdom of Northumbria. It was smashed up in the seventeenth century on the orders of the General Assembly of the Church of Scotland, was later restored from as many pieces as could be found, and was moved inside the church in 1887.
The cross bears pictorial carvings on all sides, some Latin texts, and Runic inscriptions that are said to be excerpts from "The Dream of the Rood", one of the earliest surviving Old English poems ("rood" is an old word for "cross").
The carvings on the north and south sides are thought to be mainly of scenes from the Gospels. The south side is seen in this photo. The crosspiece itself is a reconstruction based on conjecture; aside from that, starting from the top and working down, the carvings visible in the photo are considered by some to represent: an archer (seen shooting towards the upper right); Mary and Elizabeth meeting (two figures standing together); the woman who washed Jesus' feet with her tears and dried them with her hair; and the healing of the man born blind.
There are further illustrations, not visible here because they are below floor level; the cross is too tall for the ceiling of the church, and stands in a specially-constructed pit. The north side carries similar images, while the east and west sides have vine-tracery surrounded by runes.
For another view, see: 116180.
Outside the church, an information panel on the "Ruthwell Connection" mentions that the history of the cross is closely associated with three former ministers of this parish; one of these, Henry Duncan, the restorer of this cross, also founded the Savings Bank in the village of Ruthwell, where there is a museum commemorating his life and work: 663444.
