Krzyżanowo (województwo wielkopolskie)
| Artykuł | 52°5′55″N 16°54′35″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 52°6'N, 16°55'E, 52°6'0.58"N, 16°54'25.56"E |
| - błąd | 2298 m |
| Odległość | 527 m |
| wieś | |
 Budynek szkoły | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość | 70 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2007) | 400 |
| Strefa numeracyjna | 61 |
| Kod pocztowy | 63-100[1] |
| Tablice rejestracyjne | PSE |
| SIMC | 0596330 |
Położenie na mapie gminy Śrem _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Śrem") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu śremskiego  | |
 52°05′55″N 16°54′35″E/52,098611 16,909722 | |
Krzyżanowo – wieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie śremskim, w gminie Śrem[2][3].
W latach 1954–1971 wieś należała i była siedzibą władz gromady Krzyżanowo, po jej zniesieniu w gromadzie Śrem. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa poznańskiego.
Integralne części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0596346 | Huby | część wsi |
Historia
Wieś Krziżanowo położona była w 1581 roku w powiecie kościańskim województwa poznańskiego[4].
Wieś położona przy lokalnej drodze powiatowej nr 4069 z Pucołowa do Kadzewa przez Błociszewo, drogi bocznej z Manieczek, 8 km na zachód od Śremu[5]. Przy drodze powiatowej nr 4066 do Gaju położona jest część Krzyżanowa zwana Hubami. Przez wieś przebiega Droga św. Jakuba - wielkopolski odcinek szlaku pielgrzymkowego do katedry w Santiago de Compostela w Galicji w północno-zachodniej Hiszpanii.
Pierwsza wzmianka o wsi w dokumentach pojawiła się w 1396 i wspomina Dzierżka z Krzyżanowa. Kolejnym właścicielem był Hinak, herbu Świnka, który przyjął nazwisko Krzyżanowski. Wieś pozostała własnością tego rodu do połowy XIX wieku. Następnymi właścicielami byli Wilczyńscy, herbu Poraj. W 1831 gościem Ksawerego Wilczyńskiego i Ludwiki z Nieżychowskich w starym drewnianym dworze był Adam Mickiewicz. W Krzyżanowie urodził się Włodzimierz Wilczyński – organizator kosynierów w bitwie obronnej o Książ Wielkopolski oraz dowódca oddziału partyzanckiego w czasie Wiosny Ludów. W 1881 majątek Krzyżanowo zlicytowano i do 1945 pozostał w rękach niemieckich. W 1960 zespół pałacowo-parkowy z folwarkiem przekształcono w zakład rolny kombinatu PGR Manieczki. W pałacu w 1982 mieścił się Ośrodek Studencki im. Adama Mickiewicza, jeden z pokoi stanowiła izba pamięci poświęcona poecie. Od 1990 zespół jest niedostępną własnością prywatną[6].
W rejestrze zabytków umieszczono[7]:
- Park krajobrazowy – o powierzchni 7,69 ha z połowy XVIII wieku (nr rej.: 1942/A z 31.08.1984).
- Zespół folwarczno-pałacowy – w centrum parku pałac, barokowo – klasycystyczny z ok. 1910, w elewacji frontowej: reprezentacyjny portal oraz kartusze herbowe dawnych właścicieli (nr rej.: 1717/A z 23.04.1975)[8].
W gminnej ewidencji zabytków znajduje się również[9]:
- Budynek szkoły z końca XIX wieku.
We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa im. Władysława Stanisława Reymonta. W roku szkolnym 2006/2007 uczęszczało do niej 62 uczniów[10]. Do świątków przydrożnych Krzyżanowa należy figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z 1945 przy szkole, kapliczka Dzieciątka Jezus z 1968, kapliczka Najświętszego Serca Jezusa z 1945 oraz krzyż przydrożny z 1976 w tzw. Hubach[11].
We wsi w 1946 urodził się Lech Raczak – reżyser teatralny, teatrolog, dramatopisarz; współzałożyciel Teatru Ósmego Dnia.
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 629 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 59.
- ↑ Powiatowy Zarząd Dróg w Śremie: Wykaz dróg powiatowych. [dostęp 2009-07-06].
- ↑ Zbigniew Szmidt: Powiat Śremski, przewodnik turystyczny. Śrem: Unia Gospodarcza Regionu Śremskiego - ŚOWMP, 2010, s. 25-29.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 229 [dostęp 2015-09-21].
- ↑ Śrem. W: Zbigniew Szmidt: Atrakcje turystyczne ziemi śremskiej. Śrem: Śremski Ośrodek Wspierania Małej Przedsiębiorczości, 2001, s. 17. ISBN 83-910942-7-8.
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Śrem: Gminna ewidencja zabytków - Krzyżanowo. [dostęp 2012-01-02].
- ↑ Urząd Miejski w Śremie: Strategia rozwoju gminy Śrem. Śrem: 2007.
- ↑ Zachowanie lokalnego dziedzictwa. Świątki przydrożne i kościoły w gminie Śrem. Śrem: Unia Gospodarcza Miast Regionu Śremskiego - ŚOWMP, 2010.
Linki zewnętrzne
- Dwór w Krzyżanowie (UAM). staff.amu.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-23)].
| Siedziba gminy | |
|---|---|
| Miasto | |
| Wsie | |
| Osady | |
| Osada leśna | |
| Integralne części wsi |
|
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa gminy Śrem, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.70 N
- S: 51.05 N
- W: 15.68 E
- E: 19.19 E
Autor:
Mapa powiatu śremskiego, Polska
