Krzysztof (męczennik)

Święty
Krzysztof
Χριστόφορος
męczennik
Ilustracja
Św. Krzysztof pędzla Bernardo Strozzi
Data i miejsce śmierci

ok. 250?
Licja

Czczony przez

Kościół katolicki,
Cerkiew prawosławną

Wspomnienie

24 lipca (luteranie),
25 lipca (kat.),
9 maja (praw. liturgia według kal. jul.)
22 maja (praw. według kal. greg.)

Patron

podróżnych, kierowców

Św. Krzysztof (gr. Χριστόφορος) – rzekomy[1][2] męczennik wczesnochrześcijański, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego, jeden z Czternastu Świętych Wspomożycieli.

Życiorys

Jest znany jedynie z legend, choć badania historyczne dowodzą, że pochodził z Azji Mniejszej i poniósł męczeńską śmierć za panowania Trajana Decjusza.

Według świeckich podań ludowych był olbrzymem: miał cztery metry wzrostu i niezwykłą siłę, dzięki której przenosił pielgrzymów przez rzekę. Na podstawie imienia znaczącego „niosący Chrystusa” na popularnych wizerunkach przedstawiany jest z Dzieciątkiem Jezus na barkach. Wedle średniowiecznej legendy Święty zapadł się w dno rzeki pod ciężarem Dziecka. Wtedy ono rzekło: Dźwigasz cały świat, gdyż ja jestem ten, któremu służysz pomagając innym.

Kult świętego

Najstarszym dowodem kultu św. Krzysztofa z Licji jest napis z 452 roku w Nikomedii, w którym jest mowa o bazylice w Bitynii pod wezwaniem Krzysztofa[3]. Poddany torturom, zanim został ostatecznie ścięty mieczem lub spalony na stosie.

Patronat

Krzysztof stał się patronem mostów, miast położonych nad rzekami, przewoźników, flisaków, biegaczy i żeglarzy, podróżników i pielgrzymów, jest również patronem dobrej śmierci – szczególnie na Wschodzie, obecnie patronuje kierowcom.

Dzień obchodów

Wspomnienie liturgiczne w Kościele luterańskim obchodzone jest 24 lipca, a w Kościele rzymskokatolickim 25 lipca.

W wielu parafiach rzymskokatolickich w dzień świętego Krzysztofa odbywa się poświęcenie pojazdów (autosacrum)[4]. Tego samego dnia w polskim Kościele obchodzony jest Dzień Bezpiecznego Kierowcy z inicjatywy m.in. Duszpasterstwa Kierowców[5], a tydzień w którym on przypada obchodzony jest jako Tydzień św. Krzysztofa[6]. Cerkiew prawosławna wspomina męczennika 9/22 maja[7], tj. 22 maja według kalendarza gregoriańskiego.

Usunięcie z kalendarza świąt liturgicznych

W 1969 roku, po Soborze Watykańskim II papież Paweł VI, wydał pismo apostolskie Mysterii paschalis, w którym zatwierdził nowy kalendarz liturgiczny. 93 świętych zostało z niego usuniętych, w tym święty Krzysztof. Zmiany uzasadniano zbyt wielkim zagęszczeniem świąt oraz brakiem wystarczających dowodów na istnienie niektórych świętych, co sytuowało ich bardziej w legendzie niż w historii. Usunięcie ich z kalendarza nie oznacza jednak odebrania im nimbu świętości, a obchodzenie święta stało się dobrowolne[2][8][1].

Ikonografia

Św. Krzysztof na ikonie z ateńskiego muzeum

We wschodnich ikonach – greckich czy bułgarskich – święty przedstawiany jest jako rycerz o psiej głowie (Cynocefal), trzymający w jednej dłoni włócznię, a w drugiej tarczę lub krzyż. Wyobrażenie to związane było z panującą wersją legendy o chłopcu, nazwanym przez rodziców imieniem Reprobus (łac. reprobus, niegodny, odrażający) z powodu nie tylko olbrzymiego wzrostu i siły, ale również niekształtnej głowy przypominającej psi łeb. Męczeńską śmiercią miał przebłagać Boga, by dał mu duszę.

Heraldyka

Miastem, które posiada historyczny herb przedstawiający św. Krzysztofa jest Wilno. Święty ten widnieje również w herbach polskich miast i gmin, m.in. w herbie gminy Chełmiec.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Saint Christopher, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  2. ↑ a b Święci, którzy… zostali usunięci z kalendarza liturgicznego, TwojaHistoria.pl [dostęp 2021-08-09] (pol.).
  3. ↑ Brewiarz ↓.
  4. ↑ Autosacrum 2010 w Podkowie Leśnej na oficjalnej stronie miasta.
  5. ↑ III Ogólnopolski Dzień Bezpiecznego Kierowcy (25.07.2008) na duszpasterstwokierowcow.pl.
  6. ↑ Tydzień św. Krzysztofa 2010.
  7. ↑ Podwójne datowanie.
  8. ↑ A.B.C. News, Once a Saint, Always a Saint? Kind Of -- Unless You're Demoted, ABC News [dostęp 2021-08-09] (ang.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Czternastu Świętych Wspomożycieli

Media użyte na tej stronie

Saint christopher cynocephalus.gif
Kermira, Cappadocia St Christopher depicted with the head of a dog. From the 5th century on, it was widely believed in Byzantium that the saint was one of the mythic dog-heads, a barbarian race without the gift of human speech. Nevertheless his depiction as a dog-head had not been the dominant in the Byzantine art, since the Byzantine Church frowned upon the linking of one of its saints with the cynocephali. In the post-Byzantine art, though, especially from the 17th c. onwards, the Orthodox artists several times paint the Saint as a dog-head.