Krzywda (herb szlachecki)

herb

Krzywdapolski herb szlachecki.

Opis herbu

W polu błękitnym podkowa srebrna ocelami w dół zwrócona. W środku niej krzyż kawalerski złoty. Na niej umieszczony krzyż kawalerski złoty bez prawego ramienia. W klejnocie nad hełmem w koronie trzy pióra strusie.

Legenda herbowa

Herb nawiązuje do rodowej legendy mówiącej o tym jak jeden z Lubiczów brata przy podziale ojcowizny zabił lub skrzywdził.

Opartą na legendzie tezę o nazwie herbu "Krzywda" obalił w sposób jasny i oczywisty kustosz Archiwum Głównego Aleksander Włodarski który we wstępie do swojego opracowania "Krasnodębscy Herbu Krzywda" wydanego drukiem w 1927 roku tak oto wyjaśnia całą sprawę:

Że ten herb od herbu Lubicza wziął swoje początki, wszystka symetryja tego herbu zgadzająca się z Lubiczem pokazuje, tylko się tem jeden od drugiego różni, że w Lubiczu cały krzyż na wierzchu podkowy, tu tylko połowa. Podanie, że ta odmiana nastąpiła wskutek krzywdy, uczynionej przy podziale dóbr między braćmi, nie odpowiada dawnym zwyczajom; działy majątków dopełniane były przy pomocy compositores (dzielców), lub arbitrów obieranych przez strony, a więc o krzywdach mowy być nie może, zmieniać herb tylko król lub książę miał prawo za karę winowajcy, sprawy zaś sporów rodzinnych były tak częste i powszechne, że tylko pokrzywdzony mógł odmienić swe godło, nie chcąc mieć nic wspólnego z występnymi[1].

Najwcześniejsze wzmianki

Bartosz Paprocki pisze o nim: "O klejnocie Krzywda, który tak dawno skrypta tem nazwiskiem opowiedają, ten ma początek od Lubicza, jeśli przyjęt, albo też za jakie ukrzywdzenie krzyża połowę odjęto, tego dostatecznie wiedzieć nie mogę"[2] Do najstarszych rodów należących do tego herbu Paprocki zalicza: Łazowskich, Kierz(sz)kowskich, Pogorzelskich, Sankowskich, Sienickich i Święcickich. Herb powstał przypuszczalnie w późnym średniowieczu jako mutacja herbu Lubicz. Najbardziej rozpowszechniony na Mazowszu, Litwie i w Prusach. Występuje również na Podkarpaciu (daw. rzeszowskie) na obszarach Weryni, Kolbuszowej i Lipnicy.

Herbowni

Najpełniejszą listę herbownych stworzył Tadeusz Gajl w Herbarzu polskim od średniowiecza do XX wieku z 2007 roku. Lista zawiera 111 nazwisk[3]:

Antoszewicz, Antuszewicz, Augustowicz, Bajkowski, Baykowski, Bejdo, Beyd, Białojezierski, Bogucki, Bogumiłł, Bogusławski, Bohumił, Borkowski, Chmara, Chmura, Chrząstkowski, Chrząstowski, Czarnocki, Danowski, Dalkiewicz, Danowski, Daynowski, Dembowicz, Dinowski, Dobrowolski, Dorożyński, Duńczewski, Gałązkowski, Garliński, Gawryłkowicz, Gawryłowicz, Gilewicz, Gorliński, Goski, Grochowski, Grodecki, Hawryłkiewicz, Huściło, Kierzkowski, Kieszkowski, Kiszkowski, Kobyliński, Koiszewski, Koiszowski, Kozikowski, Krasnodębski, Kruszyński, Ksieniewicz, Kudrycki, Kudrzycki, Kulczycki, Lazowski, Listopacki, Listopadzki, Łapa, Łappa, Łazeński, Łazewski, Łaziński, Łazowski, Łoziński, Łozowski, Maciorkowski, Milik, Moniuszko, Muczyński, Nahojewski, Nahojowski, Nahujewski, Niewęgłowski, Obniski, Panasiewicz, Pisulski, Pluto, Pogorzelski, Poleski, Polewski, Ragniewicz, Ratyński, Rojek, Rzewuski, Sankowski, Santecki, Santocki, Sańkowski, Sienicki, Siennicki, Siękowski, Soczycki, Soszycki, Soszyński, Stankiewicz, Suchodolski, Szańkowski, Szarkiewicz, Szarkowski, Szczubielski, Ślaski, Święcicki, Tarasewicz, Tarasowicz, Trzciński, Tubielewicz, Tubilewicz, Węglowski, Węgłowski, Wróblewski, Zazuliński, Zgorzelski, Znamięcki, Znaniecki, Żnajedzki.

Zobacz też

Przypisy

  1. Ród Krasnodębskich Herbu Krzywda. Szkic Heraldyczno-Historyczny Ze Źródeł Archiwalnych. Autor: Aleksander Włodarski Kustosz Archiwum Głównego, strona: wstęp do opracowania , Warszawa 1927, Druk Piotra Laskauera
  2. Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane A.D. 1584 wydanie Kazimierza Józefa Turowskiego, Kraków, Wydawnictwo Biblioteki Polskiej 1858 s.442
  3. Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007, s. 406-539. ISBN 978-83-60597-10-1.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Herb Szablon.svg
Autor: Zirguezi, Licencja: CC0
Generic Coat of arm
POL COA Krzywda.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 3.0
Herb Krzywda.